ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ECO ANXIETY ΚΑΙ ΠΩΣ ΘΑ ΤΟ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙΣ

Καθημερινά βομβαρδίζεσαι από εικόνες και δημοσιεύματα που μιλούν για την καταστροφή του πλανήτη. Το άγχος που προκαλεί αυτός ο καταιγισμός καταστροφών δημιουργεί μια ιδιαίτερη αγχώδη διαταραχή, που λέγεται eco anxiety. Πρόκειται για κάτι με το οποίο πρέπει να μάθεις να ζεις; Δύο καθηγητές του Yale απαντούν.

Φωτιές, πλημμύρες, έκτακτα καιρικά φαινόμενα, οι πάγοι που λιώνουν, τίτλοι όπως «Η Δήλος θα βυθιστεί σε 50 χρόνια και στη Σαντορίνη θα εκραγεί το ηφαίστειο» δημιουργούν μια αίσθηση κατεπείγοντος και απειλής που προκαλεί άγχος. Έναν πολύ συγκεκριμένο τύπο άγχους, που ονομάζεται eco anxiety.

Πρόκειται για ένα φαινόμενο που έχει αποτυπωθεί σε επιστημονικές έρευνες, σημειώνοντας αλματώδη αύξηση στις αναζητήσεις της Google, και που φέρνει όλο και πιο συχνά ανθρώπους στον γραφείο του ψυχολόγου με συμπτώματα άγχους.

Δύο καθηγητές του Yale που ηγούνται της μελέτης αυτού του φαινομένου είναι ο Anthony Leiserowitz και η Sarah Lowe. O Anthony Leiserowitz, ιδρυτής και διευθυντής του Yale Program on Climate Change Communication και ερευνητής στο Yale School of the Environment, για πάνω από είκοσι χρόνια έχει κάνει πολλές έρευνες για το επίπεδο ανησυχίας των Αμερικανών σχετικά με το κλίμα, καταγράφοντας μεγάλη μερίδα του πληθυσμού να δηλώνει ότι δεν μπορεί να σταματήσει να σκέφτεται τους κινδύνους της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Μια ακόμη ερευνήτρια που ηγείται των μελετών στο Yale είναι η Sarah Lowe, κλινική ψυχολόγος και καθηγήτρια στο Department of Social and Behavioral Sciences στο Yale School of Public Health.

Πέρσι η Lowe δημοσίευσε ένα επιστημονικό άρθρο το οποίο κατέληγε στο συμπέρασμα ότι η συλλογική δράση μπορεί να προστατεύσει τους νέους από το eco anxiety, γιατί τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν πως η κλιματική αλλαγή συνδέονταν με συμπτώματα κατάθλιψης μόνο στα άτομα που δεν συμμετείχαν σε συλλογικές δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος.

Οι Anthony Leiserowitz και η Sarah Lowe στο Yale Sustainability απάντησαν σε μερικές βασικές ερωτήσεις που αφορούν το eco anxiety.

Τι είναι το eco anxiety;

Πρόκειται για έντονες και αγχώδεις σκέψεις που έχουν τα άτομα σχετικά με επικείμενες καταστροφές, το μέλλον των απογόνων τους αλλά και το μακροπρόθεσμο μέλλον του ανθρώπινου είδους και του πλανήτη.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

«Σε πολλές περιπτώσεις το άγχος αυτό μπορεί να συνοδεύεται και από σωματικά συμπτώματα, όπως έντονους καρδιακούς παλμούς και δυσκολία στην αναπνοή, όπως και από δυσλειτουργίες στις κοινωνικές σχέσεις και στις επιδόσεις στη δουλειά ή στο σχολείο», αναφέρει η Lowe.

Είναι το eco anxiety περαστική τάση ή ψυχολογική διαταραχή;

«Συχνά οι θεραπευτές τις γνωστικής-συμπεριφορικής θεραπείας, όταν έχουν ασθενείς με ανησυχίες τους προτρέπουν να σκεφτούν αν αυτές είναι βάσιμες και ρεαλιστικές. Στην περίπτωση του eco anxiety αυτό δεν ισχύει. Το άγχος για την καταστροφή του περιβάλλοντος δεν είναι στο μυαλό κάποιου, αλλά κάτι υπαρκτό και αντικειμενικό. Όταν οι άνθρωποι ανησυχούν για υπαρκτές απειλές, μια προσέγγιση ενσυναίσθησης και αποδοχής είναι η ενδεδειγμένη. Όχι αποδοχή με την έννοια ότι δεν θα πρέπει να κάνεις κάτι για αυτό, αλλά με την έννοια του να αναγνωρίσεις ότι κάποιος ανησυχεί για την κλιματική αλλαγή και να τον βοηθήσεις να μετατρέψει αυτή την ανησυχία σε κάτι χρήσιμο», αναφέρει η Lowe.

Γιατί οι συλλογικές δράσεις μειώνουν το eco anxiety περισσσότερο από τις ατομικές;

«Οι ατομικές δράσεις γίνονται μέσα σε ένα πλαίσιο μοναχικότητας και απομόνωσης, και όχι μέσα σε ένα κοινωνικό πλαίσιο μαζί με άλλους ανθρώπους. Επίσης, ατομικές δράσεις όπως το το να σβήνεις τα φώτα ή να κάνεις ανακύκλωση δίνουν την αίσθηση της σταγόνας στον ωκεανό όσον αφορά την επίδραση που μπορεί να έχουν στη βελτίωση της κατάστασης του πλανήτη», αναφέρει η Lowe.

Πώς μπορεί κάποιος να αντιμετωπίσει το eco anxiety ατομικά;

«Ως ερευνήτρια έχω μελετήσει το τραύμα και μπορώ να πω ότι οι άνθρωποι που παρακολουθούν τις επιπτώσεις της κλιματικής καταστροφής στα media εμφανίζουν πιο έντονα ψυχιατρικά συμπτώματα, είτε έχουν ζήσει οι ίδιοι από πρώτο χέρι κάποια φυσική καταστροφή είτε όχι» αναφέρει η Lowe. «Συνεπώς, το να εκτίθεσαι με φειδώ στα media και στις ζοφερές ειδήσεις νομίζω πως είναι πολύ σημαντικό στην μείωση του eco anxiety. Δεν θα συνέστηνα ποτέ σε κανέναν να σταματήσει να ενημερώνεται για την κλιματική αλλαγή, αλλά νομίζω υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ του διαβάζω αυτά που είναι απαραίτητα για να ενημερωθώ και του διαβάζω τα ίδια ξανά και ξανά».

Αυτό το φαινόμενο είναι γνωστό σαν doom scrolling και η Lowe προειδοποιεί το κοινό να είναι πολύ προσεκτικό σε σχέση με αυτό. «Για να αποφορτιστείτε από το άγχος που σας προκαλούν αυτές οι δύσκολες εικόνες, επιλέξτε να κάνετε έναν περίπατο, να ασκηθείτε, να κάνετε διαλογισμό ή να μιλήσετε με τους φίλους σας. Το σημαντικότερο όμως είναι να συμμετέχετε σε συλλογικές δράσεις που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος. Αυτό είναι το μόνο που θα σας απαλλάξει από την αίσθηση ότι είστε εντελώς αβοήθητοι και πως δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα για την κατάσταση», συμπληρώνει καταλήγοντας ο Anthony Leiserowitz.