ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΝΑ ΩΦΕΛΙΜΟ ΕΙΔΟΣ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ, ΛΕΕΙ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΤΟΥ HARVARD

Υπάρχουν αποτυχίες και αποτυχίες, λέει μια καθηγήτρια του Harvard, εξηγώντας ποιο είδος αποτυχίας θα έπρεπε να θέλουμε να ζήσουμε ξανά και ξανά.

Ουδείς γεννήθηκε γνωρίζοντας όσα πρέπει να κάνει σε αυτήν τη ζωή. Τελούμε υπό ένα διαρκές τεστ και πορευόμαστε με το σύστημα που οι Αμερικανοί περιγράφουν πολύ απλά ως trial and error. Δηλαδή, δοκιμάζουμε πράγματα, έχουμε επιτυχίες και αποτυχίες, κάνουμε λάθη, μαθαίνουμε ή δεν μαθαίνουμε από αυτά και συνεχίζουμε.

Η Amy Edmondson, καθηγήτρια ηγεσίας και μάνατζμεντ στο Harvard, εξηγεί ότι δεν έχει καμιά σημασία αν αποτύχουμε. Αυτό που έχει σημασία είναι το πώς αποτυγχάνουμε.

Τι εννοεί; Τα έχει γράψει όλα στο τελευταίο της βιβλίο με τίτλο Right Kind of Wrong: The Science of Failing Well (Το σωστό είδος λάθους: Η επιστήμη της καλής αποτυχίας). Τα είπε εν περιλήψει στο Big Think.

«Άρχισα να μελετώ την αποτυχία, ώστε να προσπαθήσω να καταλάβω τι καθορίζει την επιτυχία. Υπάρχει μια βαθιά ριζωμένη αντίληψη στον πολιτισμό μας πως επιτυχία είναι να μην έχεις αποτύχει ποτέ. Ότι η αποτυχία είναι απαράδεκτη. Πως αν αποτύχω, σημαίνει ότι κάτι πάει λάθος με εμένα. Όλα αυτά είναι ανοησίες. Όλοι κάνουμε λάθη και η αποτυχία είναι μέρος του ταξιδιού προς την επιτυχία».

Τα είδη της αποτυχίας

Η ειδικός ορίζει τρία είδη αποτυχίας: τη βασική αποτυχία, την περίπλοκη αποτυχία και την ευφυή αποτυχία. Όπως εξηγεί, μόνο μια είναι το «καλό είδος». Ας τα δούμε ξεχωριστά.

– Βασική αποτυχία

«Είναι το είδος που συμβαίνει οποιαδήποτε στιγμή ένα απλό λάθος οδηγεί σε αποτυχία. Κάποιες φορές η αποτυχία είναι μικρή (π.χ. βάζουμε αλάτι αντί για ζάχαρη στον καφέ), άλλες είναι τεράστια. Για παράδειγμα, υπάλληλος τράπεζας είχε μεταφέρει κατά λάθος 900.000.000 δολάρια σε λογαριασμό, αντί για τα 8 εκατομμύρια της εντολής που είχε».

– Περίπλοκη αποτυχία

«Την προσδιορίζω ως αποτυχία με πολλαπλά αίτια. Είναι η απόλυτη καταιγίδα. Για παράδειγμα, η κατάρρευση της εφοδιαστικής αλυσίδας εν μέσω πανδημίας. Πολλοί διαφορετικοί παράγοντες έπαιξαν ρόλο σε αυτό: η οικονομία “χτυπήθηκε”, άρχισαν οι απολύσεις και λόγω Covid, μειώθηκαν οι αποστολές προϊόντων και η παραγωγή τους, με τους υπαλλήλους να μην μπορούν να εργαστούν λόγω της μόλυνσης τους με τον ιό κ.ά. Πολλοί τεράστιοι παράγοντες “συναντήθηκαν” και προκάλεσαν την κατάρρευση».

– Ευφυής αποτυχία

«Αυτό είναι το σωστό είδος λάθους. Από εκεί προκύπτει η νέα γνώση και οι ανακαλύψεις. Οι ευφυείς αποτυχίες είναι το αποτέλεσμα του πειραματισμού».

iStock

Πριν αρχίσετε να σκέφτεστε διάφορα που σας αφορούν, η Δρ Edmondson εξηγεί πως υπάρχουν 4 κριτήρια που δείχνουν εάν ένα λάθος είναι ευφυές:

1. Γίνεται σε νέο τομέα. Δεν έχουμε ακόμα τη γνώση που χρειάζεται ώστε να σημειώσουμε μια επιτυχία.
2. Γίνεται στη διεκδίκηση ενός στόχου. Είτε αυτός είναι να εκπαιδευτούμε σε ένα νέο σπορ είτε να ανακαλύψουμε ένα νέο μόριο.
3. Προκύπτει από μια υπόθεση. Έχουμε μελετήσει τα πάντα. Δεν δοκιμάζουμε τυχαία πράγματα, για να δούμε μήπως κάποιο «λειτουργεί».
4. Το λάθος είναι όσο μικρότερο γίνεται. Ελάχιστα μεγάλο, ώστε να μάθουμε από αυτό. Αυτό σημαίνει ότι δεν σπαταλάμε πόρους.

Η ειδικός εξηγεί πως κάθε είδος λάθους μπορεί να οδηγήσει σε κάτι θετικό, εφόσον το θελήσουμε. Λέει ωστόσο: «Θεωρώ πως είναι καλή ιδέα να έχουμε περισσότερα ευφυή λάθη».

Πώς θα έχουμε ευφυείς αποτυχίες

«Εάν θέλετε να έχετε περισσότερες ευφυείς αποτυχίες στη ζωή και τη δουλειά σας, στην ουσία θα πρέπει να σκέφτεστε ως επιστήμονες», λέει η Δρ Edmondson. «Έχουν εκπαιδεύσει τους εαυτούς τους όχι μόνο να ανέχονται την αποτυχία, αλλά να καλωσορίζουν τα μαθήματα που συνοδεύουν κάθε αποτυχία. Οι περισσότεροι επιστήμονες που έχουν ηγετική θέση στον τομέα τους υποθέτουν κάτι που δεν έχει αποδειχτεί ποτέ στο παρελθόν.

»Αντιλαμβάνονται πως υπάρχει τεράστια πιθανότητα να κάνουν λάθος. Τεστάρεις κάτι και αν είσαι λάθος, κάνεις ένα ακόμα βήμα στη διαδρομή που μπορεί να σε οδηγήσει σε μια μεγάλη ανακάλυψη. Μπορεί να πρόκειται για ένα νέο hairstyle ή για τον πειραματισμό με μια νέα χημική ένωση. Επί της ουσίας, πειραματίζεσαι με κάτι που δεν είσαι 100% σίγουρος ότι θα έχει αποτέλεσμα».

Οι ερωτήσεις που πρέπει να κάνουμε στον εαυτό μας

Η Δρ Edmondson εξηγεί πως σε κάθε περίπτωση, πριν δοκιμάσουμε το οτιδήποτε είναι χρήσιμο να ξεκαθαρίσουμε στο μυαλό μας κάποια πράγματα και να κάνουμε στον εαυτό μας τις εξής ερωτήσεις:

• Τι είναι αυτό που ελπίζω να καταφέρω;
• Ποια είναι η πρόοδος που θα ήθελα πραγματικά να κάνω;
• Τι ξέρω στην παρούσα φάση για το πώς θα υλοποιήσω τον στόχο μου;
• Τι δεν ξέρω;

iStock

Όπως λέει, «Θα διαπιστώσετε την ύπαρξη ενός κενού που θα θέλετε να καλύψετε πριν προχωρήσετε. Και τότε ρωτάτε τον εαυτό σας: τι θα μπορούσα να δοκιμάσω στη συνέχεια, για να δω τι θα γίνει;».

Τονίζει επίσης ότι δεν είναι ποτέ καλή ιδέα να πειραματίζεσαι με οτιδήποτε σε περιβάλλοντα υψηλού κινδύνου. «Για παράδειγμα, στην αεροπορία μαθαίνεις και πειραματίζεσαι με νέες κινήσεις σε προσομοιωτή. Όχι σε πραγματική πτήση, με πραγματικούς επιβάτες. Στον υγειονομικό τομέα πειραματίζονται σε εργαστήρια, όχι σε δωμάτια ασθενών. Οι ευφυείς αποτυχίες μπορούν να συμβούν μόνο σε καταστάσεις όπου τα λάθη είναι από μεσαία έως μικρά».

Η αποτυχία είναι νέα γνώση

Η ειδικός ολοκληρώνει με μια πρόταση για να δούμε την αποτυχία υπό ένα εντελώς διαφορετικό πρίσμα: «Ένα από αυτά που μας κρατούν από το να πάρουμε ρίσκα, από τον πειραματισμό, είναι πως πιστεύουμε ότι διακυβεύεται κάτι πολύ σημαντικό. Ότι αν η υπόθεσή μας είναι λανθασμένη, θα είναι φρικτό. Στην πραγματικότητα, αν κάνουμε λάθος, απλά θα έχουμε κάνει λάθος. Σε κάποιες περιπτώσεις ενδέχεται να νιώσουμε άβολα. Πάντα νιώθουμε απογοητευμένοι. Αλλά δεν είναι φρικτό. Είναι απλά νέα γνώση.

»Πρέπει να θυμίζουμε στον εαυτό μας το πραγματικό, λογικό διακύβευμα της όποιας συνθήκης. Μπορεί, ας πούμε, κάποιος να γελάσει μαζί μας ή να διαφωνήσει. Ποιος νοιάζεται; Εκεί λοιπόν, θυμίζουμε στον εαυτό μας πως αυτά δεν έχουν σημασία. Και δεν πρέπει να μας αποτρέπουν από το να κάνουμε κάτι που θέλουμε».