ΠΩΣ ΤΑ REELS ΚΑΙ ΤΑ SHORTS ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΤΗΣ GEN Z

Η Gen Z χαρακτηρίζεται ως «η γενιά του αποσπάσματος», με τα reels και τα shorts να επηρεάζουν το εύρος προσοχής της. Τι συνέπειες έχει αυτό μακροπρόθεσμα;

Όποια γενιά κι αν ρωτήσεις, στα νιάτα της είχε ένα θέμα με το πόσο εύκολα μπορεί να βαριόταν κάτι, οτιδήποτε. Βέβαια, πριν τα smartphones γίνουν μέρος της ζωής μας, αφιερώναμε χρόνο για να αποφασίσουμε πώς θα ψυχαγωγηθούμε. Επίσης, χρειαζόταν να κάνουμε ένα μπάνιο, να ντυθούμε, να καλλωπιστούμε και να πάμε όπου είχαμε «κλείσει».

Τη σήμερον ημέρα, αρκεί να έχουμε καλό Internet – και καλά να είναι τα reels και τα shorts.

Δεν είναι είδηση πως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και η απρόσκοπτη πρόσβαση στο διαδίκτυο έχουν αλλάξει τη ζωή μας, από τον τρόπο που σκεφτόμαστε έως την ικανότητά μας να εστιάζουμε σε κάτι.

Βρετανοί καθηγητές πανεπιστημίων ανέφεραν σε ρεπορτάζ του Atlantic ότι οι φοιτητές τους δυσκολεύονται να διαβάσουν ένα ολόκληρο βιβλίο. Προσπαθώντας να βρουν έναν τρόπο να διαχειριστούν το πρόβλημα προσοχής των μαθητών τους, καθηγητές γυμνασίου και λυκείου κατέληξαν να τους αναθέτουν ποιήματα, μικρές ιστορίες ή αποσπάσματα βιβλίων, αντί για τα πλήρη έργα.

Το πρόβλημα προφανώς είναι παγκόσμιο, όπως δείχνουν μελέτες που έχουν συνδέσει τον υπερβολικό χρόνο σε οθόνες με προβλήματα εστίασης στα παιδιά.

Οι δημιουργοί παιδικών εκπομπών περιόρισαν επίσης τη διάρκεια των βίντεο που απευθύνονται σε παιδιά προεφηβικής ηλικίας, με τον μέσο όρο να μην ξεπερνάει πια τα 7 λεπτά. Την ίδια ώρα, ρεπορτάζ του Forbes επισημαίνει ότι τα pop τραγούδια απέκτησαν πιο απλό περιεχόμενο, ενώ μειώθηκε η χρονική διάρκειά τους και αυξήθηκαν οι επαναλήψεις, ώστε να αυξηθούν και οι πιθανότητες να γίνουν viral στα social media.

Με τούτα και μ’ εκείνα, έχουμε να κάνουμε με ένα φαινόμενο που ονομάστηκε «γενιά του αποσπάσματος» (The snippet generation) και έχει στο επίκεντρο την Gen Z, όσους δηλαδή είναι γεννημένοι από το 1997 έως το 2012. Ως η πρώτη γενιά ψηφιακών «αυτοχθόνων», η Gen Z εύλογα δαπανά καθημερινά τον περισσότερο χρόνο στις οθόνες. Πολλά μέλη της ξοδεύουν έως και δυόμισι ώρες την ημέρα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Βέβαια, το φαινόμενο δεν αφορά μόνο τους νεότερους. Έρευνες έχουν αποκαλύψει ότι όλες οι γενιές έχουμε προσαρμοστεί σε μια καθημερινότητα κατά την οποία μόνο το πραγματικά συναρπαστικό περιεχόμενο μας κρατάει την προσοχή, διαφορετικά περνάμε γρήγορα σε κάτι άλλο.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Όλα αυτά δεν σημαίνουν πως οι νέοι δεν μαθαίνουν. Σημαίνουν πως τα shorts μπορεί να τους αποτρέψουν από το να εξασκήσουν την εστίασή τους, ενώ στη ζωή τους θα χρειαστεί πολλές φορές να δώσουν προσοχή σε πιο αργά ή πιο βαρετά πράγματα. Κάπως έτσι, δημιουργείται μια παγκόσμια ανησυχία για το κατά πόσο η επόμενη γενιά θα μπορεί να επικεντρώνεται στον εργασιακό της χώρο. Σε δεύτερο χρόνο, προκύπτει η πιθανότητα να χάσει ό,τι έχουν να προσφέρουν οι τέχνες που δεν περιορίζονται σε λίγα δευτερόλεπτα ή λεπτά.

Πόσο διαρκεί η προσοχή της Gen Z

Διάφορες μελέτες έχουν εξετάσει το εύρος προσοχής της Gen Z, αποκαλύπτοντας σημαντικές επιπτώσεις για κάθε κλάδο. Έρευνα που διεξήχθη από τη Microsoft το 2015 διαπίστωσε ότι η μέση διάρκεια προσοχής της Gen Z ήταν περίπου 8 δευτερόλεπτα. Είναι τέσσερα δευτερόλεπτα μικρότερη από αυτή των millennials, με τους ερευνητές να αποδίδουν τη μείωση στη συνεχή έκθεση της Gen Z σε ψηφιακό περιεχόμενο και πολλαπλές οθόνες.

Άλλη μελέτη έχει βρει ότι το σύντομο εύρος προσοχής είναι μια κατάσταση κατά την οποία διακυβεύεται η δυνατότητα ενός ατόμου να επικεντρωθεί σε μια εργασία, που σημαίνει ότι θα δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί ακόμα και αφού προσπαθήσει. Επηρεάζει τον τρόπο που αλληλεπιδρά κανείς με τον κόσμο και μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες σε πολλούς τομείς της ζωής ενός ατόμου.

Τα συχνά λάθη και η δυσκολία εστίασης είναι μερικά σημάδια μικρής διάρκειας προσοχής. Το εύρος της προσοχής μπορεί να συρρικνωθεί περαιτέρω λόγω ψυχολογικών και σωματικών παραγόντων.

Η ίδια γενιά έχει συνηθίσει γενικά στο γρήγορο, συμπεριλαμβανομένων των γρήγορων απαντήσεων και της χρήσης τεχνητής νοημοσύνης. Τόσο, ώστε ο χρόνος που περνάει πριν πάρουν μια απάντηση παίζει καθοριστικό ρόλο στο αν θα συνεχίσουν να χρησιμοποιούν ένα εργαλείο ή θα περάσουν σε κάποιο άλλο, που ενδεχομένως τους δίνει ό,τι θέλουν πιο γρήγορα.

Η υπερβολική περιήγηση σε βραχυπρόθεσμο ψυχαγωγικό περιεχόμενο οδηγεί σε κατάχρηση των υποδοχέων ντοπαμίνης, που μακροπρόθεσμα προκαλεί συρρίκνωση του διαστήματος προσοχής. Αυτό εξηγεί επίσης γιατί η Gen Z –ειδικά το νεότερο μέρος της– αγωνίζεται να τελειώσει ταινίες και βιβλία. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται σε υψηλότερες εντάσεις στην τελευταία γενιά, την Gen Alpha.

Πώς μπορεί να αυξηθεί το διάστημα προσοχής

Προφανώς υπάρχουν τρόποι να δουλέψουν την προσοχή τους όσοι θέλουν, ώστε να γίνουν όσο πιο λειτουργικοί και αποτελεσματικοί μπορούν στη μετέπειτα ζωή τους. Οι ειδικοί προτείνουν την αποστασιοποίηση από ανθυγιεινά ψηφιακά ερεθίσματα, συμπεριλαμβανομένων των videos και των notifications. Μια άλλη πολύ απλή λύση είναι το μάσημα τσίχλας, που αυξάνει την εγρήγορση και μειώνει το στρες, οδηγώντας σε αυξημένη αίσθηση συγκέντρωσης.

Ο διαλογισμός, επίσης, εκπαιδεύει τον εγκέφαλο στην εστίαση, όπως και η σωματική δραστηριότητα που «ενημερώνει» το άτομο για το σώμα του σε σχέση με το περιβάλλον και συμβάλλει στην αύξηση της ικανότητας του εγκεφάλου να εστιάζει.