ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΙΔΑΝΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΣΟΥ

Η σωματική δυσκολία της δουλειάς που κάνεις σε συνδυασμό με το στρες που συσσωρεύσεις θα έπρεπε να καθορίζουν και την ηλικία συνταξιοδότησης. Δεν είναι, όμως, αυτή η πραγματικότητα.

Ένας από τους άγραφους νόμους της ζωής είναι πως όταν ψάχνεις, βρίσκεις. Θα μπορούσε, λοιπόν, να πει κάποιος πως ένας από τους τρόπους που έχουμε για να διαφυλάσσουμε τη ψυχική μας υγεία –υπό την όποια συνθήκη και στην όποια σχέση– είναι να μην ψάχνουμε. Να αρκούμαστε σε αυτά που ακούμε και βλέπουμε. Έλα όμως που όπως αναζητούσα στοιχεία που προσδιορίζουν την ιδανική ηλικία για συνταξιοδότηση, βαθύτατα επηρεασμένη από σχετικό άρθρο των New York Times, σκέφτηκα να βρω τις χώρες με τη μεγαλύτερη ηλικία.

Μάντεψε! Η Ελλάδα είναι στο Νο 1 αυτής της λίστας, παγκοσμίως. Στα 67 χρόνια, κάνουμε παρέα με τη Δανία, την Ισλανδία, το Ισραήλ και την Ιταλία.

Εδώ είναι χρήσιμο να αναφερθεί πως η Δανία, η Ισλανδία και το Ισραήλ ανήκουν στο Τop 6 της λίστας με τις χώρες όπου οι πολίτες είναι πιο ευτυχισμένοι. Η λίστα αυτή λέγεται World Happiness Report και δημοσιεύεται από το Δίκτυο Λύσεων Βιώσιμης Ανάπτυξης, μια πρωτοβουλία των Ηνωμένων Εθνών. Προκύπτει από την αξιολόγηση σε τομείς όπως η κοινωνική υποστήριξη, το εισόδημα, η παροχή υπηρεσιών υγείας, το προσδόκιμο υγιούς ζωής, η ελευθερία στις βασικές αποφάσεις ζωής, η γενναιοδωρία και η απουσία διαφθοράς.

Πίσω στο θέμα μας, οι επτά από τις δέκα χώρες με τη μεγαλύτερη ηλικία συνταξιοδότησης είναι στην Ευρώπη (την Ιταλία ακολουθούν οι Ολλανδία και Πορτογαλία, με 66,58 χρόνια), με την Αυστραλία (66,5) να «σπάει» το σερί, τις ΗΠΑ (66,33) να ακολουθούν και την Ισπανία (66,17) να κλείνει την πρώτη δεκάδα.

Σε ποιον χρωστάμε τη συνταξιοδότηση

Η συνταξιοδότηση υφίσταται από τον 18ο αιώνα, ως «αποχώρηση από την εργασία, σε μια συγκεκριμένη ηλικία». Δεν είχε, όμως, κάποιο bonus.

Προ αυτού, το προσδόκιμο ζωής ήταν μεταξύ των 26 και των 40 χρόνων. Όταν το προσδόκιμο αυξήθηκε, διαπιστώθηκε πως κάποιες σωματικές δυσκολίες που προέκυπταν με το πέρασμα των χρόνων αποτελούσαν εμπόδια για την εργασία. Έτσι, άρχισαν οι σχετικές κυβερνητικές πολιτικές που περιλάμβαναν και πληρωμές.

Στην ουσία, οι συντάξεις ήταν το δώρο όσων κατάφερναν να ξεπερνούν το προσδόκιμο.

iStock

Την αρχή έκανε η Γερμανία, με απόφαση του συντηρητικού Καγκελάριου Otto von Bismarck, το 1881. Είχε προτείνει ένα εθνικό επίδομα συνταξιοδότησης για να κατευνάσει τις αριστερές μάζες. Έθεσε ως ηλικία συνταξιοδότησης τα 70 χρόνια, την εποχή που ο μέσος όρος ζωής ήταν τα 40 έτη!

Το 1916 πήγε στα 65 και αυτό ήταν το νούμερο που αντιγράφηκε ως «εθνική ηλικία συνταξιοδότησης» από πολλά άλλα κράτη. Έκτοτε, έχει αλλάξει στα περισσότερα, με τη δική μας αύξηση να είναι εκ των μεγαλύτερων.

Πού καταγράφεται το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής

Μολονότι έχουμε εκτινάξει στα ύψη την ηλικία συνταξιοδότησης, δεν είμαστε ιδιαίτερα ψηλά στη λίστα με το προσδόκιμο ζωής ανά χώρα. Πιο συγκεκριμένα, στην Ελλάδα είναι για τους άνδρες τα 78,6 χρόνια (την ίδια έχουν οι Γερμανοί και οι Βέλγοι, που προφανώς και δεν έχουν τις ίδιες συντάξεις με εμάς) και για τις γυναίκες τα 83,7 χρόνια.

Αν αναρωτιέσαι πού έχουν το μεγαλύτερο προσδόκιμο, είναι στο Χονγκ Κονγκ (82,9 χρόνια για τους άνδρες και 88 για τις γυναίκες). Ακολουθούν το Μακάο (82,6 και 87,8 αντίστοιχα) και η Ισλανδία (81,7 και 84,5).

Στην άλλη άκρη της λίστας είναι το Τσαντ (51,2 και 54,4), η Νιγηρία (52,5 και 53,3) και η Σομαλία (54 και 58,1).

Η Γαλλία, που έχει βγει στους δρόμους για την αύξηση του ορίου από τα 62 στα 64 χρόνια, έχει εκτιμώμενο προσδόκιμο ζωής τα 82 έτη. Οι νομοθέτες εξηγούν ότι είναι λύση ανάγκης, ώστε να αντισταθμίσουν τις οικονομικές πιέσεις της γήρανσης του πληθυσμού και την ανησυχία ότι τα εθνικά συνταξιοδοτικά επιδόματα δεν θα μπορούν να συνεχιστούν για πολλά χρόνια ακόμα.

Πώς θα ήταν χρήσιμο να προκύπτει η ηλικία συνταξιοδότησης

Όπως διαβεβαίωσαν τους New York Times οικονομολόγοι και γεροντολόγοι, αυτό που πρέπει να μελετούν οι υπεύθυνοι των αλλαγών δεν είναι το προσδόκιμο, αλλά τα χρόνια που οι άνθρωποι είναι υγιείς και δεν έχουν αναπηρίες. Θα μπορούσαν να το λάβουν υπόψιν ως προσδόκιμο εργασιακής ζωής.

Η οικονομολόγος Gal Wettstein, ανώτερη ερευνήτρια στο Κέντρο Έρευνας Συνταξιοδότησης στο Boston College, εξέτασε την ηλικία και τις δυνατότητες απασχόλησης σε μελέτη σχετική με το προσδόκιμο ζωής των ανθρώπων. Διαπίστωσε ότι οι Αμερικανοί που είναι υγιείς στην ηλικία των 50 ετών μπορούν να προσδοκούν πως θα ζήσουν άλλα 23 χρόνια περίπου χωρίς αναπηρία, συν περίπου άλλα 8 με αναπηρία.

iStock

«Αυτό υποδηλώνει ότι το μέγιστο προσδόκιμο εργασιακής ζωής των ανθρώπων, κατά μέσο όρο, είναι η ηλικία των 73 ετών. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το προσδόκιμο ζωής είναι μεγαλύτερο και πως η ικανότητα για εργασία έχει διευρυνθεί. Ως προς αυτό βοηθούν οι ιατρικές εξελίξεις, αλλά και η αλλαγή στη φύση της εργασίας».

Το 2020, περίπου το 45% του εργατικού δυναμικού δούλευε σε τομείς που έχουν στο επίκεντρο τη γνώση (διαχείριση, επιχειρήσεις, οικονομικά, εκπαίδευση και υγειονομική περίθαλψη). Το 1935, αυτοί οι τύποι επαγγελμάτων αντιστοιχούσαν στο 6% του εργατικού δυναμικού.

Παρεμπιπτόντως, όσοι ασχολούνται με βαριές, χειρωνακτικές εργασίες δεν μπορούν να υποστηρίξουν εύκολα το όριο των 65 χρόνων, δηλαδή να φτάσουν εκεί χωρίς θέματα υγείας που τους περιορίζουν. Έτσι, προκύπτει πρακτική ανάγκη για συνταξιοδότηση.

Για ποιους είναι πιθανό το όριο των 70 χρόνων

Η Lisa Renzi-Hammond, διευθύντρια του Ινστιτούτου Γεροντολογίας στο University of Georgia, διευκρίνισε πως για τους ανθρώπους που εργάζονται σε τομείς εργασίας βασισμένους στη γνώση μια ηλικία συνταξιοδότησης μετά τα 70 είναι λογική και από γνωστική άποψη.

«Είμαστε σε θέση να διατηρήσουμε, συνήθως σε αρκετά καλά επίπεδα, τις γνωστικές μας ικανότητες μέχρι τα 70 μας. Εάν η ηλικία συνταξιοδότησης ορίζεται με βάση τις δυνατότητες ή τις ικανότητες των εργαζομένων, δεν υπάρχει απολύτως κανένας λόγος να υπάρχει ηλικία συνταξιοδότησης ενώ διανύουμε τη δεκαετία των 60 μας».

iStock

Μέρη του εγκεφάλου –κυρίως ο προμετωπιαίος φλοιός, που είναι κρίσιμος για την εκτελεστική λειτουργία, την προσοχή και τη μνήμη εργασίας– αρχίζουν να χάνουν όγκο από την ηλικία των 45 ετών. Εντούτοις, άλλες περιοχές είναι σε θέση να αντισταθμίσουν αυτήν την απώλεια.

Άλλες πτυχές της γνώσης, όπως η αποκρυσταλλωμένη νοημοσύνη (βλ. συσσωρευμένη γνώση που μπορεί να εφαρμοστεί σε νέες καταστάσεις) και η κοινωνική γνώση (βλ. κατάλληλη συμπεριφορά στις διαπροσωπικές αλληλεπιδράσεις), συνεχίζουν να βελτιώνονται για δεκαετίες. Πολλές από αυτές τις γνωστικές διαδικασίες διατηρούνται και ενισχύονται με την παραμονή στην εργασία. Κατά συνέπεια, μερικοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν νοητικές και σωματικές εκπτώσεις, όταν σταματούν να εργάζονται.

Μελέτη διαπίστωσε ότι η καθυστέρηση της συνταξιοδότησης συσχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο θανάτου, ανεξάρτητα από την υγεία μας πριν το «αντίο» στη δουλειά. Οι ειδικοί εικάζουν ότι οι απώλειες σωματικής δραστηριότητας και κοινωνικών αλληλεπιδράσεων που σχετίζονται με την εργασία και συνδέονται με την αποχώρηση, ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για τις μειώσεις μετά τη συνταξιοδότηση.

iStock

Ο παράγοντας «ψυχική υγεία»

Άντε και να συμφωνήσουμε με όσα έχουν πει έως εδώ οι ειδικοί. Θα συμφωνούν κι εκείνοι πως ναι μεν το μυαλό μας μπορεί να λειτουργεί μια χαρά, αλλά διαλύονται άλλες λειτουργίες μας αν υπάρχει συσσώρευση άγχους.

Άρα, πρέπει να ληφθεί και αυτό στα υπ’ όψιν, όπως και το δεδομένο ότι η διάρκεια ζωής και η διάρκεια της υγείας δεν είναι συνεπή μεταξύ της φυλής και του φύλου, λόγω του είδους της εργασίας και του χρόνιου στρες.

Εφόσον, λοιπόν, τίθεται θέμα αύξησης του ορίου συνταξιοδότησης, οι νομοθέτες είναι υποχρεωμένοι να είναι ενήμεροι για όλα αυτά τα ζητήματα.

Ο Dr. Cohen κράτησε το καλύτερο για το τέλος: «Ένας από τους τομείς για τον οποίον δεν μιλάμε συχνά είναι το “τι αξίζουν οι άνθρωποι”. Δεν θα έπρεπε να είναι εθνικός στόχος για όλους να έχουν οι πολίτες λίγα θαυμάσια χρόνια, όταν είναι ακόμα υγιείς, για να κάνουν πράγματα που επιθυμούν;»