ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΑ ΣΕ ΔΥΣΜΕΝΗ ΘΕΣΗ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΝΤΡΕΣ

Όπου και να κοιτάξουμε, σε όποια εποχή και σε όποια χρονική ιστορική στιγμή, οι γυναίκες είναι πάντα σε δυσμενή θέση σε σχέση με τους άντρες. Στη σημερινή εποχή, το να είμαστε γυναίκες σημαίνει ότι είμαστε πρώτα σώμα και μετά προσωπικότητα και άνθρωπος.

Αν βάζαμε τις γυναίκες, τα γυναικεία δικαιώματα και τη χειραφέτηση μαζί σε ένα νοητό παιχνίδι σαν το φιδάκι, όπου ο παίχτης ανεβαίνει και –κατ’ επέκταση προχωράει– όταν το ζάρι τον «φέρνει» σε ένα τετραγωνάκι με σκάλα, και γυρίζει προς τα πίσω όταν «πέσει» στο κεφάλι του φιδιού, θα παρατηρούσαμε το εξής: ενώ η αίσθησή μας ήταν –μέχρι πρόσφατα, ίσως– ότι οι γυναίκες βρίσκονταν συνεχώς μπροστά σε σκάλες που τις έκαναν να πηγαίνουν προς τα πάνω, τελευταία, όλο και πιο συχνά φαίνεται να βρίσκονται στο κεφάλι του φιδιού και να κάνουν βήματα προς τα πίσω. Γιατί;

Για δεκαετίες, οι γυναίκες έχουν αγωνιστεί, επαναστατήσει, διαμαρτυρηθεί, κάνει πορείες, ψηφίσει, με στόχο να αναγνωριστούν ως ίσες με τους άντρες. Σε αντιδιαστολή με αυτήν την πρόοδο, τον περασμένο Ιούνιο είδαμε την αμφισβήτηση του συνταγματικού δικαιώματος στην άμβλωση για τις Αμερικανίδες, απόφαση που γύρισε τις γυναίκες πίσω σε μία εποχή που είχαν ελάχιστο έλεγχο στο σώμα τους. Το γεγονός ότι αυτό συνέβη στην πιο επιδραστική χώρα του πλανήτη φαντάζει σαν το κερασάκι σε μία σάπια τούρτα.

Οι γυναίκες διεκδικούν

Μπορεί να ζούμε στην Ευρώπη αλλά, αν το καλοσκεφτούμε, στην πλειοψηφία των χωρών του πλανήτη τα γυναικεία δικαιώματα τίθενται υπό αμφισβήτηση και υπάρχουν πολλοί που νοσταλγούν «παραδοσιακούς» ρόλους. Μπορούμε να αναφέρουμε τη Σαουδική Αραβία, όπου μόλις το 2018 επιτράπηκε στις γυναίκες να οδηγούν. Το Αφγανιστάν, όπου επιστρέφοντας στην εξουσία οι Ταλιμπάν δεν αφήνουν τα κορίτσια να συνεχίσουν την εκπαίδευσή τους όπως πριν. Το Ιράν, όπου οι γυναίκες αγωνίζονται κυριολεκτικά μέχρι θανάτου ώστε να καταφέρουν να διεκδικήσουν τα αυτονόητα. Το Ελ Σαλβαδόρ, όπου μια γυναίκα μπορεί να φυλακιστεί όταν κάνει έκτρωση, ακόμα κι αν κινδύνευε η ζωή της σε περίπτωση που συνέχιζε την κύηση.

Illustration: Χριστίνα Αβδίκου

Αλλά και στην Ευρώπη ακόμα τα πράγματα δεν είναι ιδανικά. Οι γυναικοκτονίες και η σεξουαλική παρενόχληση είναι ζητήματα για τα οποία γίνεται συζήτηση σε πάρα πολλές χώρες. Ταυτόχρονα, η ψαλίδα των απολαβών αντρών και γυναικών μεγαλώνει συνεχώς, με αποτέλεσμα συχνά οι γυναίκες να μένουν στο σπίτι επειδή τα έξοδα για τη φροντίδα των παιδιών είναι πολύ μεγάλα, οπότε δεν τις συμφέρει να δουλεύουν όταν έχουν παιδιά και ο μισθός τους φτάνει μόνο για να πληρώνουν μπέιμπι σίτινγκ. Άλλωστε, ένας από τους λόγους για τον οποίον πολλές γυναίκες επιλέγουν να μην κάνουν παιδιά είναι το κόστος αλλά και η δυσκολία για να βρεθεί το ποιος θα φροντίζει τα παιδιά τους όσο εκείνες δουλεύουν.

ΟΣΟ ΚΙ ΑΝ ΑΝΕΒΟΥΜΕ ΤΗ ΣΚΑΛΑ, ΠΑΝΤΑ ΕΝΑ ΦΙΔΙ ΘΑ ΚΑΡΑΔΟΚΕΙ ΓΙΑ ΝΑ ΜΑΣ ΤΡΑΒΗΞΕΙ ΠΑΛΙ ΚΑΤΩ. ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΧΝΑΜΕ ΟΤΙ Η ΑΛΛΑΓΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΓΡΑΜΜΙΚΗ.

Πάντα υποδεέστερες των αντρών

Ας μη γελιόμαστε. Όπου και να κοιτάξουμε, σε όποια εποχή και σε όποια χρονική ιστορική στιγμή, οι γυναίκες είναι πάντα σε δυσμενή θέση σε σχέση με τους άντρες. Η πρόσφατη πανδημία του κορονοϊού το απέδειξε περίτρανα, καθώς σε αποτιμήσεις σχετικά με τα όσα ίσχυσαν στην καραντίνα φάνηκε ότι οι γυναίκες και τα κορίτσια ήταν πολύ πιο επιφορτισμένες με ευθύνες. Για παράδειγμα, έκαναν πολλές δουλειές στο σπίτι, μαγείρευαν κ.λπ. περισσότερο σε σύγκριση με τους άνδρες συγκατοίκους και συγγενείς τους.

Το να είμαστε γυναίκες στη σημερινή εποχή σημαίνει ότι είμαστε πρώτα σώμα και μετά προσωπικότητα και άνθρωπος. Θα απολαμβάνουμε πάντα λιγότερο σεβασμό, δύναμη, προοπτικές. Όσο κι αν ανέβουμε τη σκάλα, θα υπάρχει πάντα ένα φίδι που θα καραδοκεί για να μας τραβήξει πάλι κάτω. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι η αλλαγή δεν είναι γραμμική. Οι γυναίκες πριν από εμάς πάλεψαν για να κερδίσουμε τα όσα απολαμβάνουμε, από το να φοιτούμε στο πανεπιστήμιο μέχρι να ψηφίζουμε. Το να γυρίσουμε στην αρχή δεν θα πρέπει να υπάρχει ως ενδεχόμενο.

Ναι μεν...

• 1952: Δίνεται το δικαίωμα ψήφου επιτέλους στις γυναίκες στην Ελλάδα. Επειδή όμως δεν «προλαβαίνουν να ενημερωθούν οι εκλογικοί κατάλογοι», γυναίκες ψηφίζουν πρώτη φορά το 1953 σε συμπληρωματικές εκλογές στη Θεσσαλονίκη. Το 1956 ψηφίζουν για πρώτη φορά κανονικά σε επίσημες εκλογές.
• 1983: Με τη μεταρρύθμιση του οικογενειακού δικαίου το 1983, θεσπίζεται ο πολιτικός γάμος και μαζί αλλάζει και η υποχρέωση των γυναικών να πάρουν το επίθετο του άντρα τους μετά τον γάμο.
• 1984: Θεσπίζονται οι ίσες αμοιβές μεταξύ ανδρών και γυναικών για την ίδια εργασία.
• 1984: Απαγορεύεται διά νόμου η απόλυση γυναίκας που βρίσκεται σε κατάσταση εγκυμοσύνης. Αργότερα, το 2011, τροποποιείται ο νόμος και οι γυναίκες αποκτούν και άλλα δικαιώματα αναφορικά με τα εργασιακά τους, σε περίπτωση μητρότητας, γαλουχίας και ανατροφής των παιδιών.
• 1984: Διευρύνεται στον Ποινικό Κώδικα η έννοια του βιασμού.
• 1986: Νομιμοποιούνται οι αμβλώσεις.
• 2006: Ο βιασμός μεταξύ συζύγων μέσα στον γάμο χαρακτηρίζεται έγκλημα, συμπεριλαμβανόμενος στον νόμο 3500/2006 για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας.
• 2010: Ο εργοδότης δεν έχει πλέον το δικαίωμα να αρνηθεί την πρόσληψη γυναίκας λόγω εγκυμοσύνης ή μητρότητας.
• 2019: Ο βιασμός θεωρείται κακούργημα όταν μιλάμε για σεξουαλική πράξη χωρίς τη συναίνεση του άλλου προσώπου ακόμα και αν δεν έχει ασκηθεί βία.
• 2020: Τον Δεκέμβριο του 2020 και στη συνέχεια τον Ιανουάριο του 2021 ξεκινάει το ελληνικό MeΤoo με τη δημόσια μαρτυρία της Σοφίας Μπεκατώρου για τον βιασμό της.

Αλλά...

• 2017: Τον Νοέμβριο του 2017, πρώτη φορά αφού έχει ξεκινήσει η τήρηση αρχείων, το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ παρατηρεί ότι το μισθολογικό κενό μεταξύ γυναικών και ανδρών αυξάνεται, με αποτέλεσμα την ανισορροπία (ανάμεσα στα δύο φύλα) όσον αφορά στον πλούτο, τη μόρφωση και την πολιτική ενασχόληση.
• 2020: Με την αρχή της πανδημίας του κορονοϊού και την καραντίνα τον Μάρτιο του 2020, σβήνονται δεκαετίες προόδου για τις γυναίκες – σύμφωνα με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών: Στην περίοδο της πανδημίας, οι γυναίκες χάνουν τις δουλειές τους με διπλάσιο ρυθμό σε σχέση με τους άντρες, ενώ αναλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος των καθηκόντων στο σπίτι και της φροντίδας των παιδιών.
• 2021: Ο φόνος της Sarah Everard τον Μάρτιο του 2021 στο Λονδίνο φέρνει για άλλη μία φορά στο προσκήνιο το πρόβλημα της βίας απέναντι στις γυναίκες. Το 2021 όπως και το 2022 αυξάνεται δραματικά παγκοσμίως ο αριθμός των γυναικοκτονιών που γίνονται γνωστές.
• 2021: Τον Αύγουστο του 2021 οι Ταλιμπάν καταλαμβάνουν το Αφγανιστάν και ξεκινάνε μία οργανωμένη επίθεση κατά των γυναικείων δικαιωμάτων. Μεταξύ άλλων, απαγορεύουν στα κορίτσια άνω των 12 ετών να πηγαίνουν στο σχολείο και αναγκάζουν τα κορίτσια να μετακινούνται μόνο με την παρουσία άντρα συνοδού.
• 2022: Στις 24 Ιουνίου του 2022 με μία σοκαριστική απόφαση, το Ανώτατο δικαστήριο των Η.Π.Α. καταργεί το δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση.