ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΓΛΥΞΜΠΟΥΡΓΚ: ΠΩΣ ΚΑΤΕΛΗΞΕ ΕΚΠΤΩΤΟΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ
Το «τέλος εποχής» για τη βασιλεία στην Ελλάδα γράφτηκε πολλές δεκαετίες πριν φύγει από τη ζωή ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος. Ανατρέχοντας στην Ιστορία της χώρας, καταγράφουμε όλα τα σκαμπανεβάσματα που οδήγησαν στην οριστική ανατροπή του και την εγκαθίδρυση Προεδρευόμενης Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας στη χώρα.
Ο Κωνσταντίνος Γλύξμπουργκ άφησε την τελευταία του πνοή στις 10 Ιανουαρίου 2023, σε ηλικία 82 ετών. Πέθανε στην Ελλάδα και η αναγγελία του θανάτου του πυροδότησε εικασίες για το πού και πώς θα ταφεί. Η απάντηση δόθηκε σύντομα: ο τέως βασιλιάς θα κηδευτεί ως ιδιώτης και θα ενταφιαστεί κοντά στους προγόνους του, στο Τατόι.
Μετράμε περισσότερα από 55 χρόνια από τη στιγμή που η τότε βασιλική οικογένεια της Ελλάδας διέφυγε αεροπορικώς στο εξωτερικό, στις 13 Δεκεμβρίου 1967. Άφησε πίσω το ταραγμένο σκηνικό που είχε δημιουργήσει η χούντα των συνταγματαρχών και η ατελέσφορη απόπειρα του Κωνσταντίνου να την ανατρέψει. Έκτοτε, έχουν πραγματοποιηθεί αναλύσεις επί αναλύσεων σχετικά με τα αίτια που οδήγησαν στην οριστική έκπτωσή του και την εγκαθίδρυση Προεδρευόμενης Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας στην Ελλάδα.
Συχνά οι μαρτυρίες των πρωταγωνιστών υπήρξαν μεταξύ τους αντικρουόμενες, ενώ συμφέροντα και σκοπιμότητες άφηναν στοιχεία στο σκοτάδι. Εκείνο βέβαια που δεν μπορεί να αμφισβητήσει κανείς είναι ότι ο θεσμός της βασιλείας στην Ελλάδα είχε ανέκαθεν σκαμπανεβάσματα, αρχής γενομένης από τον πρώτο μονάρχη της χώρας, τον Όθωνα. Εθνοσυνελεύσεις, αντιβασιλείες, πόλεμοι, πραξικοπήματα και δημοψηφίσματα συνέθεσαν στην πάροδο των δεκαετιών ένα σύνθετο ψηφιδωτό, που έχουν επιχειρήσει να φωτίσουν οι ιστορικοί κάθε εποχής.
Το 1990, όταν ρωτήθηκε στο πλαίσιο συνέντευξης γιατί κατά τη γνώμη του ο θεσμός της βασιλείας δεν κατόρθωσε να εδραιωθεί ομαλά και αδιαμφισβήτητα, ο Κωνσταντίνος απάντησε: «Έχω την εντύπωση ότι οι λόγοι είναι πολλοί και διάφοροι. Σίγουρα μία αιτία είναι ότι από την εποχή που άρχισε η επανάσταση του 1821 μέχρι σήμερα, η αγαπημένη μας χώρα δεν σταμάτησε να έχει προβλήματα. Είχαμε πολέμους, εμφύλιους πολέμους, κινήματα, είχαμε διάφορα πράγματα. Και ως εκ τούτου η βασιλεία αναγκαστικά επηρεάστηκε από αυτά τα προβλήματα. Είναι ίσως ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς ότι τις περισσότερες φορές που έφυγε η βασιλεία από τη χώρα, έφυγε από επαναστάσεις. Eπαναστάσεις, κυρίως, στρατιωτικές».
Ο Κωνσταντίνος δεν ήταν ο πρώτος έκπτωτος βασιλιάς της Ελλάδας
Ήταν το 1832 όταν με το πρωτόκολλο του Λονδίνου η Αγγλία, η Γαλλία και η Ρωσία καθόρισαν ως πολίτευμα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους την απόλυτη μοναρχία. Επέλεξαν ως πρώτο βασιλιά της χώρας τον 17χρονο Όθωνα, δευτερότοκο γιο του βασιλιά της Βαυαρίας Λουδοβίκου, ο οποίος έφτασε στο Ναύπλιο στις αρχές του επόμενου χρόνου. Ο απολυταρχικός τρόπος με τον οποίο ασκούσε την εξουσία προκάλεσε τριγμούς που οδήγησαν στη θέσπιση Συντάγματος, το 1844, και την εγκαθίδρυση της συνταγματικής μοναρχίας. Περίπου δύο δεκαετίες μετά, ο Όθωνας ήταν περισσότερο από ποτέ persona non grata (ενώ ακόμη και η έλλειψη διαδόχου συνιστούσε πρόβλημα). Το 1862 κηρύχθηκε έκπτωτος και έφυγε από τη χώρα, ανοίγοντας τον δρόμο για μια δυναστεία η οποία αποδείχτηκε μακροβιότερη – αν και όχι ατάραχη.
Η επόμενη μεγάλη πολιτειακή ανατροπή ήρθε στον απόηχο της Μικρασιατικής Καταστροφής. Το 1924, δυο χρόνια μετά με την οριστική αποχώρηση του Κωνσταντίνου Α’ και την άνοδο στον θρόνο του Γεώργιου Β’, η βασιλεία στην Ελλάδα καταργήθηκε. Εγκαθιδρύθηκε αβασίλευτη δημοκρατία, με μια απόφαση της Δ’ Εθνικής Συνέλευσης η οποία επικυρώθηκε με δημοψήφισμα στις 13 Απριλίου και τη συναίνεση του 69,95% όσων συμμετείχαν.
Το 1935, οι βασιλόφρονες είχαν ανακτήσει το χαμένο έδαφος και ένα ακόμη δημοψήφισμα έθεσε το ζήτημα της παλινόρθωσης της μοναρχίας. Τα αποτελέσματα, 97,88 υπέρ και 2,12 κατά, άφηναν βάσιμες ενδείξεις νοθείας, ωστόσο ο Γεώργιος Β’ επέστρεψε. Η δικτατορία του Μεταξά και ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος ήρθαν για να αλλάξουν και πάλι τα δεδομένα.
Ο Κωνσταντίνος γεννιέται
«Γεννήθηκα σε μια χρονιά μεγάλης δόξας αλλά και μεγάλου πόνου για την πατρίδα, λίγους μήνες πριν από την άνανδρη ιταλική επίθεση που στοίχισε στην Ελλάδα πάρα πολλές ζωές, οι οποίες όμως δεν πήγαν χαμένες, καθώς εκείνοι οι ήρωες έγραψαν τις πιο λαμπρές σελίδες δόξας της σύγχρονης ιστορίας μας», έλεγε ο βασιλιάς Κωνσταντίνος στην αυτοβιογραφία του «Χωρίς τίτλο», η οποία εκδόθηκε το 2015.
Ο ερχομός του στον κόσμο, τις 2 Ιουνίου 1940, στην Αθήνα, σηματοδοτήθηκε με εκατόν έναν κανονιοβολισμούς από τον Λυκαβηττό, καθώς ήταν αγόρι και διάδοχος του θρόνου μετά τον πατέρα του, Παύλο – δεδομένου ότι ο θείος του, βασιλιάς Γεώργιος Β’, ήταν άτεκνος. Λίγο μετά, ενώ οι εχθροπραξίες μαίνονταν ήδη στην Ευρώπη, η οικογένεια κατέφυγε για ασφάλεια στην Κρήτη, όπου τη βρήκε η ναζιστική εισβολή.
Για να αποφύγουν τον κίνδυνο αιχμαλωσίας από τα γερμανικά στρατεύματα, ο Γεώργιος έδωσε στον αδελφό του εντολή να καταφύγει με την οικογένειά του στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Από εκεί μετακόμισαν στο Κέιπ Τάουν της Νότιας Αφρικής, όπου το 1942 γεννήθηκε η μικρότερη αδερφή του Κωνσταντίνου. Εξαιτίας του πολέμου, πήρε το όνομα Ειρήνη. Όπως έχει εξομολογηθεί ο ίδιος, οι πρώτες του μνήμες από την Ελλάδα βασίζονταν σε διηγήσεις των γονιών του.
Έναν χρόνο μετά την απελευθέρωση, η Ελλάδα βρισκόταν σε μεγάλη πολιτική αναταραχή, με τις κυβερνήσεις να διαδέχονται η μία την άλλη και στις εκλογές του Μαρτίου 1946 η Ηνωμένη Παράταξις Εθνικοφρόνων κυριαρχεί. Ακολουθεί τον Σεπτέμβριο δημοψήφισμα το οποίο επαναφέρει τη βασιλεία με ποσοστό 68,3% υπέρ – αν και η αντιπολίτευση το κατήγγειλε ως νόθο. Ο βασιλιάς Γεώργιος Β’ και ο Παύλος με την οικογένειά του επιστρέφουν και ο αιφνίδιος θάνατος του πρώτου, το 1947, φέρνει στον θρόνο τον δεύτερο και χρίζει τον νεαρό πρίγκιπα πρώτο τη τάξει διάδοχο.
«Τον πατέρα μου τον θαύμαζα», είχε δηλώσει ο Κωνσταντίνος σε συνέντευξή του το 2001. Ήταν ο άνδρας της οικογένειας. Είχαμε, ξέρετε, σημαντική διαφορά ηλικίας μεταξύ μας. Όταν γεννήθηκα, ο πατέρας μου πρέπει να ήταν γύρω στα σαράντα... Δέθηκα όμως μαζί του γιατί από μικρό παιδί με έπαιρνε σε όλες τις ακροάσεις του, γυρίζαμε όλη την Ελλάδα μαζί...»
Επανερχόμενος στο θέμα το 2006, είχε προσθέσει: «Θα μπορούσε κάποια μέρα να του συμβεί κάτι. Γι’ αυτό επιθυμούσε να γνωρίζω από μικρός τον τρόπο που επικοινωνούσε με τον κόσμο και που ασκούσε τα καθήκοντά του».
Ο Κωνσταντίνος από υπολοχαγός γίνεται βασιλιάς
Παράλληλα με τη φοίτησή του στο Γυμνάσιο των Αναβρύτων στην Αθήνα, ο Κωνσταντίνος έκανε εκπαίδευση στις στρατιωτικές σχολές και των τριών σωμάτων – στρατού, ναυτικού και αεροπορίας. Στα 18 του πραγματοποίησε ένα μεγάλο ταξίδι στις ΗΠΑ, όπου επισκέφθηκε στρατιωτικές και βιομηχανικές εγκαταστάσεις και έγινε δεκτός από τον πρόεδρο Αϊζενχάουερ. Στην Ελλάδα, παρακολουθούσε εκ του σύνεγγυς τα πολιτικά τεκταινόμενα και τους πρωταγωνιστές τους, κάνοντας τα δικά του σχέδια για το μέλλον.
«Εν όψει του ότι είχα αρραβωνιαστεί, ήθελα να πάω στην Αμερική να σπουδάσω στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και μετά να πάω να δουλέψω στα Ηνωμένα Έθνη», είχε εξηγήσει σε συνέντευξή του. «Είχα ζητήσει από τον πατέρα να μοιράζομαι τον χρόνο έξι μήνες στις ΗΠΑ και έξι μήνες στην Ελλάδα. Τα γεγονότα όμως ανέτρεψαν τους σχεδιασμούς μου». Η διάγνωση ότι ο βασιλιάς Παύλος έπασχε από καρκίνο δεν άφησε μεγάλο χρόνο προσαρμογής. Ο θάνατός του, στις 6 Μαρτίου 1964, έφερε τον Κωνσταντίνο στον θρόνο πριν ακόμα κλείσει τα 23 και τον μετέτρεψε εν μία νυκτί από υπολοχαγό σε αρχιστράτηγο των Ενόπλων Δυνάμεων.
Είκοσι μέρες νωρίτερα, ο 76χρονος Γεώργιος Παπανδρέου είχε κερδίσει με την Ένωση Κέντρου τις εκλογές με απόλυτη πλειοψηφία τόσο σε ψήφους όσο και σε έδρες, γεγονός που επέτρεψε τη δημιουργία αυτοδύναμης κυβέρνησης – παίρνοντας προβάδισμα από τη Δεξιά και την ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ο οποίος αναχώρησε για το Παρίσι.
«Ο Παπανδρέου ήταν πάρα πολύ φιλικός μαζί μου», είχε πει ο Κωνσταντίνος ανατρέχοντας σε εκείνη την περίοδο. «Από τις πρώτες μέρες δημιουργήθηκε μια φιλική, θα έλεγα, επαφή μεταξύ του παππού-πρωθυπουργού και του εγγονού-βασιλέως». Μια φράση, βέβαια, που του είχε πει ο πρωθυπουργός σε γεύμα τον Ιανουάριο του 1965 δίνει το στίγμα της ευαίσθητης ισορροπίας μεταξύ τους: «Άκουσε, Βασιλεύ, η διαφωνία βασιλέως και Δεξιάς δεν είναι παρά μια οικογενειακή υπόθεσις. Διαφωνία βασιλέως και δημοκρατικής παρατάξεως είναι τραγωδία του έθνους».
Η πορεία προς την ανατροπή
Το 1965 ξέσπασε η υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ, όπως ονομαζόταν μια συνωμοτική στρατιωτική οργάνωση με βάση την Κύπρο, εμπνευστής και αρχηγός της οποίας φερόταν ότι είναι ο γιος του Γεωργίου Παπανδρέου, Ανδρέας. Η ένταση κορυφώθηκε τον Ιούλιο, όταν ο πρωθυπουργός εκδήλωσε την πρόθεσή του να αναλάβει το Υπουργείο Εθνικής Αμύνης, ενώ η προσπάθεια διαλεύκανσης της υπόθεσης ΑΣΠΙΔΑ βρισκόταν σε εξέλιξη.
«Εγώ τότε –επειδή, όταν είσαι νέος σε ηλικία, βλέπεις τα πράγματα με μεγαλύτερη οξύτητα– πίστευα ότι ένας πρωθυπουργός, όπως και ένας δικαστής, δεν μπορεί να αναλάβει μια υπόθεση όπου εικάζεται ότι είναι αναμεμειγμένος κάποιος συγγενής του», είχε αναφέρει δεκαετίες αργότερα σε συνέντευξη ο Κωνσταντίνος.
Η άρνησή του οδήγησε τον Γεώργιο Παπανδρέου σε παραίτηση, για να ακολουθήσει μια περίοδος πολιτικής αστάθειας η οποία κατέληξε στην κατάλυση της Δημοκρατίας στις 21 Απριλίου 1967, με στρατιωτικό πραξικόπημα από την τριανδρία των Γεωργίου Παπαδόπουλου, Στυλιανού Πατακού και Νικολάου Μακαρέζου. Ήταν αξιωματικοί που βρίσκονταν χαμηλότερα στην ιεραρχία και είχαν κατορθώσει να κινηθούν πολύ αποτελεσματικά στα παρασκήνια, από τη στιγμή που η ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων ήταν πιστή στο Στέμμα και διατηρούσε ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας μαζί του.
Όταν ρωτήθηκε σε συνέντευξη το 1990 αν έπραξε σωστά που δέχτηκε να ορκίσει το βράδυ της ίδιας μέρας την πρώτη χουντική κυβέρνηση, στην οποία υπουργικά χαρτοφυλάκια ανέλαβαν και οι τρεις ηγέτες του πραξικοπήματος, ο Κωνσταντίνος είχε απαντήσει κάτι που θα επαναλάμβανε κατ’ ουσίαν τις επόμενες δεκαετίες: «Νομίζω ότι ναι. Για έναν πάρα πολύ απλό λόγο: Μέσα σε μιάμιση ώρα περίπου, η χούντα είχε κατορθώσει να συλλάβει 8.000 περίπου ανθρώπους. Βεβαίως μεταξύ αυτών ήταν και τα μέλη της κυβερνήσεως, της αντιπολιτεύσεως, όλα τα βασικά στελέχη της Αυλής, δηλαδή οι δικοί μου άνθρωποι. Είχαν κόψει και όλες τις επικοινωνίες. Είχα πάει εκείνη την ημέρα και στο Πεντάγωνο, είναι μια μεγάλη ιστορία, και σκέφθηκα ότι το μόνο που έπρεπε ν’ αποφύγω ήταν ένας εμφύλιος πόλεμος. Ήταν σίγουρο ότι αν δεν προχωρούσα σ’ αυτή τη διαδικασία που προχώρησα θα είχαμε μεγάλο αιματοκύλισμα. Είχα πάντα υπ’ όψιν μου ότι το πρώτο πράγμα που έπρεπε ν’ αποφύγω ήταν Έλληνες να σκοτώνουν Έλληνες! Γι’ αυτό θεώρησα σκόπιμο να ορκίσω την κυβέρνηση υπό την μορφή την οποία έδωσα και επίσης να κερδίσω χρόνο για να μπορέσω να ανατρέψω το καθεστώς αυτό και να μπορέσω ν’ αποκαταστήσω τις ελευθερίες του ελληνικού λαού».
Το αντικίνημα
Η ανατροπή που οραματιζόταν ο Κωνσταντίνος μόνο εύκολη δεν ήταν. «Ένα πράγμα που δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς είναι το έξης: Ένας βασιλεύς και επίσης οι στρατηγοί δεν είναι εκπαιδευμένοι να κάνουν κινήματα», είχε επισημάνει ο ίδιος. «Αυτό ήταν ένα καινούργιο στοιχείο και για να μπορέσουμε εμείς τότε να βάλουμε την όλη διαδικασία σκέψεώς μας στο να οργανώσουμε ένα κίνημα ήταν πάρα πολύ δύσκολο, έχοντας βεβαίως υπ’ όψιν ότι είχαν όλα τα ηνία στα χέρια τους. Έπρεπε παρά ταύτα όμως να γίνει η προσπάθεια».
Ο ίδιος έθετε αρχικά ως χρονικό ορίζοντα την άνοιξη του 1968, ώστε να υπάρχει επαρκές διάστημα προετοιμασίας. Ωστόσο, κρίθηκε επιβεβλημένο να γίνει τον Δεκέμβριο του 1967. Το πρωί της 13ης του μήνα, ο Κωνσταντίνος με την οικογένεια και συνεργάτες του αναχώρησαν αεροπορικώς για την Καβάλα. Σκοπός του σχεδίου ήταν η κατάληψη της Θεσσαλονίκης. Μόνο η αεροπορία και το ναυτικό ανταποκρίθηκαν, ενώ ο στρατός παρέμενε ακινητοποιημένος, υπό τον έλεγχο της χούντας. Μέσα σε λίγες ώρες από την εκδήλωσή του, ήταν προφανές ότι το κίνημα του Κωνσταντίνου είχε αποτύχει.
«Όταν βεβαιώθηκα πλέον ότι δεν είχα καμία ελπίδα να αναστρέψω τη δυσμενή κατάσταση που είχε δημιουργηθεί, έδωσα εντολή στον Στόλο και στην Αεροπορία να επιστρέψουν στις βάσεις τους», είχε εξηγήσει ο Κωνσταντίνος σε συνέντευξη το 2006. «Αντίθετη εντολή, για χρήση βίας, όπως μου είχαν εισηγηθεί ορισμένοι αξιωματικοί, θα προκαλούσε αιματοχυσία, ενδεχόμενο που ήθελα με κάθε τρόπο να αποφύγω. Ταυτόχρονα πήρα την απόφαση να φύγω με την οικογένειά μου και να πετάξω προς τη Ρώμη, αφού η παραμονή μου μετά την αποτυχία του εγχειρήματος θα με καθιστούσε όμηρο της χούντας και ανίσχυρο πλέον να προσφέρω τις υπηρεσίες μου για την ανατροπή της. Έτσι έληξε άδοξα αυτή η προσπάθεια».
Κάνοντας την αυτοκριτική του, είχε προσθέσει: «Αναγνωρίζω ότι έγιναν πολλά λάθη από μέρους μου, αφού εγώ είχα την τελική ευθύνη. Η οργάνωση, όπως αποδείχτηκε, παρουσίασε πολλά και αδικαιολόγητα κενά, ιδίως στον τομέα του συντονισμού. Ορισμένοι αξιωματικοί, στους οποίους είχα βασισθεί, απεδείχθησαν κατώτεροι των περιστάσεων, ενώ άλλοι μάς πρόδωσαν. Πρέπει να σας πω ότι παρ’ όλα αυτά είμαι υπερήφανος που ηγήθηκα αυτής της προσπάθειας για την ανατροπή της χούντας. Δοκιμάσαμε. Μου ήταν αδύνατον να παραμένω στα ανάκτορα αδρανής».
Η αντίστροφη μέτρηση
Μολονότι δέχτηκε αιτήματα να επιστρέψει στην Ελλάδα, ο Κωνσταντίνος έμεινε αμετακίνητος στην απόφασή του να μην το κάνει πριν αποκατασταθεί η δημοκρατία, ενώ διατήρησε συστηματικές επαφές με πολιτικούς ανεξαρτήτως κομμάτων – ανάμεσά τους και με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Την 1η Ιουνίου 1973, ο πραξικοπηματίας ηγέτης Γεώργιος Παπαδόπουλος μετέτρεψε με συντακτική πράξη το πολίτευμα της Ελλάδας σε Προεδρική Δημοκρατία, έθεσε εαυτόν επικεφαλής και δύο μήνες μετά ζήτησε την επικύρωση όλων αυτών με ένα νόθο δημοψήφισμα.
«Πήρα την απόφαση να φύγουμε από τη Ρώμη», μαρτυρούσε ο Κωνσταντίνος στην αυτοβιογραφία του. «Στην Ιταλία παρέμενα με το σκεπτικό ότι ήμουν κοντά στην Ελλάδα. Δεν είχα όμως πλέον λόγο. Περισσότερα μπορούσα να κάνω από την Αγγλία, μέσω των επαφών που είχα εκεί, παρά από την Ιταλία, κι ας ήταν πιο κοντά…»
Το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου στην Κύπρο και η συνακόλουθη τουρκική εισβολή στο νησί οδηγούν στην πτώση της δικτατορίας στην Ελλάδα. Στις 24 Ιουλίου 1974 ο Καραμανλής επιστρέφει στην Αθήνα από το Παρίσι και αναλαμβάνει την πρωθυπουργία, μετά από πρόσκληση του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας, Στρατηγού Φαίδωνα Γκιζίκη, τον οποίο είχε διορίσει η χούντα.
«Από τη στιγμή που δέχτηκε να ορκιστεί πρωθυπουργός ενώπιον του Γκιζίκη και της καταρρέουσας χούντας χωρίς να με ενημερώσει και όρκισε την κυβέρνησή του μπροστά στον παράνομο αρχηγό του κράτους, οι προθέσεις του πλέον ήταν ξεκάθαρες», εκτίμησε ο Κωνσταντίνος στο «Χωρίς τίτλο». «Τότε είπα: “Όλα τελείωσαν”. Σε κλάσματα δευτερολέπτου βρέθηκα πάλι μπροστά στο τραγικό δίλημμα στο οποίο είχα βρεθεί και την ημέρα που οι χουντικοί καταλάμβαναν την εξουσία: αν έπρεπε να κάνω κάτι για να προστατέψω τον θρόνο με τον κίνδυνο να προκληθεί ακόμα και αιφνίδια σύγκρουση. Καλώς ή κακώς, η απόφασή μου ήταν ξανά η ίδια: Δεν θα έθετα σε κίνδυνο τη χώρα».
Το τελευταίο δημοψήφισμα
Στο δημοψήφισμα που πραγματοποιήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 1974 για τη μορφή του πολιτεύματος, το 69,18% ψήφισε υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας. Στον Κωνσταντίνο δεν δόθηκε άδεια να επισκεφθεί την Ελλάδα πριν από τη διεξαγωγή του και η μόνη επικοινωνία που είχε με τον ελληνικό λαό ήταν μέσω ενός σύντομου τηλεοπτικού διαγγέλματος.
Οι συνεντεύξεις που αναφέρονται στο κείμενο βρίσκονται αναρτημένες στο www.greekroyalfamily.gr
SLOW MONDAY NEWSLETTER
Θέλεις να αλλάξεις τη ζωή σου; Μπες στη λογική του NOW. SLOW. FLOW.
Κάθε Δευτέρα θα βρίσκεις στο inbox σου ό,τι αξίζει να ανακαλύψεις.
