ΜΗΠΩΣ ΗΡΘΕ Η ΩΡΑ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΨΗΦΙΑΚΗ ΑΠΟΤΟΞΙΝΩΣΗ;

Δεν χρειάζεται να διαγράψετε τους λογαριασμούς των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ή να περνάτε μέρες χωρίς να κοιτάτε μια οθόνη. Το θέμα είναι να είστε πιο προσεκτικοί με το πότε και γιατί πιάνετε το smartphone σας ή άλλες συσκευές, ώστε να χρησιμοποιείτε την τεχνολογία πιο ενσυνείδητα.

Σας έχει τύχει να ανοίξετε τα εισερχόμενα του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σας για να ελέγξετε ένα email και να καταλήξετε τόσο απορροφημένοι από τον καταιγισμό νέων μηνυμάτων που ξεχάσατε γιατί συνδεθήκατε εξαρχής; Έχετε καταλήξει ποτέ να ξοδεύετε στα social media πολύ περισσότερο χρόνο από ό,τι υπολογίζατε, χαζεύοντας το ένα βίντεο μετά το άλλο, σχεδόν μηχανικά;

Ειδικά μετά τις καραντίνες και τον εγκλεισμό, η χρήση των ηλεκτρονικών συσκευών και οι ώρες που ξοδεύουμε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν αυξηθεί κατακόρυφα. Για τους περισσότερους από εμάς, μια ολική αποχή από την τεχνολογία δεν είναι ρεαλιστική επιλογή, αν υπολογίσουμε τις εργασιακές μας υποχρεώσεις, που συχνά απαιτούν τηλεργασία, ή την επικοινωνία με δικούς μας ανθρώπους που δεν μένουν κοντά.

Αν όμως η τεχνολογία παρεμβαίνει στην εργασία, τις προσωπικές σχέσεις, την ψυχική και σωματική υγεία ή τα οικονομικά σας, ίσως χρειάζεστε μια ψηφιακή αποτοξίνωση.

Επιπτώσεις του εκτεταμένου χρόνου χρήσης της οθόνης και της τεχνολογίας

Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι η συχνή χρήση ψηφιακής τεχνολογίας έχει σημαντικό αντίκτυπο –τόσο αρνητικό όσο και θετικό– στη λειτουργία του εγκεφάλου.

Eπιβλαβείς επιπτώσεις

1. Αυξημένα συμπτώματα ελλειμματικής προσοχής (διάσπαση προσοχής)
2. Μειωμένη συναισθηματική και κοινωνική νόηση
3. Εθισμός και εξάρτηση στην τεχνολογία
4. Κοινωνική απομόνωση
5. Μειωμένη ανάπτυξη του εγκεφάλου
6. Διαταραγμένος ύπνος
7. Μειωμένη φυσική άσκηση και προβλήματα στον αυχένα

Θετικές συνεισφορές

1. Τα social media συμβάλλουν στην οικοδόμηση και στη διατήρηση σχέσεων, ειδικά με δικούς μας ανθρώπους που δεν μπορούμε να έχουμε άμεση επαφή.
2. Ορισμένα προγράμματα υπολογιστών και βιντεοπαιχνίδια μπορεί να βελτιώσουν γνωστικές ικανότητες, όπως η μνήμη, οι δεξιότητες πολλαπλών εργασιών ή η ρευστή νοημοσύνη.
3. Ορισμένες εφαρμογές και ψηφιακά εργαλεία προσφέρουν παρεμβάσεις ψυχικής υγείας που παρέχουν αυτοδιαχείριση, παρακολούθηση, εκπαίδευση δεξιοτήτων και άλλες υπηρεσίες που μπορούν να βελτιώσουν τη διάθεση και τη συμπεριφορά.

Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι δεν είναι εγγενώς αρνητικά η ίδια τεχνολογία και τα social media, αλλά η χρήση που επιλέγουμε να κάνουμε. Έρευνες έχουν δείξει για παράδειγμα ότι οι χρήστες των ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης ωφελούνται όταν τις χρησιμοποιούν για να δημιουργήσουν ουσιαστικές κοινωνικές συνδέσεις, ενώ αντίθετα βλάπτονται όταν πέφτουν θύματα παγίδων όπως η απομόνωση και η κοινωνική σύγκριση.

Σίγουρα η μορφή με την οποία προβάλλεται σήμερα το περιεχόμενο στα social media εντείνει τις αρνητικές συνέπειες της τεχνολογίας. Οι όλο και πιο σύντομες αναρτήσεις, οι οποίες ενθαρρύνουν με τη σειρά τους ακόμη μικρότερο εύρος προσοχής, το εξατομικευμένο περιεχόμενο που προσαρμόζεται στα ενδιαφέροντα μας και συχνά προκαλεί βασικές συναισθηματικές αντιδράσεις, και το αέναο σκρολάρισμα, που μας κρατάει δέσμιους εξαιτίας της λειτουργίας του εγκεφάλου να δίνει προσοχή στο καινούργιο, σίγουρα δεν βοηθάνε στο να μπορέσουμε να βάλουμε ένα όριο στη χρήση που κάνουμε.

Κι ενώ νομίζουμε πώς καλύπτουμε τον χρόνο που χάσαμε online κάνοντας multitasking, στην πραγματικότητα καταλήγουμε να τα κάνουμε όλα πιο επιφανειακά, με περισσότερο άγχος και μεγαλύτερη πίεση. Όχι μόνο δεν δίνουμε την ενέργεια μας σε ένα πράγμα τη φορά ή στο να φροντίσουμε τον εαυτό μας, αλλά κυρίως δεν αφήνουμε τη δημιουργική βαρεμάρα να χαλαρώσει το σώμα και κατ’ επέκταση το μυαλό μας.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Σε σχετική έρευνα, μελετητές χώρισαν τους περίπου 200 συμμετέχοντες σε ομάδες, οι οποίες κλήθηκαν:

• να απέχουν από το smartphone τους για μια εβδομάδα,
• να μειώσουν την καθημερινή του χρήση κατά μία ώρα ή
• να χρησιμοποιούν το smartphone με τον ίδιο τρόπο όπως και πριν.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τόσο η ομάδα που απείχε πλήρως όσο και εκείνη που μείωσε τον χρόνο χρήσης των συσκευών είχαν θετικές επιδράσεις στην καθημερινότητα τους και στην γενικότερη ευημερία τους. Φάνηκε μάλιστα ότι μακροπρόθεσμα (ακόμα και 4 μήνες μετά το τέλος του πειράματος) η ομάδα που είχε μειώσει τις ώρες χρήσης χρησιμοποιούσε το smartphone της κατά μέσο όρο έως και 45 λεπτά λιγότερο την ημέρα, ενώ τα μέλη της ομάδας που απείχαν πλήρως φάνηκε να μείωσαν τις ώρες χρήσης κατά 38 λεπτά την ημέρα.

Ταυτόχρονα, αυξήθηκε η ικανοποίηση για τη ζωή και ο χρόνος που αφιέρωναν στη σωματική άσκηση. Μειώθηκαν επίσης τα συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους, καθώς και η κατανάλωση νικοτίνης.

Τρόποι να μειώσετε τη χρήση ψηφιακής τεχνολογίας

Ένα σημαντικό βήμα για να μειώσετε τη χρήση του smartphone και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι να αντιληφθείτε αρχικά ποιες είναι οι ανθυγιεινές συνήθειες από τις οποίες θέλετε να απαλλαγείτε. Προσπαθήστε να υπολογίσετε σε ποιες ενέργειες και πλατφόρμες καταναλώνετε τον περισσότερο χρόνο. Πόσες από αυτές δεν είναι πραγματικά απαραίτητες; Ποιες συνήθειες σας προκαλούν αρνητικά συναισθήματα; Επικεντρωθείτε στη χρήση που σας κάνει να αισθάνεστε ανεβασμένοι και ενημερωμένοι, αντί να βλέπετε την τεχνολογία ως ένα αναγκαίο κακό ή συνήθεια απόσπασης προσοχής.

Δεν υπάρχει ακριβής χρόνος για χρήση της τεχνολογίας που θεωρείται ιδανικός. Θα πρέπει να βρείτε τι ταιριάζει στις δικές σας ανάγκες και τις ανάγκες της οικογένειας σας.

Εμείς παραθέτουμε μερικές στρατηγικές που θα σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε τη χρήση της τεχνολογίας και να πειραματιστείτε με τη δική σας προσωπική ψηφιακή αποτοξίνωση.

1. Απενεργοποιήστε τη συσκευή σας συγκεκριμένες ώρες την ημέρα

Προσπαθήστε να απενεργοποιήσετε το κινητό σας κατά τις βραδινές ώρες, από το δείπνο μέχρι το πρωινό ξύπνημα. Μπορείτε να βάλετε τη λειτουργία «μην ενοχλείτε» ή τουλάχιστον να κλείσετε τη σύνδεση με το ίντερνετ. Με αυτό τον τρόπο θα μπορέσετε να ηρεμήσετε από τον καταιγισμό πληροφορίας και μηνυμάτων. Αν είναι κάποια σοβαρή ανάγκη, σίγουρα μια κλήση ή κάποιος άλλος τρόπος θα βρεθεί για να ενημερωθείτε.

2. Περιορίστε κάποιες εφαρμογές στο κινητό σας, από τις ρυθμίσεις

Σε μερικά smartphone υπάρχει η ρύθμιση «χρόνος επί της οθόνης». Εκεί μπορείτε να δείτε πόσες ώρες περνάτε σε κάθε εφαρμογή, αλλά και να προγραμματίσετε όριο χρήσης της οθόνης, ή όρια χρήσης συγκεκριμένων εφαρμογών.

3. Ορίστε «περιοχές» που δεν θα παίρνετε μαζί το κινητό σας

Αν o περιορισμός σε συγκεκριμένες εφαρμογές δεν λειτουργεί για εσάς, μπορείτε να θέσετε όρια στα μέρη που χρησιμοποιείτε το τηλέφωνο. Περιορίζοντας τη χρήση του στο υπνοδωμάτιο, για παράδειγμα, μπορεί να μειώσει την επίδραση που έχει στην ποιότητα ύπνου σας.

4. Υποβαθμίστε τη συσκευή σας

Αν δυσκολεύεστε να μείνετε παρόντες, μπορείτε να μειώσετε τους περισπασμούς υποβαθμίζοντας το smartphone σας σε ένα απλό κινητό τηλέφωνο με κουμπιά, που δεν υποστηρίζει εφαρμογές. Η μέθοδος αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε παιδιά, για να έχουν τις απλές λειτουργίες κλήσης ή αποστολής μηνυμάτων, χωρίς εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης.

5. Απευθυνθείτε σε ειδικό αν χρειαστεί

Αν οι συμπεριφορές και τα συναισθήματα σας σχετικά με την τεχνολογία ή ορισμένες εφαρμογές και ιστοτόπους αρχίζουν να παρεμβαίνουν στην καθημερινή σας λειτουργία, ίσως είναι καιρός να αναζητήσετε επαγγελματική βοήθεια.