ΟΥΤΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΟΥΤΕ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΑΣΦΑΛΕΙΣ ΟΤΑΝ ΕΠΙΤΡΕΠΟΝΤΑΙ ΤΑ ΚΙΝΗΤΑ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ

Η φετινή σχολική χρονιά ξεκινάει με το «κινητό στην τσάντα», ή τουλάχιστον αυτό θέλει η σχετική κυβερνητική οδηγία. Είναι τελικά αυτό υπέρ των μαθητών, ή μήπως υπάρχει καλύτερη λύση;

Η αντίστροφη μέτρηση για την επιστροφή των παιδιών στα σχολεία έχει αρχίσει, με την Τετάρτη 11 Σεπτεμβρίου 2024 να είναι η ημέρα που θα αρχίσει η νέα «αγωνιστική» περίοδος. Θα διαφέρει σε 11 σημεία από την περσινή, σύμφωνα με τις σχετικές εξαγγελίες που έκανε ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, Κυριάκος Μητσοτάκης.

Μεταξύ τους είναι:

• το ψηφιακό φροντιστήριο, που θα είναι διαθέσιμο για τους τελειόφοιτους λυκείου,
• η επαναφορά της πενθήμερης αποβολής και –σε εξαιρετικές περιπτώσεις– η αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος,
• η προσθήκη υπηρεσίας επαγγελματικού προσανατολισμού για τους μαθητές της Α’ Λυκείου,
• το «κινητό στην τσάντα».

iStock

Το τελευταίο είναι τάση που απασχολεί όλο τον πλανήτη. Σε κάποιες χώρες υπάρχουν ρυθμίσεις από το 2018. Στην Ελλάδα αποφάσιζε κάθε σχολείο, με τα περισσότερα λύκεια να απαγορεύουν τη χρήση κινητού μέσα στη σχολική ημέρα – συμπεριλαμβανομένων των διαλειμμάτων.

Τώρα, η απόφαση πάρθηκε κεντρικά και πρέπει να εφαρμοστεί σε όλα τα σχολεία. Ως εκ τούτου, οι μαθητές θα μπορούν να έχουν τα smartphones τους στο σχολείο, αλλά δεν θα έχουν το δικαίωμα να το χρησιμοποιήσουν από την αρχή έως το τέλος της σχολικής ημέρας.

Στην παρουσίαση των νέων δεδομένων παρέστη και ο υπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, Κυριάκος Πιερρακάκης, ο οποίος στάθηκε στην απαγόρευση της εμφανούς κατοχής και χρήσης των κινητών τηλεφώνων στα σχολεία, επισημαίνοντας ότι είναι κάτι που η διεθνής βιβλιογραφία τονίζει πως πρέπει να γίνει.

Τουναντίον, οι εργασίες δείχνουν ότι τα παιδιά θα ωφελούνταν περισσότερο εάν εκπαιδεύονταν επί των υγιών ψηφιακών συνηθειών και προωθούνταν ο «ψηφιακός εγγραμματισμός».

Το λένε τελικά οι μελέτες για τα κινητά στα σχολεία

Στην πραγματικότητα, οι μελέτες που έχουν γίνει για τον αντίκτυπο της απαγόρευσης των κινητών τηλεφώνων στα σχολεία δεν επιβεβαιώνουν –ούτε διαψεύδουν– πως είναι η καταλληλότερη λύση για τους μαθητές. Διαπιστώνονται θετικά, όπως και αρνητικά.

Στα συν είναι η βελτίωση της συγκέντρωσης, η αποφυγή γνωστικής υπερφόρτωσης που προκύπτει από τις συνεχείς ειδοποιήσεις, η μείωση του άγχους, η ενθάρρυνση των εκ του σύνεγγυς αλληλεπιδράσεων (βλ. βελτίωση κοινωνικών δεξιοτήτων), όπως και η μείωση των περιστατικών διαδικτυακού εκφοβισμού.

Ωστόσο, μεγάλο ρόλο ως προς όλα αυτά παίζει το οικιακό περιβάλλον και οι προσωπικές συνήθειες κάθε χρήστη.

iStock

Μετά, υπάρχουν και οι έρευνες που ενημερώνουν ότι εάν η απαγόρευση είναι υπερβολικά περιοριστική ή τιμωρητική, μπορεί να οδηγήσει σε αντίσταση ή άγχος μεταξύ των μαθητών.

Όσο για τους γονείς, φαίνεται πως είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο, αφού θέλουν να νιώθουν ασφαλείς για τα παιδιά τους ανά πάσα ώρα και στιγμή. Στην Αφρική αυτό σχετίζεται με τις πολλές απαγωγές παιδιών καθ’ οδόν για το σχολείο –ή από το σχολείο προς το σπίτι– και στις ΗΠΑ με τους πυροβολισμούς στα σχολεία.

Τι είναι χρήσιμο να γνωρίζουν οι γονείς

Στο σχολείο οι μαθητές οφείλουν να συγκεντρώνονται σε αυτό που γίνεται μπροστά τους και είναι το μάθημα. Όχι οι ειδοποιήσεις στα κινητά.

Εργασία που έγινε στις ΗΠΑ αποκάλυψε πως το 97% των μαθητών ηλικίας από 11 έως 17 ετών χρησιμοποιούν τα τηλέφωνά τους κατά τη διάρκεια του σχολείου, για 43 λεπτά κατά μέσο όρο.

Επίσης, ο μέσος έφηβος λαμβάνει 237 notifications την ημέρα. Το 1/4 εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της σχολικής ημέρας.

Ο χρόνος που αφιερώνουν οι μαθητές στο κινητό είναι χρόνος που στερούνται από την πραγματική επικοινωνία, το παιχνίδι ή απλά την παρέα με τους φίλους τους. Κάτι που σύμφωνα με τον κοινωνικό ψυχολόγο Jonathan Haidt «βοηθά τα παιδιά να μαθαίνουν να πλοηγούνται στην κοινωνική δυναμική και να χτίζουν δεξιότητες, ανακαλύπτοντας πώς να κάνουν διαφορετικές δραστηριότητες. Μαθαίνουν ότι μπορούν να χειριστούν άλλες προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουν στο μέλλον, κάτι που μπορεί να τους βοηθήσει να προστατευτούν από το άγχος».

Έρευνα του Pew Research Center που δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο του 2024, ενημέρωσε ότι το 72% των δασκάλων δημοσίων λυκείων στις ΗΠΑ χαρακτήρισαν ως «σημαντικό πρόβλημα στις τάξεις» τους περισπασμούς στα κινητά. Τα παιδιά κοιτούσαν κρυφά τα smartphones και δεν πρόσεχαν στο μάθημα.

Εντωμεταξύ, αυξάνονται διαρκώς τα στοιχεία που αποδεικνύουν πως ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν μπορεί να κάνει πολλές εργασίες μαζί. Τελικά, μπορούμε να κάνουμε μόνο ένα πράγμα τη φορά.

iStock

Ένα άλλο παράδειγμα του τι συμβαίνει όταν υπάρχουν κινητά τηλέφωνα στα σχολεία αποτελούν οι  βαθμολογίες στις εξετάσεις που δίνουν οι τελειόφοιτοι λυκείου στις ΗΠΑ – αντίστοιχες των Πανελλαδικών: στην «προ-τηλεφωνική» εποχή ήταν πολύ καλύτερες στη γλώσσα, την ανάγνωση, τα μαθηματικά και τις θετικές επιστήμες. Το 2023 ήταν στο χειρότερο επίπεδο των τελευταίων 30 ετών.

Πόσο ασφαλή είναι τα παιδιά που έχουν πάντα κινητό;

Από προσωπική εμπειρία, θα γνωρίζετε πόσο εύκολο είναι να σκοντάψεις ή να χτυπήσεις το κεφάλι σου σε στύλο της ΔΕΗ –στην καλύτερη των περιπτώσεων– όταν περπατάτε και αντί να κοιτάτε μπροστά σας, έχετε το βλέμμα στο κινητό τηλέφωνο. Κάτι ανάλογο κάνουν και τα παιδιά. Ως εκ τούτου, πολύ εύκολα το smartphone τους αποσπά την προσοχή όπως διασχίζουν δρόμους.

Αν τυχόν συμβεί κάτι, μπορούν πάντα να ειδοποιήσουν τους δικούς τους ζητώντας από περαστικούς ή από κάποια επιχείρηση που υπάρχει στην περιοχή να κάνουν χρήση του τηλεφώνου τους.

Σε ό,τι αφορά τους πυροβολισμούς στα σχολεία των ΗΠΑ, οι ειδικοί διαβεβαίωσαν τους γονείς πως το τηλέφωνο επίσης μπορεί να γίνει πρόβλημα, αφού η απόλυτη προτεραιότητα για την επιβίωση των παιδιών πρέπει να είναι να παραμείνουν ήσυχα και εστιασμένα στις οδηγίες που ακούν από τους διευθυντές ή τις αρχές.

Στην περίπτωση ιατρικών παθήσεων ή, εν πάση περιπτώσει, εάν οι γονείς είναι ανένδοτοι, οι κοινωνικοί ψυχολόγοι προτείνουν ως λύση κινητό τηλέφωνο που δεν συνδέεται στο Internet.