ΟΤΑΝ ΜΙΑ ΣΚΑΛΩΣΙΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΠΕΔΙΟ ΓΙΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΥΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΥΣ

Από τα Ζόλα της Κεφαλλονιάς στο κέντρο της Αθήνας μάς ταξιδεύει η εικαστικός και υποψήφια διδακτόρισσα, Κατερίνα Μπότσαρη, με την ομαδική έκθεση που επιμελείται και παρουσιάζεται έως τις 20 Φεβρουαρίου στον χώρο του PS: (Communitism). Και κάπως έτσι ολοκληρώνεται ένα εικαστικό πείραμα που ξεκίνησε το περασμένο καλοκαίρι, γύρω από μία εγκαταλειμμένη σκαλωσιά.

Τι συναισθήματα μας δημιουργεί η παρατημένη σκαλωσιά που παρατηρούμε όταν ταξιδεύουμε; Πού πήγε η παλιά της αίγλη; Τα ακριβοπληρωμένα μηνύματά της; Γιατί οι περαστικοί αποστρέφουν το βλέμμα από εκείνους τους μη τόπους, στην άκρη των αυτοκινητόδρομων; Τόποι άχαροι, κενοί, απροσδιόριστοι...

Σε έναν τέτοιον τόπο στην περιοχή της Παλικής Κεφαλληνίας, λίγο έξω από τα Ζόλα και πάνω σε έναν δύσβατο λόφο αρκετά μακριά από την επαρχιακή οδό Αργοστολίου, βρέθηκαν επτά καλλιτέχνιδες τον περασμένο Αύγουστο. Οικοδέσποινα στον τόπο καταγωγής της η εικαστικός και υποψήφια διδακτόρισσα, Κατερίνα Μπότσαρη.

Δημιουργώντας γύρω από μια παρατημένη σκαλωσιά

Προσκεκλημένες της Μπότσαρη, οι Lucia Bricco, Γρηγορία Βρύττια, Nicole Economides, Eva Isleifs, Ελεάννα Μπαλέση, Eliana Otta και Maaike Stuterheim κλήθηκαν να διερευνήσουν τις πιθανότητες αξιοποίησης μίας εγκαταλειμμένης σκαλωσιάς. Η περιπλανητική τους πρακτική διήρκεσε μια εβδομάδα και στις 30 Αυγούστου πραγματοποιήθηκε μια επιτόπια παρουσίαση των μέχρι τότε πειραματισμών τους.

Lucia Bricco, «The steps below», video projection, doormat, sticky liquid. Η Ιταλίδα περφόρμερ εξερεύνησε το παρελθόν της περιοχής και την εμπλοκή των Ιταλών στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Eliana Otta

Όπως σημειώνει η Μπότσαρη, η οποία ασχολείται μεταξύ άλλων με τις δυνητικές συνθήκες αντιμετώπισης κενών τόπων (terrain vague), «αυτή η αυθόρμητη διοργάνωση είχε έντονα καταστασιακό χαρακτήρα και μια ριψοκίνδυνη εγκατάσταση προβολής επάνω στη σκαλωσιά την ώρα του ηλιοβασιλέματος».

Κι ύστερα ήρθε η Αθήνα

Αυτό ήταν, όμως, το πρώτο μέρος του εικαστικού πειράματος. Καθώς οι συμμετέχουσες συνέχισαν να πειραματίζονται και να επεξεργάζονται περαιτέρω τα έργα τους, μέσα στους μήνες που ακολούθησαν, δόθηκε ένα νέο ραντεβού για να μελετηθεί το πώς οι πειραματιστοί στον προσωπικό χρόνο και τόπο της κάθε μιας επηρέασαν τον μεταξύ τους διάλογο.

Eva Isleifs, research for «Anchor Display 1».

Στην Αθήνα πια, και συγκεκριμένα στον χώρο του PS: εντός του νεοκλασικού κτιρίου που στεγάζει το Communitism (Κεραμεικού 28), έχουμε την ευκαιρία από τις 17 έως τις 20 Φεβρουαρίου να δούμε πλέον ολοκληρωμένες τις επτά εκδοχές πάνω στα ζητήματα της περιπλάνησης γύρω από τη σκαλωσιά.

Έχοντας πλέον απομακρυνθεί από τα Ζόλα, «η αφήγηση εμπλουτίζεται αλλά δεν αποκλίνει και οι μεταξύ τους σχέσεις παραμένουν συνυφασμένες... ανατρεπτικά», σημειώνει η Μπότσαρη και αυτό είναι το έναυσμα για τη μικρή συζήτηση που ακολουθεί.

ΤΙ ΘΑ ΣΥΜΒΕΙ ΟΤΑΝ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ ΑΝΑΛΑΒΟΥΝ ΝΑ ΕΠΑΝΑΚΑΤΟΙΚΗΣΟΥΝ ΤΙΣ ΥΠΑΡΧΟΥΣΕΣ ΔΟΜΕΣ ΣΕ ΜΙΑ ΣΕΙΡΑ ΑΠΟ ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ;

Η γοητεία της παρατήρησης και το εικαστικό πείραμα

–Πώς ξεκίνησε η έρευνά σου γύρω από την περιπλάνηση και πώς κατέληξες να εστιάσεις στις εγκαταλειμμένες σκαλωσιές;

Ξεκίνησε από τη γοητεία της παρατήρησης έξω από το παράθυρο, ένα «σπορ» που από την παιδική μου ηλικία είχα την έφεση να εξασκώ με επιτυχία. Οι σκαλωσιές των διαφημιστικών πινακίδων είναι τα απομεινάρια αυτού που ζήσαμε σαν παιδιά –η γενιά του ’90 τουλάχιστον– σαν εποχή ανάπτυξης. Από τον γοητευτικό καουμπόι της Μάλμπορο, μέχρι τις κακόγουστες γιγαντοαφίσες των διασημοτήτων στα μπουζούκια πολυτελείας που ποζάρανε κατά μήκος των εθνικών οδών· όλα πλέον κουφάρια πολυκαιρισμένα που μας αποκαλύπτουν τις αυτοσχέδιες σκαλωσιές μιας ακόμα πιο αυτοσχέδιας εποχής.

–Ποια είναι τα νέα μηνύματα που φέρουν (οι επόμενες χρήσεις τους ενδεχομένως) και πού θα μπορούσαν να αποτυπωθούν εικαστικά;

Τα μηνύματα που κάποτε αφορούσαν αποκλειστικά την κοινωνία του θεάματος πλέον γίνονται πλατφόρμες για επεξεργασία εικαστικών προβληματισμών. Φυσικά έχουμε πάντα τις «παράνομες» παρεμβάσεις των γκραφίτι καλλιτεχνών που μας αιφνιδιάζουν ευχάριστα, όμως τι θα συμβεί όταν οργανωμένες ομάδες καλλιτεχνών αναλάβουν να επανακατοικήσουν αυτές τις υπάρχουσες δομές με μια σειρά από δράσεις και παρεμβάσεις; Αυτά είναι μερικά από τα ζητήματα που διαχειρίζομαι σαν νέες συνθήκες αντιμετώπισης των κενών αυτών τόπων.

–Πώς βρέθηκες να συνομιλείς με τις συγκεκριμένες καλλιτέχνιδες και πώς ανταποκρίθηκαν στην πρόσκλησή σου για ένα εβδομαδιαίο εικαστικό πείραμα στην Κεφαλλονιά;

Έχουν όλες μια σταθερή καλλιτεχνική πορεία που σχετίζεται με πολυάριθμες δράσεις στο δίκτυο των ανεξάρτητων καλλιτεχνικών χώρων της Αθήνας (Athens Art Core). Στην πρόταση μου έδειξαν μεγάλο ενθουσιασμό και η περίοδος των πειραματισμών ήταν μια μοναδική εμπειρία που έφερε πιο κοντά της πρακτικές μας.

Maaike Stutterheim, «Extended present» or «The void between events». In search of actuality, slides, projector, timer. Φωτογραφική αποτύπωση της καθημερινότητας γύρω από τη σκαλωσιά.

–Εφτά καλλιτέχνιδες σημαίνει ισάριθμες διαφορετικές προσεγγίσεις. Μίλησέ μας για τους πειραματισμούς που έλαβαν χώρα στο δύσβατο κεφαλλονίτικο τοπίο και γύρω τη σκαλωσιά.

Οι τρόποι που αντιμετώπισαν το θέμα της περιπλάνησης είναι πολύ διαφορετικοί, καθώς όλες τους έχουν απίστευτα μεγάλο εύρος αναφορών στην ιστορία της τέχνης: από σκέψεις προσωπικές γραμμένες ημερολογιακά, περφόρμανς με πρωταγωνιστικό στοιχείο το νερό και τη βύθιση, φωτογραφικές καταγραφές ενός σύγχρονου road-trip έως και ηχητικούς πειραματισμούς με τις κουδούνες από τις κατσίκες που αλώνιζαν αμέριμνες στη γύρω περιοχή.

–Είναι ξένο σώμα οι σκαλωσιές στα σημεία όπου είναι τοποθετημένες ή έχουν αφομοιωθεί στο τοπίο;

Εξαρτάται με τι μάτια κοιτάζει κανείς το τοπίο, υποθέτω. Αλλά είναι και αυτό μέρος της αμφίσημης συνθήκης που μας ενδιαφέρει.

–Επιστρέφοντας στην πόλη και η κάθε καλλιτέχνις στο εργαστήριό της, τι θα δούμε στον χώρο του PS: τόσους μήνες μετά τις in situ δημιουργίες;

Η κάθε μια πήρε τους πειραματισμούς της μαζί σε διάφορα μέρη του κόσμου. Απ’ όσο γνωρίζω τo έργo της Maaike Stutterheim δουλεύτηκε στο Άμστερνταμ, της Eliana Otta στη Λίμα, της Εva Isleifs στο Ρέκιαβικ και της Lucia Bricco στη Ρώμη και στο Τορίνο που είναι και ο τόπος καταγωγής της. Οπότε αναμένω κι εγώ μαζί σας να παρατηρήσω πως οι διαφορετικοί τόποι επηρέασαν την εξέλιξη των έργων που θα δούμε.