ΟΙ ΑΠΑΤΕΩΝΕΣ ΤΩΝ SOCIAL MEDIA ΚΑΙ ΠΩΣ ΝΑ ΤΟΥΣ ΑΠΟΦΥΓΕΙΣ

Είναι πολλά τα εκατομμύρια που «χάνονται» κάθε χρόνο σε online απάτες. Πολλές από αυτές ξεκινούν από τα social media, ενίοτε με ρομαντικό περιτύλιγμα. Πώς «χτυπούν» οι απατεώνες και πώς μπορείς να καταλάβεις ότι σου λένε ψέματα, πριν να είναι αργά;

Μέσα στο 2021, τα social media έγιναν οι χαρά των απατεώνων, όπως αποκαλύπτει έκθεση της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Εμπορίου (Federal Trade Commission - FTC), ανεξάρτητης υπηρεσίας της κυβέρνησης των ΗΠΑ που ασχολείται με την προώθηση της προστασίας των καταναλωτών. Οι απάτες των social media είχαν να κάνουν με επενδύσεις (και δη ψεύτικες, σε κρυπτονομίσματα), με αγορές (οι αγοραστές πλήρωσαν για πράγματα που δεν έλαβαν ποτέ, ενώ ορισμένοι ανέφεραν πως κάποιες διαφημίσεις υποδύονταν πραγματικό πωλητή λιανικής) και με ρομάντζο (χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του «Tinder Swindler», που μπορεί να έχεις δει στο Netflix).

«Υπάρχουν πολλοί λόγοι που οι απατεώνες λατρεύουν τα social media» ανέφερε η έκθεση. «Πρόκειται για χαμηλού κόστους τρόπο να προσεγγίσουν δισεκατομμύρια ανθρώπους από οπουδήποτε στον κόσμο. Είναι πάρα πολύ εύκολο να φτιάξουν μια ψεύτικη περσόνα ή να “χακάρουν” ένα ήδη υπάρχον προφίλ, προκειμένου να εξαπατήσουν τους φίλους που έχει κάποιος.

»Υπάρχει η δυνατότητα να τελειοποιήσουν την προσέγγισή τους, μελετώντας τα προσωπικά στοιχεία που μοιράζονται οι άνθρωποι στα social media. Στην πραγματικότητα, οι απατεώνες μπορούν εύκολα να χρησιμοποιήσουν τα “εργαλεία” που είναι διαθέσιμα στους διαφημιστές (στις πλατφόρμες των social media) ώστε να επιτεθούν στους “στόχους” τους με ψεύτικες διαφημίσεις, βάσει προσωπικών στοιχείων όπως η ηλικία, τα ενδιαφέροντα ή οι προηγούμενες αγορές τους».

Πού χρησιμοποιήθηκε σε απάτες η φωτογραφία Υπουργού Αμύνης

Τον Φεβρουάριο, το γραφείο Τύπου του Υπουργείου Αμύνης της Λετονίας εξέδωσε προειδοποίηση πως απατεώνες σε όλη την Ευρώπη χρησιμοποιούν φωτογραφίες του Υπουργού Αμύνης και αναπληρωτή πρωθυπουργού Artis Pabriks, για να ξεγελάσουν γυναίκες και να εξασφαλίσουν χιλιάδες ευρώ.

Ένα από τα τελευταία θύματα ήταν η Βρετανίδα Sharon Bulmer, η οποία έχασε 96.000 ευρώ. Ο απατεώνας της συστήθηκε ως Murphy Townsend, όταν την προσέγγισε για πρώτη φορά τον Μάιο του 2020. Της είπε πως νιώθει μόνος. Έτσι ξεκίνησε η διαδικτυακή τους φιλία, με τον άντρα να λέει πως είναι Αμερικανός στρατιώτης που υπηρετούσε στη Συρία, είχε χάσει τη σύζυγό του και ήθελε να μιλήσει σε κάποιον. Κάποια στιγμή της είπε πως ήθελε να τη συναντήσει, αλλά δεν είχε χρήματα για τα εισιτήρια. Η Bulmer του τα έστειλε, ωστόσο για «έκτακτο λόγο» δεν κατάφερε να κάνει το ταξίδι. Κάτι αντίστοιχο συνέβη πολλές άλλες φορές.

Τη σήμερον ημέρα και αφού έχασε πολλά λεφτά, η Bulmer ξέρει πως όλα ήταν ένα ψέμα. «Ξέρω και ότι υπήρξα ηλίθια, αλλά αυτά είναι πράγματα που κάνουμε για την αγάπη». Για την ιστορία, όσο και αν επέμενε εκείνη να κάνουν βιντεοκλήση, δεν έγινε ποτέ, αφού εκείνος ισχυριζόταν πως δεν μπορούσε λόγω συνθηκών – ήταν σε εμπόλεμη ζώνη.

ΠΟΛΛΑ ΑΠΟ ΤΑ ΘΥΜΑΤΑ ΔΙΣΤΑΖΟΥΝ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΑΝΑΦΟΡΕΣ, ΛΟΓΩ ΑΜΗΧΑΝΙΑΣ Ή ΝΤΡΟΠΗΣ.

Στις ΗΠΑ, περισσότεροι από 95.000 άνθρωποι ανέφεραν απώλειες από απάτη σε πλατφόρμα social media –που είχε να κάνει με ανάρτηση, διαφήμιση ή μήνυμα–, με το σύνολο του ποσού φτάνει κοντά στα 770 εκατομμύρια δολάρια!

Το ποσό αυτό αντιπροσωπεύει το 25% των συνολικών ζημιών από απάτες μέσα στο 2021 και ήταν δέκα φορές μεγαλύτερο από το αντίστοιχο του 2017. Το ηλικιακό γκρουπ που επλήγη περισσότερο είναι αυτό μεταξύ 18 και 39 χρόνων. Φάνηκε πως έχουν διπλάσιες πιθανότητες να εξαπατηθούν από τα ηλικιωμένα άτομα.

Επενδυτικές και ρομαντικές απάτες στην κορυφή

Οι αναφορές έκαναν σαφές ότι τα social media είναι «εργαλείο» για απατεώνες, ώστε να προωθήσουν ψεύτικες επενδυτικές ευκαιρίες και να συνδεθούν απευθείας με ανθρώπους που έχουν για «φίλους», τους οποίους ενθαρρύνουν να επενδύσουν – με αντάλλαγμα τεράστιες αποδόσεις που, φυσικά, δεν υπάρχουν. Κυρίως «χτυπούν» με προτάσεις για επενδύσεις σε κρυπτονομίσματα. Περισσότεροι από τους μισούς που εξαπατήθηκαν ανέφεραν απώλειες από επενδυτικές απάτες, μέσα στο 2021. Είπαν πως όλα ξεκίνησαν από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

iStock

Στο 90% των περιπτώσεων, αυτές οι απάτες ξεκίνησαν από το Facebook ή το Instagram. Η Αρχή γίνεται συνήθως με ένα φαινομενικά αθώο αίτημα φιλίας από άγνωστο, που μετά ξεκινά μια επαφή με μηνύματα για να καταλήξει έπειτα από κάποιο διάστημα στο αίτημα για χρήματα.

Σύμφωνα με το FBI, οι Αμερικανοί έχασαν ποσό μεγαλύτερο από 1 δισ. δολάρια σε «ρομαντικές απάτες».

Η πλειοψηφία των θυμάτων ήταν γυναίκες ηλικίας από 40 χρόνων και πάνω, χήρες, διαζευγμένες, ανάπηρες και ηλικιωμένες.

Πάντα κατά την έκθεση του Internet Crime Complaint Center (που ανήκει στο FBI), οι απατεώνες συχνά χρησιμοποιούν ποίηση, λουλούδια και διάφορα δώρα για να γοητεύσουν τα θύματα τους. Ως επί το πλείστον, η ζωή τους θα μπορούσε να ήταν σενάριο κινηματογραφικής ταινίας, αφού έχουν περάσει τα πάνδεινα. Ως επί το πλείστον, μένουν και στην άλλη άκρη του κόσμου, ενώ κάνουν πάρα πολλές ερωτήσεις – όχι γιατί θέλουν να γνωρίσουν καλύτερα το θύμα, αλλά επειδή έτσι αποκτούν περισσότερα εργαλεία χειραγώγησης.

«Οι εγκληματίες ξοδεύουν ώρες ακονίζοντας τις δεξιότητές τους, βασιζόμενοι σε καλά δοκιμασμένα σενάρια που έχουν χρησιμοποιηθεί επανειλημμένα και με επιτυχία. Μερικές φορές κρατούν σημειώσεις για τα θύματά τους, ώστε να κατανοήσουν καλύτερα πώς να τα χειραγωγήσουν και να τα εκμεταλλευτούν», ενημέρωσε το FBI, πριν προσθέσει πως «σε κάποιες περιπτώσεις, τα θύματα στρατολογήθηκαν εν αγνοία τους προκειμένου να μεταφέρουν παρανόμως χρήματα για λογαριασμό άλλων».

Τα θύματα είναι περισσότερα αλλά δεν κάνουν καταγγελίες

Όπως ανέφερε ο Luis M. Quesada, ειδικός πράκτορας του τμήματος που έχει το FBI στο El Paso (όπου έγιναν 62 αναφορές, με τις απώλειες να φτάνουν στα 1.688.398 δολάρια), «τις περισσότερες φορές, οι απατεώνες αφήνουν τα θύματα κατεστραμμένα, οικονομικά και συναισθηματικά. Πολλά εξ αυτών, δεν έχουν τη δυνατότητα να ανακάμψουν ποτέ από την οικονομική απώλεια».

iStock

Τονίζεται ότι «οι απώλειες πιθανότατα είναι πολύ μεγαλύτερες, καθώς πολλά από τα θύματα διστάζουν να κάνουν αναφορές, λόγω αμηχανίας, ντροπής ή εξευτελισμού. Αν και αναγνωρίζουμε ότι μπορεί να είναι ενοχλητικό για τα θύματα να αναφέρουν αυτό το είδος απάτης, είναι σημαντικό να το κάνουν, προκειμένου το FBI και οι συνεργάτες του να μπορούν να επιβάλουν το νόμο, ώστε να λογοδοτήσουν οι διαδικτυακοί απατεώνες».

Πώς προσπαθούν να πάρουν συνήθως χρήματα οι απατεώνες

• Πάρα πολύ τακτικά, εμφανίζονται ως στρατιώτες που υπηρετούν κάπου. Γενικά, λένε πως χρειάζονται χρήματα
• Για να πληρώσουν εισιτήρια πτήσεων (ή και για την έκδοση διαβατηρίου), προκειμένου να ανταμώσουν τον έρωτα τους (δηλαδή, το θύμα).
• Για την εξόφληση του λογαριασμού του τηλεφώνου ή για την αγορά νέου laptop, ώστε να επικοινωνούν καλύτερα με τον έρωτα τους (δηλαδή, το θύμα).
• Για να τακτοποιήσουν λογαριασμό που έχει να κάνει με την ιατρική περίθαλψη των ιδίων ή στενού μέλους της οικογένειάς τους.
• Επειδή τιμαλφή που τους ανήκουν έχουν κατασχεθεί από το τελωνείο και πρέπει να πληρώσουν φόρους για να τα ανακτήσουν – και στη συνέχεια να ανταμώσουν με τον έρωτα τους (δηλαδή, το θύμα).
• Για να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους, πριν ενωθούν με τον έρωτα τους (δηλαδή, το θύμα).

Πώς μπορείτε να σωθείτε

Εν συντομία, ό,τι είναι πάρα πολύ καλό για να είναι αληθινό, συνήθως δεν είναι – αληθινό.

Στην εικόνα παραπάνω είδες τις οδηγίες σωτηρίας που έχει εκδώσει η Europol. Ακολουθούν αυτές του FBI. Στο Νο1 της λίστας είναι το «να είστε προσεκτικοί με το τι δημοσιεύετε στο διαδίκτυο, καθώς οι απατεώνες μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτές τις πληροφορίες εναντίον σας. Να έχετε στο μυαλό σας πάντα πως troll υπάρχουν παντού – ακόμα και σε αξιόπιστες ιστοσελίδες γνωριμιών.

Εάν δημιουργήσετε ρομαντική σχέση με άτομο που έχετε γνωρίσει στο διαδίκτυο, σκεφτείτε τα εξής:

• Οι απατεώνες ενδέχεται να χρησιμοποιήσουν λεπτομέρειες που κοινοποιούνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και σε ιστότοπους γνωριμιών για να σας «γνωρίσουν» καλύτερα και μετά να σας στοχοποιήσουν.
• Κάντε έρευνα με τη φωτογραφία και το προφίλ του ατόμου που επικοινωνεί μαζί σας. Ψάξτε να βρείτε εάν η φωτογραφία, το όνομα ή τα στοιχεία έχουν χρησιμοποιηθεί αλλού.
• Να μην βιάζεστε και να κάνετε πολλές ερωτήσεις. Επίσης, να μην απαντάτε σε όλες τις ερωτήσεις που σας κάνουν.
• Να είστε υποψιασμένοι, αν το άτομο που σας ενδιαφέρει εμφανίζεται ως τέλειο ή σας ζητά πολύ γρήγορα να επικοινωνήσετε μέσω άλλης υπηρεσίας – ή διά ζώσης.
• Να είστε υποψιασμένοι αν αυτό το άτομο προσπαθήσει να σας απομονώσει από τους φίλους και την οικογένειά σας.
• Να είστε προσεκτικοί εάν το άτομο υπόσχεται να συναντηθείτε αυτοπροσώπως, αλλά στη συνέχεια ακυρώνει τα πάντα, λόγω κάποιας έκτακτης ανάγκης.
• Να είστε προσεκτικοί αν λάβετε αίτημα οικονομικών στοιχείων ή αποστολής φωτογραφιών των το περιεχόμενο οποίων μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναντίον σας.
• Να μην στέλνετε ποτέ χρήματα σε άτομο που δεν γνωρίζετε προσωπικά.
• Να μην βοηθάτε ποτέ κάποιον που σας ζητά να μεταφέρετε χρήματα μέσω του δικού σας λογαριασμού σε λογαριασμό κάποιου άλλου. Ενδεχομένως εν αγνοία σας να βοηθήσετε μια κλοπή ή ένα σχέδιο απάτης.
• Εάν υποψιαστείτε πως πρόκειται για απάτη, διακόψτε αμέσως κάθε επαφή. Σε περίπτωση που έχετε στείλει ήδη χρήματα, πρέπει να ενημερώσετε την τράπεζα σας και να κάνετε καταγγελία στις αρχές.