ΓΙΑΤΙ ΕΧΕΙΣ ΑΝΑΓΚΗ ΜΙΑ «ΠΟΛΗ ΤΩΝ 15 ΛΕΠΤΩΝ»

Μια μικρή, βιώσιμη πόλη μέσα στην πόλη: αυτό είναι η «πόλη των 15 λεπτών», ένα καινοτόμο μοντέλο αστικού σχεδιασμού που φαντάζεται εκ νέου το πώς θα έπρεπε να είναι τα αστικά κέντρα και έρχεται για να δώσει ανάσες τόσο στην καθημερινότητά μας, όσο και στον πλανήτη.

Τι θα λέγατε αν ξυπνούσατε το πρωί, πηγαίνατε τα παιδιά στο σχολείο, μετά στη δουλειά, το απόγευμα κάνατε τα ψώνια σας και όλες σας τις δραστηριότητες, χωρίς να έχετε βγει καθόλου από τη γειτονιά σας; Αν το μόνο μέσο μετακίνησης που –ίσως– χρειαζόσασταν καθημερινά ήταν το ποδήλατο; Αν όλες οι ανάγκες σας καλύπτονταν διανύοντας απόσταση 15 λεπτών; Αν ενθουσιάζεστε, καλωσήρθατε στην «πόλη των 15 λεπτών».

Την ιδέα εμπνεύστηκε το 2016 ο Κάρλος Μορένο, πολεοδόμος και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης στο Παρίσι, με στόχο να δημιουργηθούν οι συνθήκες ώστε όλοι οι κάτοικοι μιας πόλης να έχουν ισότιμα πρόσβαση σε χώρους εργασίας, καταστήματα, σχολεία, γιατρούς, πάρκα, εστιατόρια, χώρους αναψυχής, εντός της περιοχής που μένουν. Κάθε τετραγωνικό μέτρο αξιοποιείται στο έπακρο, περιλαμβάνοντας πολλαπλές χρήσεις. «Η πόλη θα ακολουθεί τους ρυθμούς των ανθρώπων και όχι των αυτοκινήτων. Αγωνίζομαι ενάντια στα αυτοκίνητα!» έχει δηλώσει χαρακτηριστικά ο εμπνευστής της ιδέας.

Και πώς μπορεί να γίνει αυτό στην πράξη; «Δεν γίνεται με γκρέμισμα, αλλά με προσαρμογή. Οι υπάρχουσες υποδομές αναμορφώνονται», εξηγεί ο Γαλλοκολομβιανός ερευνητής. «Νέες υπηρεσίες αναπτύσσονται σε κάθε γειτονιά. Όλο και περισσότεροι δρόμοι μετατρέπονται σε πεζοδρόμους, φτιάχνονται παντού ποδηλατόδρομοι. Νέα οικονομικά μοντέλα ενθαρρύνουν τοπικές επιχειρήσεις, χώροι εργασίας δημιουργούνται σε αναξιοποίητους χώρους».

iStock

Ήδη, 16 πόλεις ανά τον κόσμο εφαρμόζουν την ιδέα –ή παραλλαγές της, των 10 ή 20 λεπτών– με το Παρίσι να ανήκει στις πρωτοπόρες. Η δήμαρχος του Παρισιού, Αν Ινταλγκό, υιοθέτησε την ιδέα. Στην πρωτεύουσα της Γαλλίας τα σχολεία τίθενται στο κέντρο της κάθε γειτονιάς, με τις αυλές τους να αναβαθμίζονται και να μετατρέπονται σε πάρκα, ανοιχτά για όλους τα απογεύματα. Επιπλέον, η δημοτική αρχή σκοπεύει να μεταμορφώσει 140.000 χώρους στάθμευσης σε πάρκα, παιδικές χαρές και χώρους ποδηλασίας.

Η Σανγκάη έχει υιοθετήσει, επίσης, το μοντέλο, ενώ και 50 ακόμη πόλεις στην Κίνα ετοιμάζονται να το εφαρμόσουν. Στη Βαρκελώνη, εφαρμόζονται οι «υπερ-περιοχές» (super districts), με θερμή υποδοχή από τους κατοίκους της ισπανικής πόλης: ένας μεγάλος αριθμός οικοδομικών τετραγώνων ορίζεται ως μια «υπερ-περιοχή», όπου μόνο κάτοικοι και υπηρεσίες μεταφορών μπορούν να εισέρχονται με αυτοκίνητο και μάλιστα με ανώτατη ταχύτητα 10 χlμ. Πολλοί δρόμοι πεζοδρομούνται εντός του τμήματος αυτού, ενώ οι πρώην χώροι πάρκιν εδώ μετατρέπονται σε παρτέρια και σε κήπους με λαχανικά, τα οποία φροντίζουν τα παιδιά της γειτονιάς.

iStock

Και η Αθήνα; Πόσο κοντά είναι στο να εφαρμόσει ένα παρόμοιο μοντέλο; Μάλλον αρκετά κοντά, κι ας μην το έχουμε αντιληφθεί. Ο δήμος Αθηναίων είναι μία από τις 100 πόλεις που έχουν σχηματίσει την C40 Cities Climate Leadership Group, μια κυβερνητική οργάνωση που προωθεί την εφαρμογή του μοντέλου. Επιπλέον, ο νεοεκλεγείς δήμαρχος Αθηναίων, Χάρης Δούκας, έχει δηλώσει πως ενστερνίζεται το concept, με πρώτους, άμεσους στόχους την αύξηση του πρασίνου και τη βελτίωση του φωτισμού στις γειτονιές του δήμου.

Πέρα από τα αυτονόητα οφέλη στην κοινωνική συνοχή και στην ψυχολογία των κατοίκων, οι «πόλεις των 15 λεπτών» μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά και στην αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Η δραστική μείωση της χρήσης των αυτοκινήτων, που προκύπτει μέσα σε τέτοιες γειτονιές μπορεί να κάνει τον στόχο μιας «carbon-free city» (πόλης με μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα) να φαντάζει λιγότερο ουτοπική.

iStock

Υπάρχουν, ωστόσο, και κάποιοι που δεν βλέπουν την ιδέα με καλό μάτι. Όσο περίεργο κι αν σας φανεί, αυτό το αναζωογονητικό αστικό σχέδιο έπεσε... θύμα θιασωτών θεωριών συνωμοσίας. Οι υποστηρικτές της θεωρίας λένε πως το μοντέλο αστικού σχεδιασμού δεν είναι παρά ένας προάγγελος ενός «lockdown της κλιματικής αλλαγής», που θα οδηγήσει σε περιορισμούς και απαγορεύσεις κυκλοφορίας.

Μάλιστα, ο εμπνευστής της ιδέας, ο καθηγητής Μορένο, άρχισε να δέχεται απειλές για τη ζωή του και την οικογένειά του. «Είναι σοκαριστικό, είναι η πρώτη φορά στη ζωή μου που στοχοποιούμαι από συνωμοσιολόγους», σημείωσε σε συνέντευξή του, υπογραμμίζοντας: «Δεν είμαι πολιτικός, δεν είμαι υποψήφιος για τίποτα. Ως ερευνητής, το καθήκον μου είναι να εξερευνώ και να εμβαθύνω στις ιδέες μου με επιστημονική μεθοδολογία».