ΠΑΜΕ ΓΙΑ ΚΥΝΗΓΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ ΘΗΣΑΥΡΟΥ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ;

Υπάρχει κρυμμένος αρχιτεκτονικός θησαυρός στην Αθήνα; Φυσικά! Διακόσια ξεχωριστά κτίρια που χτίστηκαν τα τελευταία 200 χρόνια μας περιμένουν να τα ανακαλύψουμε, με οδηγό την έκδοση «Η αρχιτεκτονική της Αθήνας: 200 επιλεγμένα κτίρια». Με τον ειδικό χάρτη που τη συνοδεύει στο χέρι, βγαίνουμε στους δρόμους της Αθήνας και ξεκινάμε.

Σας έχει τύχει να περνάτε μπροστά από ένα όμορφο κτίριο της Αθήνας, να το θαυμάζετε και να μην ξέρετε πώς μπορείτε να μάθετε περισσότερα για αυτό, τον αρχιτέκτονά του και τη χρήση του; Με την pocket έκδοση «Η αρχιτεκτονική της Αθήνας: 200 επιλεγμένα κτίρια» (εκδ. grad review), που υπογράφει ο αρχιτέκτονας Μανώλης Αναστασάκης, μπορούμε πλέον να εξερευνούμε την πόλη και ταυτόχρονα να μαθαίνουμε.

Η ιστορία της Αθήνας ξετυλίγεται εικόνα την εικόνα μέσα από τα κτίριά της –άλλα παλαιότερα, άλλα σύγχρονα– και την αρχιτεκτονική τους. Ξεκινώντας από την Επανάσταση του 1821, διανύουμε δύο ολόκληρους αιώνες αρχιτεκτονικής ιστορίας (της έκδοσης τσέπης είχε προηγηθεί εκτενές λεύκωμα με τίτλο «Αθήνα 200 χρόνια 200 κτίρια», με την αφορμή της επετείου των 200 ετών).

Για να αντικρίσουμε το πρώτο κτίριο της λίστας, πρέπει να βρεθούμε στη γειτονιά της Πλάκας – εδώ γύρω άλλωστε θα εντοπίσουμε και πολλά ακόμα. Πρόκειται για την Οικία Κλεάνθη- Schaubert (Παλαιό Πανεπιστήμιο, 1831), στην οδό Θόλου, που σήμερα στεγάζει το Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Σε κάθε σελίδα του μικρού αυτού οδηγού βρίσκουμε και από ένα κτίριο, με φωτογραφία και διεύθυνση, όπως και όλες τις απαραίτητες συνοδευτικές πληροφορίες δοσμένες με ευσύνοπτο τρόπο. Η πόλη της Αθήνας άρχισε να αποκτά σιγά σιγά κτίρια-στολίδια και μια νέα αστική ταυτότητα από το 1831 και έπειτα, οπότε εκπονήθηκε το πρώτο πολεοδομικό σχέδιο.

Θαυμάζουμε πλήθος νεοκλασικών, αλλά και εκλεκτικιστικά, art deco και art nouveau κτίρια, όπως και κάποια βιομηχανικής αρχιτεκτονικής, π.χ. το περίφημο πιλοποιείο «Πιλ Πουλ» (1896), στο Θησείο. Ως επί το πλείστον, κοσμούν το ιστορικό κέντρο της πόλης και διατρέχουν τις τρεις πρώτες χρονολογικές περιόδους, όπως τις έχει διαχωρίσει ο κ. Αναστασάκης (1831–1867, 1868–1922 και 1923–1945).

Το Εθνικό Θέατρο. ΚΑΤΩΜΕΡΗΣ ΚΩΣΤΑΣ/EUROKINISSI

Πρόκειται για σημαντικά δημόσια κτίρια αλλά και για μοναδικές κατοικίες από εξαιρετικούς αρχιτέκτονες, μεταξύ άλλων:

• το Εθνικό Θέατρο (1901) του Ερνστ Τσίλερ,
• η Αθηναϊκή Τριλογία του Θεόφιλου Χάνσεν, δηλαδή η Βιβλιοθήκη (1902), το Πανεπιστήμιο (1885) και η Ακαδημία (1885) επί της οδού Πανεπιστημίου,
• το Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο (1878) του Λύσσανδρου Καυταντζόγλου,
• η Πολυκατοικία Α.Μ. Κουρεμένου (1957), του Βασίλειου Κουρεμένου, επί του πεζοδρόμου της Δ. Αρεοπαγίτου.

Η σελίδα του βιβλίου για το Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Κτίρια που συναντάμε κατά την περιήγησή μας έχουν υπάρξει έως και πρωταγωνιστές σε έργα τέχνης, όπως το «Σπίτι με τις Καρυάτιδες» (1896) επί της οδού Αγ. Ασωμάτων, το αποτύπωσε σε έργα του ο Γιάννης Τσαρούχης και φωτογράφισε ο Henri Cartier-Bresson.

Η αφρόκρεμα των Ελλήνων αρχιτεκτόνων της επόμενης περιόδου υπογράφει τα κτίρια από το 1946 έως το 1979: Κωνσταντίνος Δοξιάδης (Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, 1968), Ιωάννης Βικέλας (Πύργος Αθηνών, 1971), Τάκης Ζενέτος («Στρογγυλό» σχολείο στον Άγιο Δημήτριο, 1974), Δημήτρης Πικιώνης (Αγ. Δημήτριος Λουμπαρδιάρης, 1957). Καθώς περπατάμε, βλέπουμε κτίρια-κομμάτια της ζωντανής ιστορίας της πόλης, που «αφηγούνται» και τις τάσεις της κάθε εποχής.

Η Αμερικανική Πρεσβεία, που κατασκευάστηκε από τον αρχιτέκτονα Βάλτερ Γκρόπιους και ακολουθεί τις φόρμες της σχολής Μπάουχαους. AP Photo/Thanassis Stavrakis

Περνώντας στα τελευταία τριάντα χρόνια της έκδοσης (1980–2021) αναγνωρίζουμε σύγχρονα τοπόσημα που κοσμούν την Αθήνα, εμπλουτίζοντάς τη με σύγχρονη αρχιτεκτονική οπτική – και είναι μάλιστα σε μεγάλο βαθμό κτίρια στα οποία έχουμε μπει. Σε αυτά ανήκει το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (2016) διά χειρός Renzo Piano, η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση (Architecture Studio, 2011), το Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς (Κοκκίνου/Κούρκουλας, 2004), η Πολυκατοικία Urban Cubes (2011) των KLab Architecture, το Periscope Hotel (2004) των DECA Architecture.

Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ: 200 ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΚΤΙΡΙΑ

Εκδόσεις grad review

Αγόρασέ το

Public.gr

Κάτω από τον λόφο της Ακρόπολης, από την πλευρά της περιοχής Μακρυγιάννη, βλέπουμε πλάι πλάι δύο κτίρια της λίστας που ενώνουν το μακρινό 1836 με το 2009: το πρώτο στρατιωτικό νοσοκομείο της Αθήνας, το οποίο από το 1987 στεγάζει το Κέντρο Μελετών Ακρόπολης, βρίσκεται στον κήπο του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης, που χτίστηκε το 2009 με αρχιτέκτονες τον Bernard Tschumi και Μιχάλη Φωτιάδη.

Το τελευταίο κτίριο που έχει μπει στη λίστα –και το πλέον πρόσφατο– είναι το ιδιαίτερο κτίριο κατοικιών «The wave», για το οποίο τέθηκε ως στόχος να μοιάζει πως βρίσκεται «εν κινήσει», και κατασκευάστηκε το 2021 στη Γλυφάδα, από το αρχιτεκτονικό γραφείο του Δημήτρη Ποτηρόπουλου.