ΤΙ ΦΑΣΗ ΠΑΙΖΕΙ ΜΕ ΤΟ SKINCARE ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ;
Έφηβοι και προέφηβοι έχουν καθημερινή ρουτίνα περιποίησης που δεν μπορείς ούτε να φανταστείς. Τι παίζει με το skincare στην εφηβεία;
Δεκάχρονα παιδιά ζητάνε δώρο μάσκες προσώπου και μάσκες χειλιών (ναι, υπάρχουν). Εντεκάχρονα ξέρουν καλύτερα από σένα τι είναι υαλουρονικό οξύ, glass skin και glazed donut skin (μην με ρωτάτε, δεν έχω πολυκαταλάβει, κάτι με λαμπερό δέρμα έχει να κάνει) και δωδεκάχρονα έχουν vanity στο δωμάτιό τους και ακολουθούν ρουτίνα ομορφιάς που περιλαμβάνει ημερησίως 10-20 προϊόντα(!).
Όπως αναφέρει σε δημοσίευμά του το Psychology Today, σύμφωνα με την Allied Market Research, η παγκόσμια αγορά του skincare αναμένεται να φτάσει τα 189,3 δισεκατομμύρια δολάρια έως το 2026, με μεγάλο μέρος της ανάπτυξης να καθοδηγείται από νεότερους σε ηλικία καταναλωτές. Στο ίδιο δημοσίευμα αναφέρεται ότι μία έρευνα της Benchmarking Company διαπίστωσε πως το 76% των γονιών με κορίτσια και το 65% των γονιών με αγόρια, ανέφεραν ότι τα παιδιά τους, ηλικίας 7 έως 17 ετών, έχουν μια καθημερινή ρουτίνα περιποίησης προσώπου, τη λεγόμενη skincare routine. Το hashtag #skincareroutine στο TikTok έχει τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές περισσότερα από 128 δισεκατομμύρια προβολές και βιντεάκια στα social media με περιεχόμενο τύπου GRWM (Get Ready With Me) κάνουν πάταγο στους έφηβους. Χρειάζεται να συνεχίσω;
Η βιομηχανία της ομορφιάς ανακάλυψε ένα ολοκαίνουριο αγοραστικό κοινό, έτοιμο να ακολουθήσει μόδες και trends, με τους σαστισμένους γονείς να πληρώνουν για προϊόντα και brands που δεν έχουν ξανακούσει. Όχημα των έφηβων και προέφηβων σε αυτή τη νέα πραγματικότητα είναι τα social media – ακόμα και παιδιά που δεν έχουν πρόσβαση σε αυτά, είναι ενημερωμένα για τις τελευταίες τάσεις της μόδας στο skincare. Η ανάγκη των εφήβων να ανήκουν κάπου και η αίσθηση ανασφάλειας που χαρακτηρίζει αυτές την ηλικίες είναι τα στοιχεία που κάνουν πολλούς έφηβους να εμπιστεύονται αναξιόπιστες πηγές. Όχι, το να έχει ένας influencer πολλούς followers δεν σημαίνει ότι είναι ειδικός στην περιποίηση του δέρματος.
Νόμιζα ότι όλα αυτά είναι πολύ μακριά από μας, μέχρι που η κόρη μου μπήκε στην προεφηβεία και μετά πέρασε στην εφηβεία. Δεν έχει λογαριασμούς σε social media και η πρόσβαση στο διαδίκτυο δεν είναι ανεξέλεγκτη. Αυτό ωστόσο δεν στάθηκε εμπόδιο στο να γνωρίζει όρους beauty, των οποίων την ύπαρξη αγνοούσα παντελώς, και να κάνει καθημερινά skincare routine –όπως την αποκαλούσε η ίδια– η οποία δεν προλάβαινα να αντιληφθώ τι προϊόντα περιλαμβάνει. Δεν ήταν και πολύ δύσκολο να το καταφέρει – χρησιμοποιώντας με μαεστρία την πιεστικότητα που βγάζει στην επιφάνεια η εφηβεία, έπειθε τη γιαγιά να της πάρει μία κρέμα δώρο ή δοκίμαζε ένα δικό μου σέρουμ πριν προλάβω καν να τσεκάρω τα δραστικά του συστατικά.
Κάποια μικρά άσπρα σπυράκια στο πρόσωπό της μας οδήγησαν στο ιατρείο της δερματολόγου. Ήταν κέχρια. Μικρές λευκές κύστεις, στο μέγεθος της κεφαλής μιας καρφίτσας, που περιέχουν εγκλωβισμένα νεκρά κύτταρα του δέρματος, που μπορεί να υπάρχουν σε μικρό βαθμό φυσιολογικά, μετά από έκθεση στον ήλιο, μετά από τραυματισμό (peelings, scrubs), αλλά συνήθως –ειδικά όταν είναι πολλά– αποτελούν ένδειξη χρήσης πιο λιπαρών προϊόντων από αυτά που χρειάζεται το δέρμα. Προφανώς η κατάσταση επιβαρύνθηκε από τα ακατάλληλα προϊόντα περιποίησης που χρησιμοποιούσε.
Ποια είναι η σωστή φροντίδα για το δέρμα των εφήβων;
«Το δέρμα των παιδιών μέχρι και την προεφηβεία, το μόνο που χρειάζεται είναι αντηλιακή προστασία», ξεκαθαρίζει η Δρ Γιώτα Ρήγα, δερματολόγος. «Εκτός αν υπάρχει ατοπική δερματίτιδα, οπότε εκεί χρειάζεται και η αντίστοιχη περιποίηση», συμπληρώνει. Σύμφωνα με την κα Ρήγα, για τους περισσότερους εφήβους η καθημερινή περιποίηση αρκεί να περιλαμβάνει ένα απαλό καθαριστικό που χρησιμοποιείται πρωί και βράδυ, μια ενυδατική κρέμα προσώπου και ένα αντηλιακό.
Όσο για τους έφηβους που αντιμετωπίζουν προβλήματα ακμής, η δερματολόγος εξηγεί ότι χρειάζονται συγκεκριμένα προϊόντα περιποίησης, δηλαδή συγκεκριμένα καθαριστικά, συγκεκριμένες δραστικές ουσίες, λεπτόρευστες ενυδατικές σμηγματορυθμιστικές κρέμες, τα οποία θα πρέπει να δίνονται μετά από αξιολόγηση και συμβουλή δερματολόγου. «Δεν μπορεί ο έφηβος να πάρει μόνος του προϊόντα κατά της ακμής. Η εφαρμογή ακατάλληλων προϊόντων μπορεί να ξηράνει το δέρμα, να επιδεινώσει την ακμή και να δημιουργήσει σημάδια στο πρόσωπο», καταλήγει η κα Ρήγα.
Φύγαμε από το ιατρείο με συνταγή για ένα ήπιο καθαριστικό προσώπου, μια ενυδατική κρέμα και ένα αντηλιακό. Η δερματολόγος τής έδωσε και μία μάσκα προσώπου – «αφού θα θέλει να βάζει, τουλάχιστον ας της δώσουμε κάποια κατάλληλη για το δέρμα της», μου είπε.
Τι προκαλούν τα ακατάλληλα προϊόντα περιποίησης στο εφηβικό δέρμα;
Την επόμενη κιόλας μέρα επικοινώνησα μαζί της για να της θέσω τις απορίες μου για ένα κοινωνικό φαινόμενο που απ’ ότι φαίνεται έχει πάρει διαστάσεις μάστιγας.
Εντάξει, δεν λέω, δεν χρειάζεται να φτάσει κανείς 40 χρονών για να κάνει καθαρισμό προσώπου και, ναι, είναι πολύ σημαντικό να χρησιμοποιείς καθημερινά αντηλιακό στο πρόσωπό σου από μικρή ηλικία ή να ενυδατώνεις σωστά το δέρμα σου. Από αυτό όμως μέχρι τη ρουτίνα ομορφιάς με layering που υιοθετούν σήμερα η πλειονότητα των εφήβων, μεσολαβεί μια άβυσσος.
Ρωτάω τη δερματολόγο τι συμβαίνει στο δέρμα των εφήβων όταν χρησιμοποιούν προϊόντα skincare που έχουν δει στα social media, χωρίς να έχουν επισκεφτεί δερματολόγο. Η κα Ρήγα μού επιβεβαιώνει τις διαστάσεις που έχει πάρει το φαινόμενο, λέγοντάς μου ότι στο ιατρείο της εμφανίζονται νεαρά παιδιά, εφηβικής ή ακόμα και προεφηβικής ηλικίας, με τσάντες γεμάτες καλλυντικά που χρησιμοποιούν σε καθημερινή βάση.
«Το δέρμα στην προεφηβική και εφηβική ηλικία δεν απαιτεί πολύπλοκες ρουτίνες περιποίησης με πληθώρα δραστικών συστατικών που απευθύνονται σε ενήλικες. Η μόδα του να χρησιμοποιούν νεαρά παιδιά κρέμες και δραστικά συστατικά που απευθύνονται σε ενήλικες, μόνο επικίνδυνη μπορεί να είναι», εξηγεί και συνεχίζει:
«Το δέρμα στην παιδική ηλικία είναι αρκετά ευαίσθητο και αυτό σημαίνει ότι όλες αυτές οι δραστικές ουσίες και τα συντηρητικά που περιέχουν τα προϊόντα περιποίησης, μπορούν να το ευαισθητοποιήσουν και να το ερεθίσουν, γεγονός που στην ενήλικη ζωή μπορεί να οδηγήσει σε αλλεργίες και δυσανεξίες. Στη δε εφηβεία πολύ εύκολα μπορεί να “πήξει” το δέρμα από πιο λιπαρά προϊόντα που απευθύνονται σε ενήλικες και να εμφανιστεί ακμή από καλλυντικά ή να επιδεινωθεί ακμή που ήδη υπάρχει».
Πού οφείλεται αυτή τρέλα με το skincare;
Μέχρι πριν λίγα χρόνια, η κύρια ανησυχία των γονιών σχετικά με την εμφάνιση των έφηβων παιδιών τους ήταν ότι μπορεί να έβγαιναν έξω φορώντας «βαρύ» μακιγιάζ. Η σημερινή εποχή της τρέλας με το skincare, σχετίζεται όχι μόνο με υπέρογκα ποσά τα οποία καλούνται να πληρώσουν για προϊόντα περιποίησης και με τους κινδύνους που κρύβει η χρήση ακατάλληλων καλλυντικών, αλλά και με τις επιπτώσεις όλης αυτής της υπερβολικής και καταναγκαστικής «αυτοφροντίδας» στην ψυχική υγεία των παιδιών τους.
Πώς προκύπτει, λοιπόν, όλη αυτή η τρέλα με το skincare;
Οι έφηβοι βλέπουν την περιποίηση του δέρματος σαν μία πράξη αυτοφροντίδας – συχνά τους βοηθά να διαχειριστούν το άγχος τους ή και να βελτιώσουν τη διάθεσή τους. Είναι κάτι που μπορούν να ελέγξουν και αυτό τους κάνει να αισθάνονται καλά. Επιπλέον, το θέμα της ακμής είναι κάτι που τους τρομοκρατεί, με αποτέλεσμα να είναι πολύ θετικοί στο να επενδύσουν χρόνο και χρήμα σε μια ρουτίνα ομορφιάς που υπόσχεται να τους προσφέρει καθαρό δέρμα.
Το θέμα είναι ότι τα νεαρά παιδιά συνήθως εκτίθενται αλόγιστα στην εικόνα ενός αψεγάδιαστου δέρματος στα social media, με τους influencers να προωθούν προϊόντα που υπόσχονται το τέλειο δέρμα. Έτσι, η πίεση που νιώθουν προκειμένου να ανταποκριθούν στα σημερινά πρότυπα ομορφιάς, αυξάνει την πιθανότητα ενασχόλησής τους με καθημερινές ρουτίνες ομορφιάς που προϋποθέτουν τη χρήση υπερβολικά πολλών και συχνά ακατάλληλων καλλυντικών.
Πώς μπορεί να επηρεάσει ψυχολογικά όλη αυτή η κατάσταση τους έφηβους;
Απευθύνομαι στη Δρ Ναταλία Κουτρούλη, ψυχολόγο υγείας, με εκπαίδευση στη γνωσιακή ψυχοθεραπεία και τη συμβουλευτική, η οποία βίωσε κάτι αντίστοιχο με την κόρη της στην αρχή της εφηβείας της. «Η προσπάθεια απόκτησης ενός αψεγάδιαστου δέρματος, που ουσιαστικά σημαίνει ανταπόκριση σε ένα ανέφικτο πρότυπο, μπορεί να πυροδοτήσει τάσεις τελειομανίας», εξηγεί. Οι έφηβοι μπορεί να νιώθουν ότι αν δεν κάνουν καθημερινά τη ρουτίνα ομορφιάς που προτείνουν οι influencers, κινδυνεύουν να απομακρυνθούν από το ιδεατό δέρμα. Επιπλέον, είναι πιθανό να αισθάνονται την πίεση να χρησιμοποιούν συγκεκριμένα προϊόντα περιποίησης, τα οποία δίνουν μη ρεαλιστικές προσδοκίες. Έτσι, το αίσθημα της αποτυχίας καραδοκεί σε μια περίοδο που τα νεαρά αυτά άτομα πασχίζουν να δημιουργήσουν την ταυτότητά τους.
Η αίσθηση του ανήκειν στην εφηβεία είναι πιο έντονη από κάθε άλλη στιγμή της ζωής. Οι έφηβοι θέλουν να κάνουν όσα κάνουν οι συνομήλικοί τους, δεν θέλουν να διαφέρουν. Όταν φίλοι τους ή και άνθρωποι που τους επηρεάζουν όπως οι influencers τους οποίους θαυμάζουν, ακολουθούν περίπλοκες ρουτίνες περιποίησης δέρματος, είναι πολύ πιθανό να αισθάνονται υποχρεωμένοι να κάνουν το ίδιο.
Πώς μπορούν οι γονείς να βοηθήσουν το έφηβο παιδί τους που έχει εμμονή με το skincare;
- Τα περισσότερα από τα προϊόντα που πλασάρονται μέσω των social media δεν είναι κατάλληλα για το εφηβικό δέρμα. Οι γονείς, λοιπόν, είναι σημαντικό να παροτρύνουν το παιδί τους να επισκεφτεί έναν δερματολόγο προκειμένου να πάρει αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά τον τύπο δέρματός του και να μπορέσει να προμηθευτεί τα κατάλληλα καλλυντικά. Έτσι, το παιδί μαθαίνει να διαχωρίζει την επιστημονική πληροφορία από το marketing.
- Οι έφηβοι χρειάζεται να κατανοήσουν ότι ο κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικό τύπο δέρματος και επομένως διαφορετικές ανάγκες, όπως επίσης ότι είναι ουτοπικό να μιλάμε για «τέλειο» δέρμα. Βοηθώντας τους οι γονείς να εστιάσουν στο υγιές δέρμα παρά να ανταποκριθούν στα πρότυπα ομορφιάς που προβάλλουν τα social media, μειώνεται η πίεση και το στρες που νιώθουν. Ατέλειες στο δέρμα, όπως αυτές που προκαλεί η ακμή, είναι απολύτως φυσιολογικές, αφού ουσιαστικά αποτελούν μέρος της… εμπειρίας της εφηβείας. Η κατάλληλη θεραπεία από δερματολόγο μπορεί φυσικά να ανακουφίσει τους έφηβους που ταλαιπωρούνται από ακμή.
- Το skincare είναι μία πράξη αυτοφροντίδας παρά μια ιεροτελεστία που χρειάζεται να γίνεται καταναγκαστικά. Η αποδοχή του εαυτού και των ατελειών μας είναι κάτι πολύ σημαντικό που χρειάζεται να κατακτηθεί από τους έφηβους με τη βοήθεια των γονιών τους.
- Η υπερβολική χρήση προϊόντων skincare κάνει περισσότερο κακό παρά καλό. Οι δερματολόγοι επιμένουν σε απλές ρουτίνες περιποίησης, ειδικά για ευαίσθητα δέρματα με τάση για ακμή. Το less is more είναι το μότο που χρειάζεται να υιοθετήσουν οι έφηβοι, κατανοώντας ότι το να καταβάλλουν υπερβολική προσπάθεια ή να ξοδεύουν πολλά χρήματα σε καλλυντικά δεν έχει το αποτέλεσμα που ονειρεύονται.