ΠΩΣ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Τα παιδιά μεγαλώνουν γρήγορα και πριν προλάβεις να κοιτάξεις ψηλά, εκείνα έχουν χαράξει ήδη τη δική τους ρότα. Εμείς χορεύουμε χωρίς κανέναν οδηγό χρήσης. Ποια είναι τα ερεθίσματα των προσχολικών χρόνων που τους χαρίζουν την πρώτη εικόνα του κόσμου μας;

«Θέλω να κοιμηθώ». «Δεν θέλω να πάω σχολείο». Το ζούμε κι αυτό. Ο Άρης είναι πάντα χαρούμενος πολύ που πηγαίνει στο σχολείο και χαρούμενος πολύ που θα συναντήσει τους συμμαθητές του. Είναι όμως κι εκείνα τα πρωινά που δεν θέλει να σηκωθεί, θέλει να μείνει στο κρεβάτι «για πάντα».

Νύστα λέγεται και βαρεμάρα. Δεν έχουμε κάποιο επιχείρημα. Κανένα δεν πιάνει: «Γιατί πρέπει. Γιατί έχεις γυμναστική και θα τρέξεις. Γιατί έχετε εργαστήριο με τον κύριο Τάσο». Το θέλω του είναι πάνω από τα πρέπει μας και η δουλειά μας είναι να σμιλέψουμε τις επιθυμίες του, να τις χωρέσουμε σε προγράμματα και σχολικά που κορνάρουν.

Γονείς: Δεν είναι (οι) μόνοι στην ανατροφή

«Σε καταλαβαίνω, ούτε κι εγώ θέλω να σηκωθώ», του λέω. Αυτό που εννοώ είναι ότι ούτε εγώ θέλω να σηκωθεί. Θέλω να μείνει εκεί, στο κρεβάτι με το κάγκελο, χαρούμενος στην ασφάλεια του σπιτιού. Όμως, εκείνα τα πρωινά που δεν έχει χορτάσει ύπνο ή θέλει 5 λεπτά ακόμη, βρίσκουμε μια ιστορία. «Με το άμπρα κατάμπρα θα πετάξεις από το κρεβάτι όπως ο Χάρι Πότερ». Δεν έχει δει ταινία Χάρι Πότερ, αλλά φοράει πιτζάμες με τον μικρό Μάγο.

«Αν δεν πας στο σχολείο, δεν θα δουν το καινούργιο σου κούρεμα οι φίλοι σου». Ή, με ένα μικρό καμπανάκι κάναμε το τρένο που αναχωρεί από τον σταθμό. Κρύψαμε και το κουδουνάκι, κρύψαμε και τα τρένα. Από τη στιγμή που το παιδί πηγαίνει στον παιδικό, ως γονιός υπογράφεις ένα νέο «συμβόλαιο»: δεν είσαι πια μόνος στην ανατροφή του.

Είναι η δασκάλα, ο οδηγός του σχολικού, η συνοδός. Είναι ο προπονητής, είναι άνθρωποι που μπαίνουν στη ζωή του και τη διαμορφώνουν. Με μάτια ανοιχτά φιλτράρεις, ελέγχεις, προσέχεις. Καμιά φορά, προσεύχεσαι κιόλας.

Υπάρχουν stress free πρωινά;

Θυμάμαι τα δικά μου πρωινά πριν από το σχολείο με τρόμο: με άγχος να ετοιμαστούμε, με φωνές και στρες. Παλεύουμε τα πρωινά μας να είναι stress free. Δεν το πετυχαίνουμε πάντα, διότι οι απαιτήσεις είναι αρκετές: «Kάποιος να μου διαβάζει», «Kάποιος να με ταΐζει», «Δεν θέλω ταχίνι». Τον παρατηρώ στα παιδικά πάρτι πώς παίρνει το πιάτο του, πώς τρώει μόνος του με το νεράκι του δίπλα, για να πίνει κάθε δεύτερη-τρίτη μπουκιά.

Δεν το επικαλούμαι στο πρωινό, τον αφήνουμε να παίξει το παιχνίδι του. Μπουκιά, σελίδα και γουλιά, και ιστορία. Κι έπειτα εκείνος ο ήχος από το καλαμάκι όταν ρουφάει τις τελευταίες γουλιές με στέλνει απευθείας στα δικά μου ανέμελα παιδικά μου χρόνια. Στις διακοπές με τη θεία Τασία και τον Ηλία και τον διαγωνισμό με τον ξάδελφό μου Γιάννη για το ποιος θα πιει πιο γρήγορα το γάλα του.

Καθησυχαστικός ο ήχος από το καλαμάκι. «Πιες το για να ψηλώσεις», του λέω και μετατρέπομαι αυτομάτως στους γονείς μου, που μας μεγάλωσαν με θέσφατα κι εντολές. Η τελευταία μπουκιά είναι η δύναμή σου. Φάτο γιατί θα κρυώσει. Φάτο πριν στο φάω. Το τελευταίο πιάνει. Απορώ γιατί, όμως πιάνει. Η πρόκληση πιάνει.

Αν δεν θέλει να ανέβει στο σπίτι, του λέμε «Όποιος φτάσει πρώτος» κι έχει ξεχάσει για ποιον λόγο δεν ήθελε να ανέβει. «Φορούσα τα παπούτσια τρεξίματος», μας λέει περήφανα. Υπάρχουν εκείνα με τα οποία τρέχει κι εκείνα με τα οποία χορεύει. Στο θέατρο φοράει εκείνα με τα οποία χορεύει. Αυτά ζητάει από τη μαμά του να φορέσει: «Μπορεί να μας σηκώσουν, να μιλήσουμε, να χορέψουμε». Οφείλει να είναι προετοιμασμένος.

Μαθαίνοντας με εικόνες και ιστορίες

Η φίλη μου η Βίκυ έχει αποφασίσει στις γιορτές των παιδιών της, που είναι συνομήλικα του Άρη, να μην κάνει ένα απλό πάρτι αλλά να χτίζει μια εμπειρία. Έτσι, παρακολούθησαν μαζί την παράσταση Με αφορμή μια τελεία από την ομάδα Ονειρόδραμα, στο θέατρο Σταθμός. Μόλις τελείωσε η παράσταση ανέβηκαν στη σκηνή και ζωγράφισαν όλα τα παιδιά μαζί.

Στην παράσταση Γκριμ και Γκριμ, στο Bios, τα παραμύθια των αδελφών Γκριμ ζωντανεύουν επί σκηνής και μάλιστα τα παιδιά κάθονται σε μικρά καρεκλάκια και μαξιλάρες μια ανάσα μακριά από τη δράση. Οι γονείς καθόμαστε πιο πίσω. Στην Τικ και Τέλα της μαγικής ομάδας Παραμυθοχώρα, που φιλοξενείται στο θέατρο 104, υποδέχονται τα παιδιά επί σκηνής και τραγουδάνε όλοι μαζί.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Είναι εντυπωσιακό πώς αντιλαμβάνονται τη θεατρική συνθήκη των παιδικών παραστάσεων. Δύο ηθοποιοί μπορούν να παίξουν τρεις και περισσότερους ρόλους και τα παιδιά να το αντιλαμβάνονται. Κούκλες που κινούνται, βαμβάκι που γίνεται χιόνι, μια βαλίτσα που χωράει ολόκληρα σύμπαντα. Έννοιες που δεν μπορείς να τις πεις με λόγια, τις διδάσκεις με εικόνες και ιστορίες.

Όπως η αλαζονεία, την οποία εξηγεί με μαεστρία ο Αλέξης Σταμάτης στο παραμύθι του Ταλεντίνα (εκδόσεις Καστανιώτη), με τη Λύδια, τη μικρή πιανίστρια που επαναπαύθηκε στο ταλέντο της και σταμάτησε να εξελίσσεται. Στην παράσταση Ειρήνη του Αριστοφάνη από την ομάδα The Young Quill, με τον Νίκο Γιαλελή στον ρόλο του Τρυγαίου, η συνεργασία και η αλληλεγγύη κερδίζει το σκοτάδι. Κι όταν το σκοτάδι γίνεται στην καθημερινότητά μας πηχτό, το φως της δημιουργίας και της φαντασίας, βοηθάει. Και οι πολλές αγκαλιές και τα χάδια.

Το δεξί και το αριστερό μας χέρι

Έσπασα το χέρι μου στις αρχές Φεβρουαρίου. Επιστρέφοντας στο σπίτι με έναν ομολογουμένως εντυπωσιακό νάρθηκα, ο Άρης σάστισε. Στην αρχή τον χάιδευε πιστεύοντας ότι με ανακουφίζει, έπειτα εξοικειώθηκε κι άρχισε τις απορίες: Αυτό το χέρι μπορώ να το χτυπώ νταν νταν νταν ή μόνο το άλλο; «Γιατί πρέπει να το χτυπήσεις σώνει και ντε;» ρωτούσα.

Όταν τον έβγαζα, αναρωτιόταν ποιο χέρι ήταν αυτό που με πονούσε. «Το αριστερό», του έδειχνα κι έτσι έμαθε κι εκείνος να ξεχωρίζει το δεξί από το αριστερό. Ακόμη δεν είναι σίγουρος για το ποιο είναι το δεξί κι αριστερό παπούτσι κι έτσι μπορεί με άνεση να περπατάει φορώντας τα ανάποδα. χωρίς να το καταλάβει.

Δεν τον απασχόλησε πώς το έσπασα, δεν με ξαναρώτησε. Σε εκείνους που με ρωτούσαν έλεγα ότι το έπαθα από απροσεξία κι όχι από το ποδήλατο. Απροσεξία στο ποδήλατο. Το μόνο που τον νοιάζει είναι αν πονάω κι αν μπορώ να τον πάω στο ποδόσφαιρο για να τον δω να παίζει και να του φωνάζω Μπράβο. Μπράβο, Άρη, όπως μου είπε, μην τυχόν και πιστέψει κάποιο άλλο παιδί ότι επευφημώ εκείνο.

Βεβαίως, όλα τα επευφημούμε, γιατί το αξίζουν. Αξίζουν να είναι ανέφελα και να τα επιβραβεύουμε. Σκεφτόμουν ότι πριν από το ατύχημά μου, τον πετούσα στον αέρα. Λίγες μεν επαναλήψεις, αλλά το έκανα. Δεν ξέρω αν θα μπορώ να το κάνω μετά την αποκατάσταση του χεριού.

Μεγαλώνουν γρήγορα και πριν προλάβεις να κοιτάξεις ψηλά, εκείνα έχουν χαράξει ήδη τη δική τους ρότα. Κάνουν τα δικά τους αστεία με τους φίλους τους: «τύμπανο-κεφάλι, τύμπανο-κοιλιά, τύμπανο-παπούτσια» και χτυπούν αντιστοίχως τον ρυθμό. Εμείς χορεύουμε χωρίς κανέναν οδηγό χρήσης.