ΚΑΝΕ ΤΟ ΤΕΣΤ ΓΙΑ ΝΑ ΔΕΙΣ ΑΝ ΜΕΓΑΛΩΝΕΙΣ ΕΝΑ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟ ΠΑΙΔΙ

Η ανθεκτικότητα δείχνει να είναι ένα από τα σπουδαιότερα εφόδια που χρειάζονται τα παιδιά σήμερα για να τα βγάλουν πέρα στη ζωή.

Ξέχνα για λίγο τους καλούς βαθμούς και τα πτυχία και άκου τους ειδικούς που υποστηρίζουν ότι ένα από τα σημαντικότερα ψυχολογικά εφόδια που χρειάζονται τα παιδιά στις μέρες μας για να τα βγάλουν πέρα στον ενήλικο κόσμο είναι η ανθεκτικότητα. Το συμπέρασμα αυτό προέκυψε τα τελευταία χρόνια, μετά την πανδημία, έπειτα από μελέτες που έγιναν στις ψυχολογικές επιπτώσεις των lockdowns στα παιδιά.

Ανθεκτικότητα είναι η δύναμη να αντιμετωπίζει κανείς τις δυσκολίες της ζωής διατηρώντας μια θετική στάση απέναντί τους. Κάποια παιδιά δείχνουν να έχουν αυτή την ικανότητα, χωρίς οι γονείς να έχουν προσπαθήσει πολύ, ενώ για άλλα απαιτείται να ενισχυθούν πρώτα τα κοινωνικά και συναισθηματικά τους ταλέντα.

Σε κάθε περίπτωση, καθώς η ζωή φέρνει συχνά απρόβλεπτα δύσκολες καταστάσεις, έχει νόημα να μεγαλώσουμε ανθεκτικά και ανεξάρτητα παιδιά που θα μπορούν να τα βγάλουν πέρα είτε στο σχολείο είτε στην προσωπική τους ζωή χωρίς «δεκανίκια». Για να το κάνουμε αυτό χρειάζεται να επιστρατεύσουμε ένα μείγμα ενσυναίσθησης και αποφασιστικότητας κατά την επικοινωνία μας μαζί τους. Το παρακάτω κουίζ δημιουργήθηκε από ψυχολόγους προκειμένου να μας βοηθήσει να ανακαλύψουμε αν βαδίζουμε προς αυτή την κατεύθυνση.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Απάντησε στις παρακάτω ερωτήσεις και ανακάλυψε αν βοηθάς να χτίσει ανθεκτικότητα το παιδί σου

Το παιδί σου είχε ένα σημαντικό τεστ στην Ιστορία. Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που το ρωτάς όταν το παίρνεις την ίδια μέρα από το σχολείο: Πώς τα πήγε στο τεστ ή πώς ήταν η μέρα του;

Σωστή απάντηση: Πώς ήταν η μέρα σου;

Η ειδικός σε θέματα ψυχικής ανάπτυξης παιδιών, Jennifer Breheny Wallace, αναφέρει ότι οι γονείς που μεγαλώνουν τα πιο δυνατά και ανθεκτικά παιδιά δημιουργούν ένα περιβάλλον που τους επιτρέπει να κάνουν λάθη και να μη φοβούνται την αποτυχία.

Ρωτώντας το παιδί πώς ήταν η μέρα του του δείχνουμε ότι το πώς πέρασε μας ενδιαφέρει περισσότερο από το τι κατάφερε τη συγκεκριμένη μέρα. Έτσι, το βοηθάμε να νιώσει άνετα για να μιλήσει για όσα το απασχολούν. Αντίθετα, η υπερβολική κριτική αναγκάζει το παιδί να αναπτύξει έναν λανθάνοντα εαυτό ως στρατηγική για να διεκδικεί την αγάπη και τη στήριξη. Σε βάθος χρόνου, αυτό θα το οδηγήσει και σε λάθος επιλογές φίλων, καριέρας, συντρόφου κ.ο.κ.»

Η ειδικός συμβουλεύει να εκφράζουμε μεν στα παιδιά τις προσδοκίες μας, αλλά να φροντίζουμε ταυτόχρονα να ξέρουν πως τα αγαπάμε ανεξάρτητα από αυτές. Δίνοντάς τους χώρο να αποτύχουν σημαίνει ότι θα μάθουν να επανέρχονται και να χτίζουν ανθεκτικότητα.

Ετοιμάζεστε να πάτε οικογενειακώς σε συναυλία σε εξωτερικό χώρο, όμως αρχίζει να ψιλοβρέχει. Τι κάνετε για να διδάξετε ανθεκτικότητα; Ακυρώνετε τα σχέδιά σας από φόβο μην πιάσει χειρότερη βροχή ή βάζετε αδιάβροχα και πάτε στη συναυλία;

Σωστή απάντηση: Βάζετε αδιάβροχα και πάτε στην συναυλία.

Στη Σουηδία, τη χώρα με τα πιο ευτυχισμένα και ανθεκτικά παιδιά, οι περισσότεροι γονείς ενστερνίζονται τον σκανδιναβικό όρο «friluftsliv» που μεταφράζεται ως «ζωή στην ύπαιθρο». Σύμφωνα με την παράδοση αυτή, οι οικογένειες βρίσκουν κάτι θετικό σε κάθε εποχή του χρόνου, ακόμα και στην πιο βροχερή, και πιστεύουν πως το να βγαίνουν έξω τα παιδιά μόνο καλό μπορεί να τους κάνει ανεξάρτητα από τον καιρό. Αυτή είναι μια μέθοδος που χτίζει ανθεκτικότητα.

Είναι η πρώτη μέρα του παιδιού στον παιδικό σταθμό και με τον τρόπο του εκφράζει την αγωνία του. Τι του λέτε; «Μην ανησυχείς, όλα θα πάνε καλά» ή «Ποιο είναι το καλύτερο και το χειρότερο που μπορεί να συμβεί;»

Σωστή απάντηση: «Ποιο είναι το καλύτερο και το χειρότερο που μπορεί να συμβεί;»

Οι περισσότεροι συμφωνούμε πως η φράση «μην ανησυχείς» είναι η χειρότερη που μπορείς να πεις σε έναν άνθρωπο που πραγματικά ανησυχεί. Επιτρέψτε στο παιδί να ανησυχήσει και να εκφράσει όλα του συναισθήματα για το μεγάλο αυτό βήμα που ετοιμάζεται να κάνει και στη συνέχεια συζητήστε τα, ξεκινώντας από τα πιο δύσκολα. Προτείνετε λύσεις γι'αυτά που το φοβίζουν περισσότερο και μετά θυμίστε του πόσα όμορφα έχει να ζήσει εκεί. Η μέθοδος αυτή μαθαίνει στο παιδί να προσεγγίζει κάθε κατάσταση με πιο ισορροπημένο τρόπο σκέψης.

Έχετε κανονίσει να βγείτε με τον/την σύντροφό σας, όμως το παιδί βρίσκεται σε κατάσταση tantrum και σας παρακαλεί να μην φύγετε. Τι κάνετε για να χτίσει ανθεκτικότητα; Αλλάζετε επί τόπου τα πλάνα σας για να μη νιώσει το παιδί εγκατάλειψη ή το βοηθάτε να ηρεμήσει και στη συνέχεια βγαίνετε όπως είχατε αρχικά προγραμματίσει;

Σωστή απάντηση: Το βοηθάτε να ηρεμήσει και στη συνέχεια βγαίνετε όπως είχατε αρχικά προγραμματίσει.

Όπως εξηγεί η παιδοψυχολόγος Mona Delahooke, τα παιδιά συχνά χρειάζονται ένα μίγμα ενσυναίσθησης και ανυποχωρητικότητας. Σε περιπτώσεις όπως η παραπάνω, δεν έχουν νόημα οι νουθεσίες. Έχει νόημα, όμως, να καθίσετε δίπλα του και με ήρεμο τόνο φωνής να το διαβεβαιώσετε ότι καταλαβαίνετε πως νιώθει. Εξηγήστε ότι είναι κάτι που έχετε προγραμματίσει εδώ και καιρό, ότι θα είναι ασφαλές με τον άνθρωπο που θα μείνει πίσω και ότι πριν το καταλάβει θα έχετε επιστρέψει κι εσείς. Στη συνέχεια ξεκινήστε για τη βόλτα σας.

Αυτό θα βοηθήσει το παιδί να ρυθμίσει τα συναισθήματά του και θα θέσει υγιή όρια στη σχέση σας.

Το παιδί σας έγραψε τον καλύτερο βαθμό της τάξης στο διαγώνισμα Μαθηματικών. Το επαινείτε λέγοντας «Πόσο αστέρι είσαι στα Μαθηματικά! Μας κάνεις υπερήφανους!» ή «Χαιρόμαστε που προσπάθησες τόσο πολύ για το αποτέλεσμα αυτό»;

Σωστή απάντηση: «Χαιρόμαστε που προσπάθησες τόσο πολύ για το αποτέλεσμα αυτό».

Η ψυχολόγος και καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Stanford Carol Dweck εξηγεί γιατί πρέπει να επαινούμε την διαδικασία και όχι το αποτέλεσμα. Στην έρευνά της σχετικά με τον ρόλο που παίζει ο τρόπος που επαινούμε ένα παιδί διέκρινε δύο «νοοτροπίες» που διαμορφώνουν το πώς αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι τις δυσκολίες της ζωής:

Τη Σταθερή Νοοτροπία: Είναι η πίστη ότι οι ικανότητες κάποιου καθορίζονται την στιγμή της γέννησής του και δεν αλλάζουν ποτέ.

Τη Νοοτροπία Ανάπτυξης: Είναι η πίστη ότι οι δεξιότητες και ιδιότητες κάποιου μπορούν να καλλιεργηθούν με προσπάθεια και επιμονή.

Οι άνθρωποι με σταθερή νοοτροπία τείνουν να αγνοούν τις συμβουλές που τους δίνονται, εγκαταλείπουν εύκολα και μετρούν την επιτυχία τους σε σύγκριση με τους άλλους. Αντίθετα, τα άτομα με νοοτροπία ανάπτυξης αποδέχονται πιο εύκολα τις αλλαγές και συναγωνίζονται μόνο με τον εαυτό τους.

Επαινώντας τον κόπο και όχι το αποτέλεσμα, ενθαρρύνετε το παιδί να δοκιμάζει νέα πράγματα και να προσπαθεί, ακόμα κι αν δεν δείχνει να τα καταφέρνει με την πρώτη.

Το παιδί σας έγραψε τον χειρότερο βαθμό στο διαγώνισμα των Μαθηματικών. Του λέτε: «Δεν προσπάθησες αρκετά και να τα αποτελέσματα» ή «Τι σκέφτεσαι να κάνεις από εδώ και πέρα;».

Σωστή απάντηση: «Τι σκέφτεσαι να κάνεις από εδώ και πέρα;»

Σε αυτή την περίπτωση δεν έχει νόημα να επικεντρωθείτε στο τι έκανε ή δεν έκανε το παιδί για να προετοιμαστεί για το διαγώνισμα, αλλά στο τι μπορεί να κάνει από εδώ και πέρα, κοιτάζοντας μπροστά. Αυτό μαθαίνει στο παιδί ότι οι ικανότητές τους μπορούν να αναπτυχθούν και να βελτιωθούν σε βάθος χρόνου, αν προσπαθήσει γι’αυτές. Μπορείτε, φυσικά, να του θυμίσετε πως είστε δίπλα για ό,τι βοήθεια μπορεί να χρειάζεται στην προσπάθειά του αυτή.