ΓΙΑΤΙ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ ΔΕΝ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΟΥΝ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΑ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΦΥΛΟ;

Η διαφορά μεταξύ του βιολογικού και του κοινωνικού φύλου –όπως και το ποιες είναι ή δεν είναι οι διάφορες εκφάνσεις τους– γίνεται ένα όλο και πιο φλέγον θέμα, καθώς ακτιβιστές, επιστήμονες και πολιτικοί συζητούν όλο και περισσότερο σχετικά με το πώς περιγράφονται, καθορίζονται και διαχωρίζονται τα φύλα.

Ξεκινώντας από τα βασικά, θα σημειώναμε ότι υπάρχει το βιολογικό φύλο (sex) και το κοινωνικό (gender) φύλο. Το βιολογικό φύλο (sex) διαχωρίζεται από το κοινωνικό φύλο (gender) και αποτελεί μια πολυδιάσταστη έννοια, η οποία βασίζεται σε ένα σύνολο ανατομικών και φυσιολογικών χαρακτηριστικών, που περιλαμβάνουν τα γεννητικά όργανα, τις γονάδες, τα δευτερεύοντα χαρακτηριστικά του φύλου, τα χρωμοσώματα και τις ορμόνες.

Το κοινωνικό φύλο επίσης περιλαμβάνει πολλές διαφορετικές κατηγορίες και ορίζεται ως μια πολυδιάστατη έννοια, η οποία συνδέει την ταυτότητα φύλου, την έκφραση του φύλου, τις κοινωνικές προσδοκίες και τη συμπεριφορά, που συνήθως σχετίζεται και με τα χαρακτηριστικά του βιολογικού φύλου.

Βιολογικό και κοινωνικό φύλο: Δύσκολες έννοιες ακόμα και για τους επιστήμονες

Πρόσφατα έγινε μια δημοσκόπηση στη Μεγάλη Βρετανία, από την Telegraph και την Censuswide, στην οποία απάντησαν 200 Βρετανοί επιστήμονες από διάφορα Πανεπιστήμια σχετικά με τις απόψεις και τις πεποιθήσεις τους για το φύλο. Η πλειοψηφία των Βρετανών επιστημόνων δήλωσαν ότι θεωρούν ότι το βιολογικό φύλο είναι δυαδικό. Συγκεκριμένα:

• Το 58% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι το φύλο είναι δυαδικό, εκτός από σπάνιες περιπτώσεις, όπως τα ίντερσεξ ή διαφυλικά άτομα (άτομα δηλαδή που γεννιούνται με διάφορες φυσικές παραλλαγές στα χαρακτηριστικά του φύλου τους, οι οποίες δεν παραπέμπουν στον κλασικό ιατρικό ορισμό του αρσενικών ή θηλυκού).
• Το 29% (δηλαδή λιγότερο από το ένα τρίτο των επιστημόνων αυτών) υιοθέτησε τη δήλωση ότι «το βιολογικό φύλο δεν είναι δυαδικό».
• Το 13% (ένας στους οκτώ) δεν είχε άποψη ή προτίμησε να μην απαντήσει.

iStock

Όσον αφορά το κοινωνικό φύλο:

• Σχεδόν τα δύο τρίτα των επιστημόνων (64%) δήλωσαν ότι το κοινωνικό φύλο είναι ρευστό.
• Το 22% δήλωσε ότι το κοινωνικό φύλο είναι δυαδικό.
• Το 14% δεν έδωσε καμία απάντηση.

Επιστήμονας εξηγεί

Αναφορικά με το θέμα, ζητήσαμε την εκτίμηση της Δρ. Χριστίνας Δάλλα, Νευροεπιστήμονα, Καθηγήτριας Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Η ίδια σημειώνει:

Αυτό που καταλαβαίνουμε διαβάζοντας τα αποτελέσματα της παραπάνω έρευνας είναι ότι τουλάχιστον το 29% των ακαδημαϊκών που συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο δεν κατανοούν τη βιολογική έννοια του φύλου και προφανώς αγνοούν το γεγονός ότι το βιολογικό φύλο στους ανθρώπους είναι κατά κανόνα δυαδικό (εκτός από την περίπτωση των intersex ατόμων).

Από την άλλη, παρατηρούμε ότι τουλάχιστον το 22% δεν γνωρίζουν τι είναι το κοινωνικό φύλο, δεδομένου ότι με τόση βεβαιότητα δηλώνουν ότι το κοινωνικό φύλο είναι δυαδικό, ενώ στην πραγματικότητα είναι πολύ πιο περίπλοκο.

iStock

Εκείνο που μάλλον δεν συνειδητοποιούν αυτοί οι ακαδημαϊκοί συνάδελφοι είναι ότι, παρόλο που υποστηρίζουμε πλήρως τις προσπάθειες για τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος χωρίς αποκλεισμούς για τα άτομα που ταυτίζονται με διαφορετικό κοινωνικό φύλο ή επιλέγουν την ουδετερότητα, αυτό δεν προϋποθέτει την άρνηση του βιολογικού φύλου. Άλλωστε, κάτι τέτοιο θα σήμαινε έλλειψη βασικής βιολογικής γνώσης.

Ίσως αυτές οι λανθασμένες εκτιμήσεις να δικαιολογούνται καθώς αρκετοί από τους επιστήμονες που πήραν μέρος στην έρευνα ανήκαν σε άλλα επιστημονικά πεδία από όσα είναι πιο σχετικά με την κατανόηση του βιολογικού φύλου κ.λπ. (όπως από το πεδίο των επιστημών ζωής, ιατρική, βιολογία, φαρμακευτική κ.ά.).

Σε κάθε περίπτωση, τόσο οι επιστήμονες όσο και οι καθημερινοί πολίτες θα πρέπει να ενημερωθούν και να κατανοήσουν, με τη βοήθεια των ειδικών καταρχάς, ότι ο όρος κοινωνικό φύλο (gender) δεν είναι απλώς ένας εναλλακτικός όρος για το βιολογικό φύλο (sex).