ΝΑΞΟΣ ΚΑΙ ΣΚΥΡΟΣ: ΤΡΙΗΜΕΡΗ ΑΠΟΔΡΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΘΑΡΑ ΔΕΥΤΕΡΑ

Μπορεί οι καρναβαλικές παρελάσεις να απαγορεύτηκαν και φέτος, ένα τριήμερο όμως πάντα είναι ευκαιρία για απόδραση. Ας πάρουμε μια πρώτη γεύση άνοιξης στη Νάξο ή στη Σκύρο, δυο προορισμούς που αγαπούν το καρναβάλι και περιμένουν τους επισκέπτες τους για την Καθαρά Δευτέρα, έστω και χωρίς πολλές τρέλες.

Αν και οι περισσότεροι ταξιδεύουμε στα νησιά το καλοκαίρι, είναι γεγονός ότι η άνοιξη χαρίζει τόσο υπέροχες εικόνες και μυρωδιές, που αξίζει έστω και μια φορά σε αυτή τη δύσκολη ζωή να μπούμε στο πλοίο και να χαρούμε το θαλασσινό αεράκι και το νησιωτικό τοπίο στην εαρινή εκδοχή του.

Κανονικά, μέρες που είναι, θα έπρεπε να υπερθεματίσω και σε σχέση με τα καρναβάλια. Άλλωστε, αυτά μου υπέδειξαν τους συγκεκριμένους προορισμούς, όχι μοναχά η πρώιμη μαρτιάτικη άνοιξη.

Θα το κάνω όμως με μέτρο. Όπως με μέτρο καλούμαστε και πάλι φέτος να γιορτάσουμε την Αποκριά (και να γιορτάσουμε γενικά, θα προσθέσω, εξαιτίας της όλης κατάστασης). Υπομονή. «Είναι μέρες που φέρνουν στον κόσμο την άνοιξη / και μέσα μου σβήνει ο φόβος και η άρνηση», που λέει και το τραγουδάκι του Φάμελλου.

Νάξος: Όταν οι Κυκλάδες πρασινίζουν και ο θεός Διόνυσος δηλώνει «παρών»

Αν έχετε συνηθίσει την καλοκαιρινή εικόνα των Κυκλάδων, με τον δυνατό αέρα να εναλλάσσεται με τον καυτό ήλιο και να μην έχεις δέντρο να σταθείς, ε, η ανοιξιάτικη εικόνα τους είναι κάθε άλλο παρά αυτή. Την άνοιξη στη Νάξο –όπως παντού στη χώρα, για να είμαι δίκαιη– πρασινίζει το σύμπαν. Τα αγριολούλουδα χαρίζουν επιπλέον χρώματα στο τοπίο, οι μυρωδιές είναι έντονες και τα περπατήματα είναι ό,τι πρέπει για να απολαύσετε τον τόπο τώρα που μοσχομυρίζει, όσο το επιτρέπουν οι αποστάσεις, βέβαια, δεν είναι και μικρό νησί η Νάξος.

Καρναβάλι Νάξου

Είναι από τα καλά κρυμμένα μυστικά του νησιού – ή, έστω, από τις λιγότερο προβεβλημένες στιγμές του. Ο λόγος για το «διονυσιακό» γλέντι που στήνεται τις μέρες της Αποκριάς παντού στη Νάξο, εκεί που «σάτυροι» και «μαινάδες» χορεύουν στους ρυθμούς της παραδοσιακής τσαμπούνας, του λαούτου και του βιολιού, τα σπιτικά κεράσματα δίνουν και παίρνουν και το κρασί ρέει άφθονο. Και όλα αυτά με φόντο τη θάλασσα του Αιγαίου!

Στο αποκορύφωμα των εορτασμών, το βράδυ του τελευταίου Σαββάτου της Αποκριάς, Ναξιώτες και επισκέπτες ανηφορίζουν στο Κάστρο της Χώρας, φορώντας λευκά σεντόνια και έχοντας βάψει λευκά τα πρόσωπά τους. Εκεί, στο Κάστρο, ανάβουν όλοι τους πυρσούς τους και ξεκινούν τη Λαμπαδηφορία τους, η οποία περνάει από όλους τους κεντρικούς δρόμους της Χώρας για να φτάσει στην παραλία.

Αναμμένες δάδες, ήχος από τα κρουστά και άναρθροι αλαλαγμοί είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της πιο παγανιστικής νυχτερινής παρέλασης των Κυκλάδων, η οποία έχει ενδιαφέρον να πούμε ότι «είναι ένα σχετικά πρόσφατο έθιμο, το οποίο ξεκίνησε αυθόρμητα από μία παρέα της Κινηματογραφικής Λέσχης του νησιού, αγαπήθηκε γρήγορα από μικρούς και μεγάλους και έκτοτε καθιερώθηκε». Φέτος, βέβαια, τόσο αυτή η παρέλαση όσο και η Μεγάλη Παρέλαση των Καρναβαλιστών που πραγματοποιείται κανονικά την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς έχουν απαγορευτεί.

Δεν είναι όμως μόνο η Χώρα της Νάξου που έχει αποκριάτικα έθιμα. Στο μεγαλύτερο σε μέγεθος νησί των Κυκλάδων, με αξιοσημείωτη ενδοχώρα και περισσότερα από πενήντα χωριά, κυκλοφορούν κατά παράδοση οι Κουδουνάτοι της Απειράνθου, οι Κορδελάτοι, οι Φουστανελάδες κ.ά. Να είστε προετοιμασμένοι για όλα, λοιπόν!

Βόλτες, διαμονή, φαγητό

Είναι γεγονός ότι η Νάξος διαθέτει ορισμένες από τις πιο ωραίες παραλίες του Αιγαίου. Ωστόσο, στις αρχές του Μάρτη δεν θα προτείναμε σε κανέναν να επιχειρήσει μια βουτιά, εκτός και αν ανήκετε στη θαρραλέα κατηγορία των χειμερινών κολυμβητών, οπότε... με τις υγείες σας. Κατά τ’ άλλα, μια νησιωτική εκδρομή τέτοια εποχή είναι ό,τι πρέπει για να χαρείτε την ενδοχώρα του νησιού, τα μικρά και τα μεγάλα χωριά του.

Μια αγαπημένη βόλτα περνάει αρχικά από το υπέροχα διατηρημένο χωριό Χαλκί, όπου εδράζεται και το περίφημο ποτοποιείο Βαλληνδρά (τηλ.: 2285031220), που παράγει λικέρ κίτρου. Συνεχίζει έπειτα για το Φιλώτι, το μεγαλύτερο χωριό του νησιού, όπου αξίζει να κάνετε μια στάση στο cafe Πλάτανος (τηλ.: 2285031038) της πλατείας, για καφέ και χειροποίητη πίτσα! Όσο για την Απείρανθο που ακολουθεί και ολοκληρώνει τη βόλτα, το πιο ορεινό χωριό της Νάξου θυμίζει Κρήτη και προσφέρεται για έναν μεγάλο περίπατο αλλά και για καλό φαγητό, τόσο στον Αμοργινό (τηλ.: 2285061733) όσο και στον Λεφτέρη (τηλ.: 2285061333).

Έτερη αξιώτικη εξόρμηση που ταιριάζει στην εποχή περνάει από τις Μέλανες, τον Κυνίδαρο και και την Κωμιακή. Στις Μέλανες, και συγκεκριμένα στη θέση Φλεριό, μέσα σε πυκνό πλατανόδασος με τρεχούμενα νερά –τοπίο δεν θα λέγαμε ότι θυμίζει Κυκλάδες–, αναζητήστε τον Κούρο, ημιτελές άγαλμα ύψους 6 μ., που κείτεται στην περιοχή από το 6 αι π.Χ.

Συνεχίστε για τον Κυνίδαρο, το χωριό των μουσικών, όπως είναι γνωστό. Εδώ, Στου Βασιλαρακιού (τηλ.: 2285032088), θα γευτείτε εκλεκτά κρέατα, ντόπια τυριά και εξαιρετικά κρασιά, διαλεγμένα ένα προς ένα απ’ όλο το Αιγαίο.

Η Κωμιακή (ή Κορωνίδα), τέλος, είναι το βορειότερο ορεινό χωριό της Νάξου, παραδοσιακό, ήσυχο και ό,τι πρέπει για να ολοκληρώσετε τη δεύτερη αυτή βόλτα.

Για τη Χώρα της Νάξου δεν χρειάζεται να πούμε πολλά. Εδώ θα σας φέρει το καράβι, εδώ θα μείνετε, εδώ θα περπατήσετε – από την παραλία μέχρι το Κάστρο και πάλι πίσω. Εδώ θα γευτείτε και τους νοστιμότερους ψαρομεζέδες του νησιού, στο ουζερί Βαραββάς (τηλ.: 2285024321). Καιρού επιτρέποντος, μια φωτογραφία με την Πορτάρα, από κοντά ή μακριά, ανήκει στα σουβενίρ της επιστροφής.

Για τη διαμονή σας αξίζει να σημειώσετε το φιλόξενο και πολύ κεντρικό Hotel Grotta (τηλ.: 2285022001), ενώ άλλες εξίσου ενδιαφέρουσες επιλογές είναι το Hora Seaside Suites (τηλ.: 6948378130) και το Euphoria Chora Naxos (τηλ.: 6946737251).

Σκύρος: Εκεί που τα κουδούνια διώχνουν κάθε φόβο και κάθε κακό

Οποιαδήποτε εποχή του χρόνου κι αν βρεθείτε στη Σκύρο, το μοναχικό αυτό νησί των βόρειων Σποράδων –κατάφυτο από τη μια μεριά και άγριο, χωρίς πολλά φτιασίδια, από την άλλη–, είναι βέβαιο ότι οι ντόπιοι θα σας μιλήσουν για την Αποκριά τους. Είναι η καλύτερη στιγμή τους. Η δική τους γιορτή, που χάνεται στα βάθη του χρόνου και της ιστορίας, το ετήσιο ραντεβού των Σκυριανών από κάθε μεριά του κόσμου, όσο είναι δυνατό αυτό! Και, πλέον, μια γιορτή την οποία πλαισιώνει και πολύς ακόμα κόσμος, που κάτι άκουσε, κάτι έμαθε και φέρνει στο αγαπημένο νησί πληρότητες που ζηλεύουν ακόμα και οι καλοκαιρινοί μήνες.

Ο Γέρος, η Κορέλα, ο Φράγκος, οι Ψαράδες

Μια μαύρη τσοπάνικη κάπα με το μαλλιαρό μέρος απέξω, κουκούλα που σκεπάζει το κεφάλι, καμπούρα και μια γίδινη μάσκα στο πρόσωπο, φτιαγμένη με δύο τρύπες για τα μάτια. Και κουδούνια. Τριάντα, μπορεί και παραπάνω τσοπάνικα κουδούνια στη μέση, που στερεώνονται από τους ώμους, τόσο βαριά που είναι. Τη φορεσιά συμπληρώνει το άσπρο μάλλινο κοντοβράκι, οι άσπρες υφαντές κάλτσες, τα πέτσινα σανδάλια, τα λεγόμενα σκυριανά τροχάδια, και η τσοπάνικη μαγκούρα.

Ο Γέρος είναι έτοιμος. Αλλά δεν είναι μόνος. Στο πλάι του άλλοι Γέροι, σαν και του λόγου του. Και Κορέλες. Άντρες, αλλά κυρίως γυναίκες, ντυμένες με Σκυριανές γυναικείες φορεσιές, μάσκα στο πρόσωπο και μαντήλι στο χέρι για να συνοδεύουν στον χορό τους Γέρους.

Κι έπειτα, είναι όλοι οι άλλοι. Οι λεγόμενοι Φράγκοι, λιγότεροι πια, με κανονικό παντελόνι, μάσκα και ένα μεγάλο κουδούνι στο πίσω μέρος της μέσης τους, που σατιρίζουν όσους μέσα στα χρόνια εγκατέλειψαν τις παραδοσιακές ενδυμασίες για να ντυθούν ευρωπαϊκά. Και είναι και οι ψαράδες, ντυμένοι με τα ναυτικά τους ρούχα, καπέλα και σύμβολα από τη θαλασσινή τους δραστηριότητα.

ΤΟ ΜΟΝΟ ΠΟΥ ΞΕΡΟΥΝ ΟΣΟΙ ΕΧΟΥΝ ΒΡΕΘΕΙ ΣΤΗ ΣΚΥΡΟ ΤΕΤΟΙΕΣ ΜΕΡΕΣ ΕΙΝΑΙ Η ΧΑΡΑ ΤΗΣ ΓΙΟΡΤΗΣ ΚΑΙ Η ΑΚΟΜΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΧΑΡΑ ΤΗΣ ΑΝΤΑΜΩΣΗΣ.

Τι κάνουν, όμως, όλοι αυτοί στη Χώρα της Σκύρου; Φασαρία, χορό, τραγούδι, σάτιρα και γέλιο είναι η απάντηση, και εξηγούμαστε. Ξεκινώντας από το βράδυ του τελευταίου Σαββάτου της Αποκριάς, όλος ο κόσμος είναι συγκεντρωμένος στα σοκάκια της Χώρας, σε σπίτια και μαγαζιά, όλα ανοιχτά και όλα γεμάτα συγγενείς, φίλους, επισκέπτες και κεράσματα. Γέροι και Κορέλες πηγαινοέρχονται με ρυθμικό βηματισμό και εκκωφαντική φασαρία από τα κουδούνια.

Οι Γέροι φωνάζουν σαν δαίμονες –μην είναι όντως δαιμονισμένοι;–, σαν άλλοι σάτυροι ή σαν να θέλουν να προειδοποιήσουν για ένα κακό που έρχεται και να το διώξουν, σύμφωνα με μια εκδοχή της παράδοσης. Κανείς πραγματικά δεν ξέρει. Το μόνο που ξέρουν όσοι έχουν βρεθεί στη Σκύρο τέτοιες μέρες είναι η χαρά της γιορτής και η ακόμα μεγαλύτερη χαρά της αντάμωσης.

Την επομένη, τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, οι Σκυριανοί δεν μασκαρεύονται ακριβώς. Είναι η μέρα που όλοι φορούν τις παραδοσιακές φορεσιές τους. Χαρακτηριστικά, μεταξύ άλλων, τα κίτρινα μαντήλια στα κεφάλια των κοριτσιών κάθε ηλικίας.

Κάπου τότε είναι που έρχεται σιγά-σιγά και η Τράτα, μια βάρκα που ανεβάζουν από τη θάλασσα με τρέιλερ και τη στήνουν στο κέντρο της μεγάλης πλατείας, όπου είναι πια συγκεντρωμένοι όλοι. Η δεύτερη φάση του καρναβαλιού αρχίζει. Η Τράτα γίνεται το βήμα πάνω στο οποίο ανεβαίνουν οι καλά προετοιμασμένοι ντόπιοι με τα στιχάκια και τα τραγουδάκια τους, όλα σατιρικά και όλα επίκαιρα. Οι ξένοι παρακολουθούν και γελούν, καμιά φορά χωρίς να «πιάνουν» το αστείο. Γιατί η σάτιρα δεν αγγίζει μοναχά τον δήμαρχο, τον πρωθυπουργό και την κεντρική πολιτική σκηνή. Αλλά και τον φούρναρη, τον δάσκαλο, τον γείτονα. Inside jokes, δηλαδή, μεταξύ Σκυριανών και απορημένων επισκεπτών. Και το γλέντι κρατάει ως αργά.

Βόλτες, διαμονή, φαγητό

Η αλήθεια είναι πως σε αυτή την εκδρομή τον πρώτο λόγο τον έχει η Χώρα της Σκύρου, εκεί δηλαδή που θα περάσετε τον περισσότερο χρόνο σας. Πρόκειται για μια μεγάλη, περιποιημένη νησιωτική «πολιτεία», καλά κρυμμένη από τα αδιάκριτα μάτια αλλοτινών πειρατών. Με όμορφα παραδοσιακά σπίτια με χαρακτηριστική αρχιτεκτονική και εσωτερική διακόσμηση, που τέτοια εποχή είναι συνήθως ανοιχτά και σίγουρα θα έχετε την ευκαιρία να ξεκλέψετε ματιές.

Στη Χώρα, το αγαπημένο σημείο συνάντησης όλων είναι η μεγάλη πλατεία. Μια βόλτα που αξίζει, ωστόσο, να κάνετε οπωσδήποτε –όσο κουραστική κι αν μοιάζει– είναι μέχρι το Κάστρο. Ο δρόμος είναι πολύ ανηφορικός, η αίσθηση όμως μόλις τερματίσετε αληθινά μοναδική. Όπως και η φωτογραφία που θα σας χαρίσει από εκεί πάνω.

Σε τέτοια μέρη, βέβαια, όλα εξαρτώνται από τον αέρα. Καιρού επιτρέποντος, λοιπόν, και με δεδομένο ότι έχετε μπροστά σας χρόνο και όχημα, αξίζει σε κάθε περίπτωση να βγείτε εκτός των τειχών και να οδηγήσετε προς το βόρειο και βορειοδυτικό κομμάτι του νησιού, που είναι και το πιο πράσινο. Άδειες παραλίες, κλειστές ταβέρνες και ενοικιαζόμενα, αλλά πεύκα παντού και υπέροχη θέα στη θάλασσα είναι τα χαρακτηριστικά της διαδρομής που θα κάνετε, αν κινηθείτε προς το αεροδρόμιο (βόρεια) και έπειτα στρίψετε προς Κυρα-Παναγιά, Ατσίτσα, Άγιο Φωκά, Πεύκο, με κατάληξη στη Λιναριά, το λιμάνι της Σκύρου, που συνδέει το νησί με την Κύμη, απέναντι στην Εύβοια.

Για φαγητό, καλό είναι να επιστρέψετε και πάλι στη Χώρα. Το δεδομένο εδώ είναι ότι παντού θα φάτε καλά. Θυμηθείτε να κάνετε ένα πέρασμα από το Μπάρμπα Γιάννη & Μαρίτσα (τηλ.: 2222091276) για κεφτεδάκια με φρεσκοτηγανισμένες πατάτες, από το μικροσκοπικό καφενείο Πλάζα για χοιρινή τηγανιά με μακαρούνες, από τη Μούζα (τηλ.: 2222091631) για σουβλάκι, από το εργαστήριο της Κυρά Μαρίας (τηλ.: 2222092666) για καλοφτιαγμένες πίτες και από τη Φαλταΐνα (τηλ.: 2222091005) για παραδοσιακά αμυγδαλωτά.

Ήδη η κίνηση στο νησί είναι αυξημένη για το ερχόμενο τριήμερο, οπότε θέλει λίγο ψάξιμο η εύρεση ξενοδοχείου. Δυο καλές επιλογές είναι το Hotel Nefeli (τηλ.: 2222091964) και το Perigiali Hotel (τηλ.: 2222092075), που βρίσκεται στα Μαγαζιά, κοντά στη θάλασσα.