ΕΤΣΙ ΘΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΣΕ ΕΝΑ ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΟ ΧΡΟΝΙΑ

Ξέρουμε ότι πριν από εκατομμύρια χρόνια ο άνθρωπος δεν ήταν όπως είναι σήμερα. Πώς προβλέπεται, λοιπόν, να εξελιχθεί στο μέλλον;

Ιστορικά, τα περισσότερα είδη που εμφανίζονται στη Γη είναι παροδικά. Δηλαδή, εξαφανίζονται, «χωρίζονται» σε νέα είδη ή αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου, λόγω τυχαίων μεταλλάξεων και περιβαλλοντικών αλλαγών. Ο άνθρωπος δεν είναι η εξαίρεση του κανόνα. Εκτιμάται πως ένα τυπικό είδος θηλαστικού θα συνεχίσει να υπάρχει για εκατομμύρια χρόνια. Δεν θα έχει όμως σχέση με αυτό που βλέπεις σήμερα.

Οι σύγχρονοι άνθρωποι (Homo Sapiens) υπάρχουν εδώ και 300.000 χρόνια. Πώς θα είναι σε εκατομμύρια χρόνια;

Ο πρώτος που αντιλήφθηκε ότι οι άνθρωποι θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε κάτι πολύ εξωγήινο ήταν ο συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας H. G. Wells. Είχε γράψει το 1883 κάτι που τώρα θεωρείται κλισέ: πως οι άνθρωποι στο μέλλον θα είναι πλάσματα με μεγάλο μυαλό και μικροσκοπικό σώμα. Οι τρεις βασικές πιθανές εκδοχές που είχε δώσει ισχύουν ακόμα. Δηλαδή, το πιθανότερο είναι:

• να εξαφανιστούμε
• να μετατραπούμε σε πολλά νέα είδη
• να αλλάξουμε και να γίνουμε metahumans, μετα-άνθρωποι.

iStock

Όχι. Δεν θα έχουμε υπερδυνάμεις. Δεν θα γίνουμε οι ήρωες της Marvel. Όπως επισημαίνουν futurists, τρεις παράμετροι μπορούν να παράγουν τεχνολογικές μορφές νέων ειδών που δεν παρατηρούνται στη βιολογία:

• η ανθρώπινη βελτίωση (να γίνει ο άνθρωπος πιο έξυπνος, με φάρμακα, μικροτσίπ, γενετική ή άλλη τεχνολογία),
• η εξομοίωση εγκεφάλου (φόρτωση του εγκεφάλου μας σε υπολογιστές),
• η τεχνητή νοημοσύνη.

Είναι προφανές πως δεν μπορεί να προβλεφθεί τέλεια το μέλλον (είναι κάτι που εξαρτάται από θεμελιωδώς τυχαίους παράγοντες, όπως οι ιδέες, οι πράξεις και τα προς το παρόν άγνωστα όρια της τεχνολογίας και της βιολογίας). Ωστόσο, επιστήμονες εξερευνούν τις πιθανότητες και θεωρούν στην παρούσα φάση ως πιο πιθανό σενάριο αυτό της «διάσπασης» του είδους σε διάφορα άλλα.

Μια «ματιά» στο μέλλον μας

Ο Anders Sanberg, ερευνητής του Future of Humanity Institute (επικεντρώνεται σε κοινωνικά και ηθικά ζητήματα τα οποία αφορούν την ανθρώπινη βελτίωση και τη νέα τεχνολογία, και εκτιμά τις ικανότητες της υποκείμενης επιστήμης των μελλοντικών τεχνολογιών) έγραψε στο Conversation για το μέλλον μας. Μεταξύ άλλων, ανέφερε πως υπάρχουν πολλοί ανάμεσά μας που θέλουν να βελτιώσουν την ανθρώπινη συνθήκη, επιβραδύνοντας και τελικά καταργώντας τη γήρανση, ενισχύοντας την ευφυΐα και τη διάθεση, και αλλάζοντας σώματα. Κάτι που ενδεχομένως θα οδηγήσει σε νέα είδη.

Ωστόσο, είναι εύλογο ότι όσο φθηνές και πανταχού παρούσες και κι αν γίνουν οι σχετικές τεχνολογίες –σαν τα κινητά τηλέφωνα–, ορισμένοι άνθρωποι δεν θα τις δεχθούν επί της αρχής, ώστε να συντηρήσουν την εικόνα τους ως «κανονικοί» άνθρωποι.

iStock

Θα μπορούσαμε να πάμε ακόμη πιο πέρα μέσω της εξομοίωσης εγκεφάλου, που σημαίνει ότι κάποιος θα μπορεί να σαρώνει έναν εγκέφαλο σε κυτταρικό επίπεδο και στη συνέχεια να ανακατασκευάζει ένα ισοδύναμο νευρωνικό δίκτυο σε υπολογιστή, για να δημιουργήσει μια «νοημοσύνη λογισμικού». Να εξελιχθεί δηλαδή το ζωικό βασίλειο σε «βασίλειο λογισμικού».

Όπως υποστηρίζει ο Sanberg, υπάρχουν πολλοί λόγοι που κάποιοι μπορεί να θέλουν να γίνει αυτό. Όπως η αύξηση των πιθανοτήτων αθανασίας (δημιουργώντας αντίγραφα και αντίγραφα ασφαλείας) ή το εύκολο ταξίδι στο διάστημα π.χ. μέσω internet.

Η ευφυΐα λογισμικού, λέει, έχει και άλλα πλεονεκτήματα. Μπορεί να είναι πολύ αποδοτική ως προς τους πόρους: ένα εικονικό ον χρειάζεται μόνο ενέργεια από το ηλιακό φως και λίγο υλικό πετρωμάτων για να κάνει μικροτσίπ.

Η τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσεται ραγδαία και το πιθανότερο είναι πως η ανθρωπότητα δεν θα παραμείνει το μοναδικό ευφυές είδος στον πλανήτη. Ο Sanberg επισημαίνει ότι στην παρούσα φάση υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα και πολλές διαφωνίες σχετικά με το πότε –ή το αν ποτέ– η τεχνητή νοημοσύνη θα αποκτήσει συνείδηση, θα μπορεί δηλαδή να κατανοήσει ή να μάθει οποιαδήποτε πνευματικά προβλήματα σαν άνθρωπος, αντί να ειδικεύεται σε εξειδικευμένα καθήκοντα. Εντούτοις, αυτό το σενάριο είναι πολύ πιθανό να γίνει πραγματικότητα, ακόμα και κάποια στιγμή μέσα σε αυτόν τον αιώνα.

Σε κάποιο σημείο, είναι πιθανό να έχουμε έναν πλανήτη στον οποίον οι άνθρωποι θα έχουν αντικατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από νοημοσύνη λογισμικού ή AI ή τον συνδυασμό τους.

iStock

Οι «φυσικοί» άνθρωποι θα είναι ό,τι είναι σήμερα οι Άμις

«Φαίνεται πως η εύλογη εξέλιξη είναι πως τα περισσότερα μυαλά θα γίνουν λογισμικό», σημειώνει ο Sanberg. «Έρευνα δείχνει ότι οι υπολογιστές θα γίνουν σύντομα πολύ πιο ενεργειακά αποδοτικοί από ό,τι είναι τώρα. Τα μυαλά λογισμικού δεν χρειάζονται τροφή ή νερό (τρόποι απόκτησης ενέργειας που είναι αναποτελεσματικοί). Άρα, στο απώτερο μέλλον θα μπορούν να υπάρχουν σε μεγάλο αριθμό ανά κιλό ύλης και βατ ηλιακής ενέργειας σε σχέση με τα ανθρώπινα μυαλά».

Αυτό σημαίνει ότι θα πάψουν να υπάρχουν άνθρωποι με σάρκα και οστά; Όχι ακριβώς. «Τα φυσικά όντα έχουν ένα σαφές μειονέκτημα σε σύγκριση με τα όντα λογισμικού, καθώς κινούνται στον αργό, γραφικό κόσμο της ύλης», εξηγεί ο ίδιος. «Παρ’ όλα αυτά, είναι αυτόνομα, σε αντίθεση με το λογισμικό που “εξαφανίζεται” εάν διαταραχθεί το κέντρο δεδομένων του».

Το συμπέρασμα είναι ότι «φυσικοί» άνθρωποι μπορεί να παραμείνουν σε παραδοσιακές κοινωνίες, πολύ διαφορετικές από αυτές των ανθρώπων λογισμικού. Κάτι που δεν διαφέρει από τους σημερινούς Άμις, ο ταπεινός τρόπος ζωής των οποίων εξακολουθεί να είναι εφικτός (και να προστατεύεται) από τις γύρω κοινωνίες των ΗΠΑ. Δεν είναι, λοιπόν, απαραίτητο οι γύρω κοινωνίες να συντρίβουν μικρές και πρωτόγονες κοινωνίες, για να κυριαρχήσουν: έχουμε θεσπίσει ανθρώπινα δικαιώματα και νομική προστασία και κάτι αντίστοιχο θα μπορούσε να συνεχιστεί για τους κανονικούς ανθρώπους.

iStock

Πώς θα είμαστε λοιπόν;

Όπως γράφει ο Sanberg, στο έτος 1.000.000 κάποιοι άνθρωποι θα μοιάζουν λίγο πολύ με εμάς. Θα είναι πολύ λιγότεροι από ό,τι είναι σήμερα.

«Μεγάλο μέρος της επιφάνειας της Γης θα είναι ερημιά, αφού θα μετατραπεί σε ζώνη επαναφοράς, από τη στιγμή που θα υπάρχει πολύ λιγότερη ανάγκη για γεωργία και πόλεις. Αραιά και που θα υπάρχουν πολιτιστικοί χώροι με πολύ διαφορετικά οικοσυστήματα, που θα διατηρούνται προσεκτικά από ρομπότ για ιστορικούς ή αισθητικούς λόγους. Κάτω από τη Σαχάρα, σε servers θα ζουν τρισεκατομμύρια τεχνητά μυαλά. Τα τεράστια και καυτά κέντρα δεδομένων που θα τροφοδοτούν αυτά τα μυαλά κάποια στιγμή θα απειλήσουν την υπερθέρμανση του πλανήτη».

Εάν οι βιολογικοί άνθρωποι εξαφανιστούν, καταλήγει, ο πιο πιθανός λόγος (εκτός από τις προφανείς και άμεσες απειλές αυτή τη στιγμή) εκτιμάται πως θα είναι η έλλειψη σεβασμού, ανοχής και δεσμευτικών συμβάσεων με άλλα μετα-ανθρώπινα είδη. «Ίσως είναι ένας λόγος για να αρχίσουμε να αντιμετωπίζουμε τις δικές μας μειονότητες καλύτερα».