ΜΗΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΜΙΛΑΣ ΛΙΓΟΤΕΡΟ ΣΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΟΥ;

Όσο κι αν σε κάνει να νιώθεις αμηχανία, η σιωπή μπορεί να διδάξει στο παιδί σου πολύ περισσότερα από όσα φαντάζεσαι.

Αν και έχουν περάσει 18 χρόνια, το θυμάμαι σαν να είναι τώρα. Τον γιο μου βρέφος ακόμη, δεμένο στο καθισματάκι του στο αυτοκίνητο, κι εμένα να του μιλάω ακατάπαυστα σε όλη τη διάρκεια της διαδρομής. Το έκανα όπου και όποτε ήμασταν μαζί στο αυτοκίνητο. Αλλά και στο σπίτι και στην παιδική χαρά. Περιέγραφα συνεχώς ό,τι συνέβαινε χωρίς σταματημό, σαν να είχα συντονιστεί σε κάποιο τεχνολογικά εξελιγμένο πρόγραμμα φωνητικής λειτουργίας.

Δεν θυμάμαι αν το είχα διαβάσει σε κάποιο βιβλίο παιδαγωγικής ή αν ήταν κάποια δικιά μου φαεινή ιδέα ή πεποίθηση πως μιλώντας του συνεχώς θα τον βοηθούσα με κάποιον τρόπο στην ανάπτυξή του και θα τον εκπαίδευα στην περίπλοκη ζωή που ανοίγονταν μπροστά του. Οι πρώτες αμφιβολίες μου για το αν έκανα καλά ήρθαν από τα συνεχή παράπονα των δασκάλων του στο δημοτικό. Ο γιος μου μιλούσε ακατάπαυστα στην τάξη, για όλα τα θέματα, χωρίς να περιμένει ποτέ κανείς να του δώσει τον λόγο.

Περιγράφοντας συνεχώς ό,τι συμβαίνει γύρω

Αυτή την εμμονή και τον λεκτικό μου χείμαρρο ξαναθυμήθηκα διαβάζοντας άρθρο της ψυχολόγου Anita Schmalor. H Schalor έγραφε για την μανία των σύγχρονων γονιών να περιγράφουν και να σχολιάζουν συνέχεια το τι συμβαίνει όταν είναι μαζί με τα παιδιά τους, και το πόσο αυτό υπονομεύει την ικανότητα των παιδιών να είναι παρόντα στην στιγμή, να βιώνουν τα πράγματα με τις αισθήσεις και το σώμα τους, γεγονός που θα συνέβαλλε στην ανάπτυξη και την ευεξία τους.

Pexels/Elina Fairytale

Φαντάσου πως έχεις βγει μια απογευματινή βόλτα με το παιδί σου στην παιδική χαρά ή για παγωτό. Το πιθανότερο είναι πως βρίσκεσαι σε μια διαρκή διάδραση μαζί του κάνοντάς του ερωτήσεις (Σου αρέσει εδώ; Είναι ωραίο το παγωτό; Θες να κάνεις τσουλήθρα; Μου φαίνεται ότι έχεις θυμώσει γιατί αυτό το παιδάκι δεν κατεβαίνει από την κούνια!) ή το επιβραβεύεις συνεχώς με μπράβο και επιφωνήματα.

Όπως εξηγεί η Shmalor, το μόνο που καταφέρνεις να κάνεις με αυτό τον τρόπο είναι να μεταφέρεις συνεχώς την εστίαση του παιδιού από το να βιώνει την εμπειρία του με αισθήσεις και συναισθήματα στο να την αναλύει διανοητικά.

Αντί να απολαμβάνει τις εμπειρίες του, αρχίζει να σκέφτεται γι' αυτές. Αντί να απολαμβάνει το παγωτό του, αρχίζει να σκέφτεται την γεύση του. Αντί να απολαμβάνει τον χρόνο του στην παιδική χαρά, αρχίζει να σκέφτεται τι πρέπει να κάνει και πώς πρέπει να συμπεριφερθεί στα άλλα παιδιά. Αντί να ζήσει το συναίσθημα του και να το αφήσει να το συνεπάρει, αρχίζει να σκέφτεται πώς νιώθει. Με αυτό τον τρόπο το παιδί σταδιακά μαθαίνει να αποσυνδέεται από το σώμα του και από τον αυθεντικό του εαυτό, και να «ζει» με το μυαλό του.

Υπερ-ανάλυση από την κούνια

Το παιδί έχει την τύχη να είναι φυσικά προγραμματισμένο να ζει στο εδώ και το τώρα. Μπορεί με άλλα λόγια να κάνει αυθόρμητα αυτό που εσύ ως ενήλικας έχεις χάσει και προσπαθείς να ανακτήσεις με διαλογισμό, τεχνικές mindfulness και άλλες μεθόδους.

Ως γονιός, μπορείς να αξιοποιήσεις τη δική του αυθεντική εμπειρία και να τη ζήσεις μαζί του. Μιλώντας συνέχεια, περιγράφοντας και σχολιάζοντας, στερείς στο παιδί σου αυτή την πολύτιμη εμπειρία και το ωθείς στο να χάσει την αυθεντικότητά του νωρίτερα.

Γιατί έχεις την τάση να μιλάς συνέχεια

Ο πιο πιθανός λόγος είναι γιατί απλώς προσπαθείς να σπάσεις την σιωπή, η οποία σε κάνει να νιώθεις άβολα και αμήχανα. Κάποιες φορές οφείλεται σε ανασφάλεια. Άλλες φορές η αφήγηση της εμπειρίας του παιδιού σου ή οι ερωτήσεις προς αυτό είναι ένας τρόπος να γεμίσεις εσύ, επειδή δεν εκπαιδεύτηκες ποτέ να μπορείς απλά να βρίσκεσαι στη σιωπή.

iStock

Η κυρίαρχη κουλτούρα σε μαθαίνει ότι πρέπει να περιγράφεις στο παιδί σου αυτό που βιώνει και αυτά που κάνει, γιατί έτσι θα το βοηθήσεις να κατανοήσει τον κόσμο και τα συναισθήματά του.
Ναι, υπάρχει ο σωστός χρόνος και χώρος για να το κάνεις αυτό, αλλά δεν χρειάζεται να το κάνεις τόσο συχνά. Τα παιδιά πρέπει πρώτα να βιώνουν τα συναισθήματά τους και να μάθουν πως να είναι παρόντα στη στιγμή, προτού τα βοηθήσουμε να τα κατανοήσουν μέσα από διανοητικές διαδικασίες και ταμπέλες.

Τι μπορούν να σε διδάξουν οι άλλοι πολιτισμοί

Στους αυτόχθονες πολιτισμούς και στις κοινότητες των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών (όπως ζούσαμε δηλαδή στο μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης ιστορίας), υπάρχουν πολύ λιγότερες προφορικές οδηγίες. Τα παιδιά είναι ενταγμένα στην κοινότητα, συμμετέχουν στις καθημερινές δουλειές και παίζουν για μεγάλο μέρος της ημέρας σε μεικτές ηλικιακά ομάδες. Όταν βοηθούν στις δουλειές του νοικοκυριού, απλώς αντιγράφουν αυτό που κάνουν οι γύρω τους και λαμβάνουν ελάχιστη λεκτική καθοδήγηση. Όταν ένα παιδί αναστατώνεται, κάποιος από την κοινότητα θα τύχει να είναι εκεί για να το αγκαλιάσει και να είναι μαζί του χωρίς να προσπαθήσει να διώξει τα αρνητικά συναισθήματα.

Τα παιδιά σε αυτούς τους πολιτισμούς τείνουν να είναι πολύ πιο ευτυχισμένα, ευγενικά, ικανά και με αυτοπεποίθηση σε σχέση με τα παιδιά στον σύγχρονο πολιτισμό. Μαθαίνουν να αισθάνονται άνετα με τα όποια συναισθήματα τους και είναι σε θέση να είναι παρόντα στη στιγμή αντί να αξιολογούν διαρκώς το τι συμβαίνει.

Δοκίμασε να εφαρμόσεις τον κανόνα της σιωπής

Την επόμενη φορά που θα βρεθείς με το παιδί σου, ζήσε την στιγμή και προσπάθησε να μην μιλήσετε για μισή ώρα. Βάλε το κινητό σου στο αθόρυβο και προσπάθησε απλά να είσαι. Μην δίνεις οδηγίες, μην σχολιάζεις, μην περιγράφεις την στιγμή λεκτικά, μόνο ζήσε τη μαζί με το παιδί σου. Αν το παιδί γελάσει, γέλα μαζί του. Αν αναστατωθεί, απλά κράτα του το χέρι. Είναι πολύ πιθανό να καταφέρεις να βιώσεις μια πιο βαθιά σύνδεση και σίγουρα θα έχεις διδάξει κάτι πολύτιμο στο παιδί σου.