ΓΙΑΤΙ ΞΕΚΙΝΑΣ ΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΑΣ ΟΤΑΝ ΑΚΟΥΣ ΕΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙ;

Συμβαίνει καθημερινά. Ακούς ένα τραγούδι στο ραδιόφωνο και αμέσως αρχίζεις να το σιγοτραγουδάς. Έχεις σκεφτεί ποτέ γιατί οι άνθρωποι έχουμε την τάση να το κάνουμε αυτό; Η επιστήμη έχει την απάντηση.

Συμβαίνει ακόμη και σε ανθρώπους που δεν θα τραγουδούσαν ποτέ δημόσια, ούτε καν για πλάκα σε μια βραδιά καραόκε. Το να τραγουδάς και εσύ όταν ακούσεις ένα αγαπημένο ή απλά «κολλητικό» τραγούδι συμβαίνει αυτόματα, συχνά χωρίς να το συνειδητοποιείς. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι απλά η δύναμη και η επίδραση που ασκεί πάνω μας η μουσική -η ικανότητα της να αλλάζει άμεσα την διάθεσή μας είναι γνωστή- δεν είναι όμως μόνο αυτό αλλά κάτι πιο περίπλοκο που οι επιστήμονες θέλησαν να μελετήσουν.

Ο εγκέφαλος διαθέτει ένα σύστημα που είναι γνωστό σαν σύστημα κατοπτρικών νευρώνων. Οι κατοπτρικοί νευρώνες είναι εγκεφαλικά κύτταρα που ο ρόλος τους είναι αυτό που υποδηλώνει και το όνομα τους, να δημιουργούν ένα νευρωνικό είδωλο μιας ενέργειας στον εγκέφαλο.

iStock

Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο σου όταν ακούς κάποιον να τραγουδάει;

Οι κατοπτρικοί νευρώνες ενεργοποιούνται τόσο όταν κάνεις μια ενέργεια όσο και όταν βλέπεις κάποιον άλλον να κάνει κάτι. Ο εγκέφαλός σου δημιουργεί ένα «αντίγραφο» της ενέργειας που βλέπει, στα ίδια μέρη του εγκεφάλου που θα ενεργοποιούνταν εάν την έκανε ο ίδιος. Είναι σαν ο εγκέφαλός σου να φτιάχνει μια εικονική εκδοχή της δράσης βλέποντάς την, ένα νευρωνικό είδωλο.

Έτσι λοιπόν όταν ακούς κάποιον να τραγουδάει, οι κατοπτρικοί νευρώνες ενεργοποιούν την περιοχή του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για το τραγούδι. Αυτή η διαδικασία είναι υποσυνείδητη και αυτόματη και σου επιτρέπει να βιώσεις το συναίσθημα και την πρόθεση πίσω από τη φωνή που ακούς, επιτρέποντάς σου να μπεις στη θέση του αυτού που τραγουδά.

Όπως ακριβώς ένας μεταφραστής μπορεί να σε βοηθήσει να κατανοήσεις μια διαφορετική γλώσσα, έτσι και το σύστημα των κατοπτρικών νευρώνων λειτουργεί ως νευρωνικός μεταφραστής που σε βοηθά να ερμηνεύσεις πράξεις και προθέσεις. Εκτός από το να μεταφέρει και να ερμηνεύει την πρόθεση κάποιου, αυτό το σύστημα ενεργοποιεί επίσης την ανάγκη σου να τραγουδήσεις και εσύ μαζί του.

Γιατί έχεις την παρόρμηση να τραγουδήσεις όταν ακούς ένα τραγούδι;

Το σύστημα των κατοπτρικών νευρώνων είναι ευαίσθητο σε κινητικά, οπτικά και ακουστικά ερεθίσματα. Καθώς ο τραγουδιστής ενεργοποιεί τις φωνητικές του χορδές και τραγουδά, δημιουργεί ένα κινητικό δίκτυο στον εγκέφαλό του. Αυτό το κινητικό δίκτυο αποτελείται από τα μέρη του εγκεφάλου που συνδέονται με τους μύες που απαιτούνται για μια συγκεκριμένη κίνηση ή πράξη, στην περίπτωση του τραγουδιού οι φωνητικές χορδές ή οι μύες του σαγονιού.

Όταν κάποιος ακούσει ένα τραγούδι, οι κατοπτρικοί νευρώνες του θα ενεργοποιήσουν ένα παρόμοιο κινητικό δίκτυο στον εγκέφαλό του. Αυτό το δίκτυο πιθανότατα θα κινητοποιήσει τον ακροατή να ενεργοποιήσει τις δικές του φωνητικές χορδές και να τραγουδήσει.

Δεν είναι μόνο οι άνθρωποι που έχουν την παρόρμηση να τραγουδήσουν όταν ακούν ένα τραγούδι. Αυτό συμβαίνει και σε κάποια άλλα είδη όπως στο σπουργίτι της Βόρειας Αμερικής, του οποίου οι κατοπτρικοί νευρώνες πιστεύεται ότι παίζουν ρόλο στην εκμάθηση του κελαϊδίσματος. Μελέτη έδειξε ότι η περιοχή υψηλού φωνητικού κέντρου (high vocal center) στον εγκέφαλο αυτών των πτηνών έχει νευρώνες που πυροδοτούνται και όταν το πτηνό κελαηδάει και όταν ακούει το κελάηδημά του ηχογραφημένο.

iStock

Σε τι ωφελεί τον ανθρώπινο εγκέφαλο η τάση του να τραγουδά όταν ακούει ένα τραγούδι;

Η επιστήμη ήρθε να απαντήσει. Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι άνθρωποι μπορούσαν να τραγουδήσουν πριν ακόμη μπορέσουν να μιλήσουν. Οι πρώτοι άνθρωποι πειραματίστηκαν με τη φωνή τους μιμούμενοι τους ήχους της φύσης και της άγριας ζωής. Όταν βρίσκονταν σε ομάδες χρησιμοποιούσαν συγχρονισμένους ρυθμικούς ήχους για να απωθήσουν τις επιθέσεις άγριων ζώων θηρευτών.

Το να παράγουν μουσική ή ήχους σαν ομάδα όμως δεν τους βοηθούσε μόνο στο να επιβιώσουν σε περιόδους κινδύνου, αλλά ήταν επίσης και κάτι που δημιουργούσε σύνδεση στην κοινότητα. Οι πρώτοι άνθρωποι ήταν κυνηγοί και τροφοσυλλέκτες, οπότε το τραγούδι σε εκείνες τις εποχές αποτελούσε μια διασκεδαστική ομαδική δραστηριότητα που κρατούσε την ομάδα ενωμένη.

Το κοινό τραγούδι ή το χορωδιακό τραγούδι δεν συγχρόνιζε μόνο τη διαθέσή τους, αλλά και τα συναισθήματά τους. Επομένως, ενώ το να τραγουδά ο καθένας μόνος του εξυπηρετούσε την προσέλκυση συντρόφου, το να τραγουδούν όλοι μαζί ενίσχυε τους κοινωνικούς δεσμούς και την αρμονία στην ομάδα.