ΓΙΑΤΙ ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΖΗΣΕΙΣ ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΣΕ ΑΜΦΙΣΣΑ, ΓΑΛΑΞΙΔΙ ΚΑΙ ΤΥΡΝΑΒΟ

Πού θα πάμε φέτος για το τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας; Για να δούμε τι μας ετοιμάζουν μερικά από τα πιο γνωστά καρναβάλια της χώρας!

Το καρναβάλι είναι μια παράδοση βαθιά ριζωμένη στο χρόνο, που σηματοδοτεί ένα τέλος και μια αρχή: Το τέλος του χειμώνα και την αρχή της άνοιξης, το μεταίχμιο ανάμεσα σε δυο εποχές. Οι άνθρωποι από τα αρχαία χρόνια, όταν οργανώθηκαν κοινωνικά, ένιωσαν την ανάγκη να τιμήσουν αυτές τις εναλλαγές με συγκεκριμένα δρώμενα.

Διάφορες περιοχές της Ελλάδας τιμούν την πιο μυσταγωγική γιορτή της χρονιάς διοργανώνοντας καρναβάλια την περίοδο των Αποκριών. Κάθε έθιμο είναι ξεχωριστό και συμβολίζει διαφορετικά πράγματα, ανάλογα με τις ανάγκες, τις συνθήκες και την κουλτούρα σε κάθε τόπο.

Για εκείνους που αναζητούν ποιος θα είναι ο φετινός τους προορισμός για το τριήμερο του Καρναβαλιού, έχουμε τρεις ιδιαίτερους εορτασμούς που ετοιμάζονται στη χώρα.

1. «Η νύχτα των στοιχειών» στην Άμφισσα

Το τελευταίο Σαββατοκύριακο της Αποκριάς αναβιώνει στην Άμφισσα ο θρύλος του «Στοιχειού». Από τη συνοικία Χάρμαινα, όπου βρίσκονται τα παλιά Ταμπάκικα και τα σκαλιά του Άη Νικόλα, κατεβαίνει το «στοιχειό» και ακολουθούν εκατοντάδες μεταμφιεσμένοι σε ξωτικά, νεράιδες και άλλα υπερφυσικά και τρομακτικά πλάσματα.

Γιώργος Τσάφος

Σύμφωνα με την παράδοση, τα στοιχειά είναι ανθρώπινες ψυχές που παγιδεύτηκαν στον κόσμο των ζωντανών και τριγυρίζουν στους δρόμους της πόλης. Το πιο γνωστό στοιχειό της Άμφισσας είναι το στοιχειό της Χάρμαινας, που βασίζεται σε μια ιστορία αγάπης η οποία δεν είχε καλό τέλος.

Η συνοικία Χάρμαινα για πολλούς αιώνες ήταν ξακουστή για τα βυρσοδεψεία της, που ονομάζονταν και Ταμπάκικα. Σε ένα από αυτά εργαζόταν σκληρά ο Κωνσταντής, για ελάχιστα χρήματα, αλλά δεν τον ένοιαζε. Ήταν ερωτευμένος με την όμορφη Λενιώ, η οποία βοηθούσε τον πατέρα της στα αμπέλια και στα ελαιόδεντρα. Μια μέρα, ο Κωνσταντής έφυγε από την Χάρμαινα για να πάει να πουλήσει όσα περισσότερα δέρματα μπορούσε, ώστε να βγάλει χρήματα για να αγοράσει δαχτυλίδι στην αγαπημένη του Λενιώ. Όταν γύρισε, όμως, είδε το σπίτι της εγκαταλελειμμένο.

Η Λενιώ είχε πάει στη πηγή της Χάρμαινας να πάρει νερό και τη χτύπησε κεραυνός, με αποτέλεσμα να σκοτωθεί επιτόπου. Ο Κωνσταντής δεν άντεξε το χαμό της αγαπημένης του και αυτοκτόνησε με την ελπίδα ότι θα πήγαινε κοντά της. Η εκκλησία όμως δεν δέχτηκε να τον θάψει, επειδή είχε διαπράξει το αμάρτημα της αυτοκτονίας.

Γιώργος Τσάφος

Έτσι, ο Κωνσταντής έμεινε να περιπλανιέται στους δρόμους της Χάρμαινας, στοίχειωσε την πηγή όπου πέθανε η Λενιώ και θρηνούσε για τα νιάτα του και το χαμένο του έρωτα. Μεταμορφώθηκε σε πανύψηλο ανθρωπόμορφο τέρας, με μακριά χέρια και φρικτό παρουσιαστικό. Φύλαγε την πηγή της Χάρμαινας όπου δούλευαν οι ταμπάκηδες της πόλης και τους προστάτευε από κάθε κακό και από τα άλλα στοιχειά της περιοχής.

Στο πέρασμα του χρόνου οι Θεοί συγχωρέσαν τα στοιχειά και κάπως έτσι σήμερα γίνεται η αναπαράσταση αυτής της ιστορίας αγάπης και απώλειας. Κάθε χρόνο τα σκαλιά που οδηγούν στην εκκλησία του Άη Νικόλα κοκκινίζουν και οι νεράιδες κατεβαίνουν αργά με δάδες αναμμένες στα χέρια τους. Από την εξέδρα που είναι στημένη στην πλατεία ακούγονται ουρλιαχτά και ήχοι από αλυσίδες που σέρνονται. Ξεκινάει η αφήγηση της ιστορίας, στοιχειά παλεύουν μεταξύ τους και νικητής είναι το στοιχειό της Χάρμαινας.

Μπορείτε να βρείτε το αναλυτικό πρόγραμμα των αποκριάτικων εκδηλώσεων του Δήμου Δελφών σε αυτόν τον σύνδεσμο.

2. «Αλευρομουτζούρωμα» στο Γαλαξίδι

Ίσως μέσα στο πρόγραμμα του Δήμου Δελφών να πέσει το μάτι σου και στο αλευρομουτζούρωμα που γίνεται στην πόλη του Γαλαξιδίου, μίση ώρα από την Άμφισσα.

Η μια εκδοχή της ιστορίας του εθίμου έχει τις ρίζες του στα βάθη των αιώνων, πιθανότατα στη Βυζαντινή εποχή, περίοδο κατά την οποία οι παλιάτσοι των ιπποδρόμων έβαφαν τα πρόσωπά τους.

SOOC George Vitsaras

Η άλλη εκδοχή του εθίμου συνδέεται με την ανάπτυξη της ναυτιλίας κατά το 1840. Λέγεται ότι οι Έλληνες ναυτικοί είδαν το έθιμο αυτό στις ακτές της Σικελίας και το έφεραν στο Γαλαξίδι. Έκτοτε, πραγματοποιείται συστηματικά και συνδέθηκε με τον αποχαιρετισμό των ναυτικών που ετοιμάζονταν να αναχωρήσουν τον Μάρτιο για τα μακρινά ταξίδια τους.

Σε αυτό τον σύνδεσμο θα βρεις το αναλυτικό πρόγραμμα αποκριάτικων εκδηλώσεων του Γαλαξιδίου, αλλά και τον δεκάλογο του «αλευρομουτζουρωμένου». Φόρα τα παλιά σου ρούχα και πήγαινε να τιμήσεις το έθιμο!

3. «Μπουρανί», η γιορτή του φαλλού στον Τύρναβο

Οι ρίζες της παράδοσης χάνονται στον χρόνο, αλλά τα πρώτα στοιχεία για την τέλεση του εθίμου εμφανίζονται το 1898. Για την προέλευση του εθίμου υπάρχουν δύο εκδοχές.

Η πρώτη αναφέρει ότι οι ρίζες του βρίσκονται στα αρχαία χρόνια και συνδέεται με τον Διόνυσο, θεό του κρασιού, του κεφιού, των αστείων πειραγμάτων, της μεταμφίεσης.

Η δεύτερη εκδοχή αναφέρει ότι το έθιμο καθιερώθηκε από Αρβανίτες όταν εγκαταστάθηκαν από τον Σουλτάνο στον Τύρναβο, κάπου το 1770, και διατηρεί μέχρι και σήμερα τμήματα της μορφής που είχε τότε.

Το Τυρναβίτικο καρναβάλι αποτελεί συνέχεια αυτής της παράδοσης, που μέσα από δύσκολες καταστάσεις και απαγορεύσεις κατάφερε να επικρατήσει πάντα με εύθυμη και περιπαικτική διάθεση. Με το πέρασμα των χρόνων, εξαιτίας συντηρητικών κυβερνήσεων και επιρροών από την Εκκλησία, το καρναβάλι δέχθηκε επιθέσεις και λογοκρισία, καθώς το κεντρικό μοτίβο του ήταν και παραμένει ο φαλλός. Οι κάτοικοι γιορτάζουν κάθε χρόνο τη γονιμότητα της γης, υμνούν τη φύση και την ευχαριστούν για τους καρπούς της.

SOOC Thanasis Kaliakoudas

Κάθε χρόνο, την Καθαρά Δευτέρα καταφθάνουν στο εξωκλήσι του Προφήτη Ηλία οι μπουρανίτες σε πομπή, ανάβουν φωτιά και ετοιμάζουν το «μπουρανί», μια αλάδωτη χορτόσουπα από τα πρώτα χόρτα της άνοιξης, με λίγο ξίδι για να νοστιμίσει, η οποία συνοδεύεται από μια μεγάλη φιάλη σε σχήμα φαλλού γεμάτη κρασί ή με κράμα ούζου ή τσίπουρου με νερό.

Αν θέλεις να δεις το αναλυτικό πρόγραμμα του Τυρναβίτικου καρναβαλιού, ρίξε μια ματιά στο site του.

Αυτές είναι μερικές μόνο από τις επιλογές που έχεις για το φετινό τριήμερο των Αποκριών. Αν επιλέξεις να πας στη νύχτα των στοιχειών, το αλευρομουτζούρωμα ή τη γιορτή του φαλλού, μπορείς σε κάθε περίπτωση να ντυθείς με όποια αποκριάτικη στολή επιλέξεις.

Εμείς όμως σου προτείνουμε να ετοιμάσεις την προβιά σου και τα κουδούνια σου αν περάσεις από τη μάχη των στοιχειών, και λίγο αλεύρι μαζί με τα παλιά σου αθλητικά παπούτσια αν αποφασίσεις να μπεις στο αλευρομουτζούρωμα.