ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ Ο ΥΠΝΟΣ ΕΝΟΣ ΠΑΙΔΙΟΥ ΤΟ ΕΝΤΕΡΟ ΤΟΥ;

Τα τελευταία χρόνια, ο άξονας εντέρου-εγκεφάλου κερδίζει το ενδιαφέρον των ερευνητών φέρνοντας στο φως χρήσιμες πληροφορίες για τη σχέση που μπορεί να έχει το έντερο με τις συνήθειες ύπνου, ειδικά στα παιδιά.

Το σώμα μας αποτελείται από συστήματα οι μηχανισμοί των οποίων συνδέονται μεταξύ τους με εντυπωσιακό τρόπο. Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότεροι γιατροί και ερευνητές μελετούν τμήματα του ανθρώπινου οργανισμού σε σχέση με το πώς αυτά συνδέονται όχι μόνο με τα άμεσα, κοντινά τους συστήματα, αλλά και με πιο μακρινά, με τα οποία φαινομενικά δεν θα έπρεπε να έχουν καμία σχέση. Για παράδειγμα, πρόσφατα ερευνητές αποκάλυψαν πώς ο βραδινός ύπνος των παιδιών μπορεί να επηρεάσει την υγεία του εντέρου τους.

Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε τον Οκτώβριο του 2024 στο επιστημονικό περιοδικό Scientific Reports, οι ερευνητές διερεύνησαν τη μικροβιακή σύνθεση του εντέρου και τη σύσταση μεταβολιτών (τα τελικά προϊόντα του μεταβολισμού, δηλαδή τα κόπρανα) 88 υγιών παιδιών για να αξιολογήσουν τον ρόλο που παίζουν στην υγεία του εντέρου τους οι ώρες ύπνου που κοιμούνται κατά μέσο όρο κάθε βράδυ.

Τα δείγματα κοπράνων των συμμετεχόντων αποκάλυψαν ότι η μικροβιακή σύνθεση του εντέρου διαφέρει σημαντικά ανάμεσα στα παιδιά που κοιμούνται νωρίς το βράδυ (πριν τις 9:30) και σε αυτά που κοιμούνται αργότερα. Για την ακρίβεια, το έντερο των παιδιών που κοιμούνται νωρίς φάνηκε να έχει πλουσιότερο και πιο ποικιλόμορφο μικροβίωμα, συγκριτικά με τα παιδιά που κοιμούνται αργά.

Τα ευρήματα αυτά, σύμφωνα με τους ειδικούς, υπογραμμίζουν τη σημασία του να πηγαίνουν νωρίς για ύπνο τα παιδιά (πιθανότατα και οι έφηβοι) για την καλή υγεία του εντέρου τους. Την ίδια ώρα, πιθανώς να δείχνουν και το αντίστροφο: ότι αντιμετωπίζοντας τις διαταραχές ύπνου –αξιοποιώντας τον μέχρι τώρα ανεκμετάλλευτο άξονα εντέρου-εγκεφάλου– μπορεί να βελτιώνεται και η υγεία του εντέρου τους.

iStock

Πώς συνδέεται το έντερο των παιδιών με τον βραδινό τους ύπνο

Όταν ξεκουραζόμαστε, το «τιμόνι» στο σώμα μας αναλαμβάνει το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα, γνωστό και ως «σύστημα ξεκούρασης και πέψης» (rest-and-digest system). Επομένως, συμβαίνει όταν ξεκουραζόμαστε τα εντερικά προβλήματα να κάνουν την εμφάνισή τους και να επηρεάζουν το πόσο καλά κοιμόμαστε.

Υπάρχει, μάλιστα, σειρά ερευνών που υποστηρίζει τη σχέση μεταξύ του εντέρου και του ύπνου. Μελέτες έχουν δείξει, για παράδειγμα, ότι άτομα με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS) είναι πιο πιθανό να υποφέρουν από αϋπνία.

iStock

Γιατί συμβαίνει αυτό; Αναφορικά με τα παιδιά υπάρχουν δύο εξηγήσεις:

1. Το έντερο είναι ο δεύτερος εγκέφαλος

Συχνά το έντερο αποκαλείται δεύτερος εγκέφαλος λόγω της επίδρασης που έχει στο μυαλό και στο σώμα. Υπάρχει μια αμφίδρομη επικοινωνία ανάμεσα στα δύο μέσω του πνευμονογαστρικού νεύρου, συνεπώς ό,τι επηρεάζει τον εγκέφαλο επηρεάζει το έντερο και το αντίστροφο.

Και τα δύο συστήματα επιδρούν στην παραγωγή και ισορροπία των νευροδιαβιβαστών, των χημικών του εγκεφάλου που επηρεάζουν την διάθεση, τη συμπεριφορά και τον ύπνο μας. Η μελατονίνη, για παράδειγμα, η βασική ορμόνη του ύπνου, είναι στα υψηλότερα επίπεδα όταν μπαίνουμε σε ύπνο, ενώ το πρωί τα επίπεδά της πέφτουν, επιτρέποντάς μας να ξυπνήσουμε. Όταν η μελατονίνη είναι απορρυθμισμένη, μας προκαλεί προβλήματα ύπνου: δυσκολευόμαστε να αποκοιμηθούμε ή νιώθουμε κουρασμένοι το πρωί.

Το ίδιοι ισχύει και με άλλες ορμόνες που σχετίζονται με τον ύπνο, όπως η ντοπαμίνη, η σεροτονίνη κ.λπ. Κάποιες από αυτές παράγονται στον εγκέφαλο και άλλες στο έντερο.

Καθώς οι μελέτες συνδέουν τη χαμηλή ποικιλομορφία στη χλωρίδα του εντέρου με ανισορροπίες στους νευροδιαβιβαστές, αυτό μπορεί να επηρεάσει όχι μόνο τον ύπνο, αλλά και τη διάθεση, τη συμπεριφορά ή την ανοχή στο στρες. Όλα αυτά δημιουργούν έναν φαύλο κύκλο συνολικής ανισορροπίας. Βελτιώνοντας την ποικιλομορφία του μικροβιώματος, π.χ. με μια διατροφή με αυτόν τον σκοπό, μπορεί όλα να μπουν σε μια σειρά.

2. Ο ρόλος των τροφικών αλλεργιών

Οι ειδικοί ανακαλύπτουν, επίσης, πως σαφή βελτίωση στον ύπνο του παιδιού επέρχεται όταν αντιμετωπίζονται τυχόν τροφικές αλλεργίες ή δυσανεξίες από τις οποίες μπορεί να υποφέρει, καθώς σχετίζονται και αυτές άμεσα με την υγεία του εντέρου και του ανοσοποιητικού συστήματος. Αποτελούν, δηλαδή, δείκτες για το κατά πόσο είναι ή όχι ρυθμισμένα.

Παιδιά που έχουν τροφικές αλλεργίες εμφανίζουν συχνά προβλήματα ύπνου όπως:

• Δυσκολία να αποκοιμηθούν.
• Συχνά ξυπνήματα μέσα στη νύχτα.
• Νυχτερινούς τρόμους ή εφιάλτες.
• Υπνοβασία.
• Υπνική άπνοια.
• Τρίξιμο δοντιών.

Αυτό δεν σημαίνει ότι οι διαταραχές ύπνου δεν μπορεί να οφείλονται και σε άλλους παράγοντες, πάντως πολύ συχνά έχουν να κάνουν με το έντερο. Μάλιστα, από τις τροφές που δείχνουν να προκαλούν συχνότερα δυσανεξία (και άρα διαταραχή ύπνου) στο παιδί είναι το γάλα, ενώ αρκετά συχνά δείχνουν να ενοχλούν και τροφές που περιέχουν:

• Σιτάρι/γλουτένη
• Σαλικυλικά
• Αμίνες
• Γλουταμινικά
• Πρόσθετα τροφίμων – γεύσεις, χρώματα και τεχνητά γλυκαντικά.

Το να αντιμετωπιστούν, λοιπόν, οι τροφικές αλλεργίες των παιδιών συμβάλλει στην καλύτερη υγεία του εντέρου. Και η εν γένει βελτίωση της υγείας του εντέρου συμβάλλει στην καλύτερη ποιότητα ύπνου, άρα και σε καλύτερη ποιότητα ζωής.