ΠΟΣΟΥΣ «ΚΥΡ ΠΑΝΤΕΛΗΔΕΣ» ΑΝΤΕΧΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ ΣΟΥ;

Υπάρχουν κι αυτές οι μικρές, καθημερινές συζητήσεις που έρχονται σαν χαστούκι στον εγκέφαλο, για να σου δείξουν ότι η κοινωνία μας πάσχει από έλλειμμα ενσυναίσθησης.  

Empathy deficit, στα ελληνικά έλλειμμα ενσυναίσθησης. Αν κάτι χαρακτηρίζει την εποχή μας θεωρώ πως είναι αυτό, μαζί με μια μικρή άνοδο της αγάπης για τον εαυτό μας και όσων (ανθρώπων και αντικειμένων) περιλαμβάνει ο άμεσος κύκλος μας.

Ακόμα και η Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία (APA) καταπιάστηκε με το ζήτημα, γιατί παρατήρησε ότι οι Αμερικανοί νοιάζονται λιγότερο για τους άλλους και περισσότερο για τον εαυτό τους. Όπως αναφέρει, «ενώ η ανησυχία και η φροντίδα για τα συναισθήματα των άλλων είναι αρετές που επιδιώκουμε να ενσταλάξουμε στα παιδιά μας, λείπουν από πολλούς ενήλικες». Μπορεί, λοιπόν, να λέμε ότι θέλουμε να μεγαλώσουμε ανθρώπους με ενσυναίσθηση, αλλά από τη θεωρία στην πράξη η απόσταση δεν είναι… ένα τσιγάρο δρόμος.

Το καταλαβαίνεις από τις μικρές, καθημερινές επαφές, από λέξεις που χώνονται ανάμεσα σε προτάσεις, από τον τόνο της φωνής, από το βλέμμα. Ανεπαίσθητα πολλές φορές σημάδια λειτουργούν ως ένα «χαστούκι», που σου θυμίζει ότι η αδιαφορία κυκλοφορεί ανάμεσά μας και κινδυνεύουμε να μας κατασπαράξει, ως άτομα και ως κοινωνίες. Δύο τέτοιες επαφές, δύο σύντομες συνομιλίες προκάλεσαν ένα μικρό ηλεκτροσόκ στον εγκέφαλό μου, αφήνοντάς με αποσβολωμένη.

Not my problem!

Έξω οι θερμοκρασίες έχουν χτυπήσει κόκκινο. Είναι μια από εκείνες τις μέρες που οι ειδικοί συνιστούν να περιορίσουμε τις άσκοπες μετακινήσεις. Αν ήθελα, θα μπορούσα να εργαστώ από το σπίτι. Αποφασίζω να πάω στο γραφείο. Συναντώ δύο συναδέλφους, που συνομιλούν μεταξύ τους για το αν θα παραγγείλουν καφέδες: «Με τέτοιο καύσωνα, λέω να μην φέρω ντελιβερά μέχρι εδώ», λέει κάποια στιγμή ο ένας, για να λάβει την αποστομωτική απάντηση «Εγώ έρχομαι στη δουλειά μου κανονικά, ας έρθει κι αυτός. Δεν με απασχολούν εμένα αυτά».

Δέχομαι ότι είναι μια επιλογή το να πηγαίνεις με το μηχανάκι πάνω κάτω για να μεταφέρεις καφέδες. Δέχομαι ότι μπορεί να είσαι ΟΚ με την απόφαση αυτή, γιατί χρειάζεσαι τη δουλειά και πιθανότατα να βγάλεις καλά χρήματα από τα φιλοδωρήματα. Δέχομαι ότι ο συνάδελφος αυτός μπορεί με την πράξη του να βοήθησε τελικά τον άνθρωπο που έφερε τους φρέντο.

Αυτό που δεν δέχομαι είναι το υπεροπτικό ύφος του ομιλητή, η νότα κακεντρέχειας, η έλλειψη σεβασμού σε έναν εργαζόμενο, το έλλειμμα ενσυναίσθησης. Η άρνησή του να κάνει μια παύση και να αναρωτηθεί «Έχει αυτός ο άνθρωπος την πολυτέλεια να κάτσει σπίτι του;» Πόση κριτική, άραγε, μπορώ να ασκήσω εγώ που ήρθα στο γραφείο με το αμάξι μου, πάρκαρα απ' έξω, έκατσα στην ανατομική μου καρέκλα και έβαλα τον κλιματισμό στο φουλ;

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Διακοπές στη Ρόδο

Κατεβαίνοντας τις σκάλες του μετρό, πετυχαίνω την ηλικιωμένη γειτόνισσα που χαίρει μεγάλου σεβασμού στην περιοχή μου. Πιάνουμε την κουβέντα και τη ρωτάω για τη Ρόδο, από την οποία κατάγεται. Είχαν περάσει λίγες μόνο μέρες από τις μεγάλες πυρκαγιές και οι αναμνήσεις από τις καταστροφές ήταν νωπές. «Α, εμείς πήγαμε για διακοπές και ήταν μια χαρά. Με τις πυρκαγιές δεν είχαμε κανένα πρόβλημα. Το δικό μας σπίτι δεν έχει ζημιές, γιατί είναι σε άλλη περιοχή. Καλά να 'μαστε», μου απάντησε.

Καλά να 'μαστε, αλλά ποιοι; «Εμείς, οι κάτοικοι του νησιού», «Εμείς, οι άνθρωποι γενικά», «Εμείς, που θα προσπαθήσουμε να κάνουμε κάτι για να βελτιωθεί η κατάσταση»; Όχι, αυτό το «εμείς» αναφερόταν ξεκάθαρα στο «εγώ, η οικογένειά μου και το σπίτι μας». Μπορεί η μισή χώρα να θρηνούσε απώλειες, αλλά εμείς δεν είχαμε. «Εμείς να 'μαστε καλά και οι υπόλοιποι ας πάνε να πνιγούν», σκέφτηκα από μέσα μου κι όλως τυχαίως μου ήρθε στο νου ένα παλιό τραγούδι για κάποιον έντιμο άνθρωπο που τον φώναζαν κυρ-Παντελή!

Μπορείς να με πεις υπερβολική, αλλά από κάτι τέτοια μικρά, αντιλαμβάνεσαι πόσο δύναται κάποιος να μπει στη θέση του διπλανού του. Μπορείς να με πεις γκρινιάρα, αλλά πώς θα ένιωθες αν ήσουν στην άλλη πλευρά, αν ήσουν ο ντελιβεράς, αν είχες χάσει το σπίτι σου; Φέρε στο νου μια στιγμή, που κάποιος αντί να σε ακούσει, αντί να προσπαθήσει να σε καταλάβει, επέλεξε να αδιαφορήσει.