ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΕΦΗΒΟΙ ΕΘΙΖΟΝΤΑΙ ΣΤΑ SMARTPHONES

Το να μην ξεκολλάει κάποιος από το smartphone δεν περιγράφεται σε κανένα διαγνωστικό εγχειρίδιο ως διαταραχή, ωστόσο εμφανίζει κοινά στοιχεία με άλλους εθισμούς και οι επιστήμονες διερευνούν τα αίτια.

Ο εθισμός παιδιών και εφήβων στα smartphones έχει εξελιχθεί σε ζήτημα δημόσιας υγείας, γι’ αυτό και ερευνάται από πολλές διαφορετικές σκοπιές. Το Internet έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των νέων, που σημαίνει ότι αυξάνεται κατακόρυφα το ενδεχόμενο του εθισμού, και οι επιστήμονες εκφράζουν ήδη ανησυχίες για όσα προκαλεί αυτό στη σωματική και την ψυχική υγεία τους.

Μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Psychological Reports έκανε ένα βήμα πίσω: Επιχείρησε να βρει τους λόγους που συμβάλλουν στην εθιστική χρήση των «έξυπνων τηλεφώνων» από τους εφήβους.

Οι ερευνητές είδαν πως παίζει ρόλο η μοναξιά, με την αυτοεκτίμηση και την τάση για πλήξη να λειτουργούν ως έναν βαθμό ως «μεσάζοντες». Τα ευρήματα υποδεικνύουν επίσης ότι η μεγαλύτερη ανάγκη για το «ανήκειν» ενισχύει τη σχέση ανάμεσα στην τάση για πλήξη και την εθιστικής χρήση του smartphone.

Τι είναι ο εθισμός στο smartphone;

Οι απανταχού επιστήμονες έχουν προσδιορίσει τον εθισμό στο smartphone ως ένα μοτίβο συμπεριφοράς που περιλαμβάνει καταναγκαστική, υπερβολική και δύσκολη να ελεγχθεί χρήση της συσκευής, με αρνητικές συνέπειες στην καθημερινή ζωή, την υγεία και την ευημερία του χρήστη.

iStock

Το φαινόμενο δεν αναγνωρίζεται ως διαταραχή στα περισσότερα διαγνωστικά εγχειρίδια. Παρ’ όλα αυτά, έχει κοινά χαρακτηριστικά με άλλους συμπεριφορικούς εθισμούς, όπως τα εξής:

• Αφιερώνεται υπερβολικός χρόνος στη χρήση του smartphone εις βάρος βασικών δραστηριοτήτων.
• Εμφανίζονται συμπτώματα στέρησης, όταν είναι αδύνατη η χρήση της συσκευής.

Τι σχέση έχει η μοναξιά;

Πανεπιστήμιο στη Ρουμανία διερεύνησε τους υποκείμενους παράγοντες που συμβάλλουν στην εθιστική χρήση smartphone. Οι καθ’ ύλην αρμόδιοι αποφάσισαν να εστιάσουν στη μοναξιά, την αυτοεκτίμηση, την τάση για ανία και την ανάγκη του «ανήκειν», ώστε να κατανοήσουν καλύτερα πώς να παρέμβουν και να αποτρέψουν τέτοιες συμπεριφορές.

Η μελέτη περιέλαβε 357 εφήβους από δέκα δημόσια σχολεία στη βορειοανατολική Ρουμανία. Οι ηλικίες τους ήταν από 12 έως 19 ετών.

Για την αξιολόγηση της εθιστικής χρήσης χρησιμοποιήθηκε μια ορισμένη κλίμακα εθισμού σε smartphone. Για την αξιολόγηση της μοναξιάς, επιστρατεύτηκε η έκδοση Roberts της κλίμακας μοναξιάς του UCLA. Άλλα εργαλεία ήταν η Rosenberg Self-Esteem Scale για την αυτοεκτίμηση, η Short Boredome Proneness Scale  για τη σύντομη πλήξη και η Need to Belong Scale για την ανάγκη να ανήκουμε κάπου.

Οι ερευνητές εντόπισαν μια σημαντική άμεση σχέση ανάμεσα στη μοναξιά και την εθιστική χρήση smartphone, υποδηλώνοντας ότι τα συναισθήματα απομόνωσης συνδέονται με τους εφήβους που ασχολούνται πιο συχνά με τα smartphone τους. Αυτή η σχέση «δρομολογήθηκε» από την αυτοεκτίμηση.

Οι έφηβοι που βίωναν υψηλότερα επίπεδα μοναξιάς έτειναν να αναφέρουν χαμηλότερη αυτοεκτίμηση. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση, με τη σειρά της, συνδέθηκε με αυξημένη εθιστική χρήση smartphone, υποδηλώνοντας μια οδό μέσω της οποίας η μοναξιά μπορεί να αυξήσει έμμεσα τον κίνδυνο εθισμού στα smartphone.

Ένας φαύλος κύκλος

Η τάση για πλήξη εμφανίστηκε ως ένας άλλος σημαντικός μεσολαβητής στη σχέση μεταξύ μοναξιάς και εθιστικής χρήσης smartphone.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι έφηβοι που ένιωθαν μοναξιά έτειναν να είναι πιο επιρρεπείς στην πλήξη και αυτή η τάση πλήξης συνδέθηκε άμεσα με υψηλότερα επίπεδα εθιστικής χρήσης smartphone. Αυτό δείχνει ότι η διαδρομή από τη μοναξιά στον εθισμό στα smartphone μπορεί επίσης να οδηγηθεί από την αυξημένη ευαισθησία στην πλήξη.

iStock

Επιπροσθέτως, οι έφηβοι με μεγαλύτερη ανάγκη να ανήκουν βίωσαν μια ισχυρότερη επιρροή της τάσης πλήξης στην εθιστική χρήση smartphone. Αυτό υποδηλώνει ότι η επιθυμία για κοινωνική σύνδεση μπορεί να επιδεινώσει τον αντίκτυπο της πλήξης στην πιθανότητα ανάπτυξης εθιστικών συμπεριφορών smartphone.

Επίσης, φάνηκε ότι για τους εφήβους με έντονη επιθυμία να αισθάνονται συνδεδεμένοι με άλλους, η σχέση μεταξύ μοναξιάς και εθιστικής χρήσης smartphone γίνεται ακόμη πιο έντονη. Έτσι, υπογραμμίστηκε περαιτέρω ο ρόλος των κοινωνικών αναγκών στο πλαίσιο του εθισμού στα smartphone.

Όλα μαζί τα ευρήματα επισημαίνουν την πολυπλοκότητα των παραγόντων που συμβάλλουν στην εθιστική χρήση smartphone μεταξύ των εφήβων. Για να μην αναφερθούμε σε πλείστα άλλα ζητήματα, όπως η χρήση εφαρμογών γονικού ελέγχου, για τη χρησιμότητα των οποίων δεν έχουν όλοι θετική άποψη.