10 ΛΕΠΤΑ ΤΗ ΜΕΡΑ ΑΡΚΟΥΝ ΓΙΑ ΝΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΕΙΣ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΟΥ

Η απαιτητική καθημερινότητα δεν αφήνει περιθώρια να είμαστε ουσιαστικά παρόντες σε πολλούς τομείς της ζωής μας, επηρεάζοντας και τη σχέση με τα παιδιά μας. Πώς μπορούμε να αποκαταστήσουμε την επικοινωνία μας μαζί τους, ώστε να παραμείνει ανοιχτός ο δίαυλος και στην εφηβεία;

Πού χάθηκε η επικοινωνία με το παιδί, τον προέφηβο, τον έφηβο; Κλασική εικόνα στο σπίτι μας. Ο δεκάχρονος γιος μου μόλις έχει επιστρέψει από το σχολείο κι εγώ, επειδή δεν έχω υπολογίσει σωστά τον χρόνο μου, δεν εστιάζω την προσοχή μου σε εκείνον παρά μόνο λίγα λεπτά αργότερα, όσα χρειάζομαι μέχρι να ολοκληρώσω το γράψιμο ενός email που πρέπει να στείλω. Πάει, αυτό ήταν, τον έχασα. Πριν καλά καλά προλάβω να τελειώσω τη φράση «για πες τα νέα σου», ο μικρός έχει ήδη ανοίξει το iPad και απαντάει σε μήνυμα της κολλητής του.

Πάλι έχασα την ευκαιρία να το πιάσω σωστά. Μου απαντάει μηχανικά, με μισόλογα, ίσα ίσα για να μην τον ζαλίσω. Σαν υπάλληλος σε ΚΕΠ στο κέντρο της Αθήνας. Όσο μεγαλώνει, δε, καταλαβαίνω ότι η προσπάθειά μου να συνδεθώ μαζί του ουσιαστικά δυσκολεύει όλο και περισσότερο. Πάνε τα παλιά καλά χρόνια του θηλασμού, που αρκούσε ένα πεντάλεπτο αγκαλιάς για να ξαναβρεί η σχέση μας τις βαθιές της ρίζες.

Τώρα, κάποιες φορές ό,τι και να κάνω δεν μοιάζει να είναι αρκετό, ενώ οι ευκαιρίες που δίνονται σε εκείνον για απόσπαση προσοχής πολλαπλασιάζονται, μιας και την προσοχή του διεκδικούν τόσα πολλά άλλα και τόσοι πολλοί άλλοι.

Η ουσιαστική επικοινωνία χρειάζεται απόλυτη εστίαση, έστω για 10'

«Αν είχες να μου δώσεις μία και μόνο συμβουλή γύρω από τη σχέση γονέα με παιδί, ποια θα ήταν αυτή;» ρώτησα κάποτε μία Μοντεσσοριανή παιδαγωγό που εμπιστεύομαι. «Κάθε πρωί, με το που ξυπνά το παιδί σου, αφιέρωσε δέκα ολόκληρα λεπτά σε εκείνο και μόνο εκείνο. Μίλα του, βοήθησέ το να ξυπνήσει και να ετοιμαστεί, συζήτησε μαζί του ό,τι εκείνο θέλει. Άφησέ του τα ηνία και απλά ακολούθησέ το. Αυτή η απόλυτη σύνδεση, σαν καθημερινή πρωινή ρουτίνα, είναι ικανή να κρατήσει τη σχέση σας ζεστή και την επικοινωνία σας ανοιχτή για ολόκληρη τη μέρα, όσο απασχολημένη και να είσαι, όσο και να τρέχετε σε μαθήματα και άχαρα διαδικαστικά που σας κουράζουν και στερούν τη σχέση από την ουσία της».

Θυμήθηκα τότε τη συμβουλή της μαμάς μου, που μου έλεγε πάντα: «αν θες να μάθεις όλα τα μυστικά ενός παιδιού, η καλύτερη ώρα είναι μόλις σχολάσει. Μιλάνε ακατάπαυστα! Κι αν εστιάσεις και του δώσεις όλη σου την προσοχή, θα γίνεις ένα τέλειο δοχείο για να αδειάσει όλη την πληροφορία που έχει στο μυαλό του».

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Τι κάνεις όμως τις φορές (ή και τις περιόδους, μην κρυβόμαστε) που δεν έχεις χρόνο, διάθεση, αντοχή, ενέργεια, ψυχική ισορροπία για να είσαι 100% εστιασμένος στο παιδί σου; Πώς θα ανακτήσεις τη σύνδεση, όταν εκείνη μοιάζει ένα μακρινό παρελθόν που δεν μπορείς να ξαναπλησιάσεις; Και δε μιλάω μόνο για τα παιδιά στην προεφηβική φάση του γιου μου, ή την hardcore εφηβεία, αλλά ακόμη και εκείνα μικρότερης ηλικίας. Πώς θα πατήσεις το κουμπί και θα βρεθείτε πάλι σε αυτή την υπέροχη κατάσταση απόλυτης επικοινωνίας, όπου μιλάνε μόνο τα μάτια;

Ροζ κότες

Υπάρχει κάτι που κάνω εγώ με τον γιο μου, λίγο μπακαλίστικο, όταν έχω χάσει την μπάλα και έχω αφήσει τη σχέση μας για αρκετή ώρα «στον αυτόματο». Εφαρμόζω αυτό που άκουσα κάποτε σε ένα σεμινάριο της σχολής Waldorf, τη λεγόμενη «ροζ κότα». Η ροζ κότα ή μπλε πρόβατο ή πράσινος ελέφαντας, είναι κάτι εξωπραγματικό, η πιθανότητα της ύπαρξης του οποίου προξενεί έκπληξη. Σύμφωνα λοιπόν με την ειδικό που μας μιλούσε, όταν ένα νήπιο έχει μπει σε φάσμα κλάματος από το οποίο δεν υπάρχει εύκολος τρόπος θα βγει, το πλησιάζεις ήρεμα και αφού το κοιτάξεις και του δείξεις ότι είσαι παρών, του λες με ένα μικρό χαμόγελο «αχ, κοίτα! Μία ροζ κότα μόλις διέσχισε το δωμάτιο».

Αυτόματα το παιδί βγαίνει από τον λαβύρινθο του κλάματος και, ξέροντας ότι δεν μπορεί να υπάρχει τέτοιο πράγμα, παρά μόνο στα παραμύθια, αλλάζει διάθεση και εστιάζει την προσοχή του σε σένα, τον άνθρωπο που είπε αυτό το αστείο και απρόβλεπτο πράγμα. Με τα χρόνια, δοκίμασα τη «ροζ κότα» σε διάφορες κακοτοπιές, και με έβγαζε πάντα ασπροπρόσωπη.

Έτσι και τώρα, αν δω ότι ο γιος μου έχει χαθεί στη ζώνη του λυκόφωτος και σε οποιαδήποτε απόπειρά μου για επικοινωνία δεν προσφέρει παρά τη μίνιμουμ ανταπόκριση, θα του πω «άκουσες το γάτο μας που είπε ολοκάθαρα "πεινάω";» ή «δεν σου έρχεται καμία φορά απλά να μην ξαναπατήσεις στο σχολείο;».

Αυτό ειδικά το τελευταίο, έχει δώσει σπίθα σε παθιασμένες συζητήσεις που φτάνουν στην υπερβολή, με φανταστικά σενάρια, πώς θα ήταν να παρατούσαμε τον πολιτισμό, να ζούσαμε σε μία παραλία και να τρώγαμε μόνο φύκια, και ούτω καθ’ εξής. Στην ανάγκη, τις προάλλες, αφού τον κοίταζα για πολλή ώρα όπως ήταν απορροφημένος στην οθόνη, του είπα «πώς θα γίνει να συνδεθείς μαζί μου όπως με το iPad;». Κατάλαβε την ειλικρίνειά μου, γέλασε και το άφησε αμέσως κάτω.

7 τρόποι να αφεθείς στην επικοινωνία

Το μεγάλο στοίχημα όμως είναι το τι κάνεις μόλις καταφέρεις να βρεις τον μίτο της Αριάδνης. Τον αφήνεις και τον ξαναπιάνεις όποτε σου κάνει κέφι ή τον τιμάς αφιερώνοντάς του τα δέοντα; Από πείρα μπορώ να πω πώς όταν βρεις τη σύνδεση μόνο και μόνο για να την αφήσεις τη στιγμή που θα πάει μπρος το παιδί σου και συ θα θυμηθείς να μαγειρέψεις/απαντήσεις στο τηλέφωνο/πας μία βόλτα, έχεις κάνει ήδη ένα βήμα μπρος και τρία πίσω.

Τα παιδιά, σε οποιαδήποτε ηλικία και να είναι, την επόμενη φορά θα είναι πολύ πιο επιφυλακτικά σε κάθε απόπειρα σύνδεσης. Αυτό που έχω δει λοιπόν να έχει αποτέλεσμα, είναι η ενεργητική ακρόαση και η πλήρης αφοσίωση.

1. Κάθεσαι με το παιδί σου, χωρίς κινητά ή άλλες αποσπάσεις τριγύρω. Του λες «αυτή είναι η ξεχωριστή μας ώρα, μπορούμε να την περάσουμε όπως θέλεις εσύ, να μιλήσουμε για ό,τι θέλεις, να σε χτενίσω, να ζωγραφίσουμε, να τραγουδήσουμε, οτιδήποτε. Εσύ διαλέγεις και γω ακολουθώ». Βοηθά πολύ το να θέσετε κι ένα χρονικό πλαίσιο στην ξεχωριστή σας ώρα (δεκάλεπτο, μισάωρο), ακόμη και με ξυπνητήρι, ώστε και το παιδί να νιώσει προστατευμένο αλλά και ο γονιός να είναι ανέμελος και πλήρως αφοσιωμένος, χωρίς να αγχώνεται για το ρολόι που τρέχει μαζί με τις υποχρεώσεις.
2. Μέσα στη μέρα προκύπτουν χιλιάδες πράγματα που θέλεις να του αναφέρεις. Από το ότι βαρέθηκες να μαζεύεις τις κάλτσες του μέχρι ποια playdates έχεις κανονίσει για εκείνο, από τα χαιρετίσματα που στέλνει η γιαγιά μέχρι το να ρωτήσεις πού έχει βάλει πάλι τις κάλτσες του, ναι, αυτές που πάντα μαζεύεις εσύ. Προσπάθησε να συγκεντρώνεις αυτά που θέλεις να πεις (ίσως και σε σημειώσεις σε ένα μικρό post-it) και αφού τα φιλτράρεις, συζήτησέ τα μαζί του την ώρα που έχετε κάνει σύνδεση. Όχι σποραδικά και όχι στο πόδι. Έτσι, δε μένουν μέσα σου ξεχασμένα για να βγουν σαν παράπονο, διαταγή ή «γκρίνια» στην πρώτη ένταση. Την ίδια ώρα μπορείς να κάνεις και κουβέντα για μία συμπεριφορά του π.χ. που δεν σου άρεσε. Θα σε ακούσει πολύ περισσότερο τώρα, παρά τη στιγμή που είσαι σε βρασμό.
3. Δείξε γνήσιο ενδιαφέρον για τους φίλους του (όσο και να βαριέσαι), ένα τραγούδι που του αρέσει (όσο και να το σιχαίνεσαι), δες ακόμα μαζί του στο TikTok όσους ακολουθεί ή το νέο τρεντ (όσο και να μην καταλαβαίνεις πού είναι το αστείο).
4. Κάνε follow up ερωτήσεις. Όταν τη μία μέρα σου μιλήσει για ένα τραγούδι που πρόκειται να κυκλοφορήσει σε πέντε μέρες, κράτα νοητή σημείωση και μόλις περάσουν οι πέντε μέρες, ρώτα αν βγήκε το τραγούδι.
5. Το να κάνετε μαζί πράγματα δε σημαίνει να το κουβαλάς μαζί σου όταν πας για κούρεμα. Κάνε μαζί του αυτά που αρέσουν σε εκείνο ή πράγματα που απολαμβάνετε μαζί. Το να είναι με ένα κινητό στο χέρι ενώ εσύ χτενίζεσαι, δεν σας κάνουν κολλητούς.
6. Φρόντισε να κερδίσεις την εμπιστοσύνη του, μην επαναλαμβάνοντας σε άλλους (τουλάχιστον μπροστά του) όσα σου λέει όταν είστε οι δυό σας.
7. Όταν το παιδί έχει χορτάσει, θα σε αφήσει πρώτο. Κάπως σαν την αγκαλιά. Η στιγμή που θα καταλάβεις ότι σε έχει χορτάσει και είναι έτοιμο να φύγει από τη σύνδεσή σας και να κάνει άλλα πράγματα, είναι η στιγμή που πρέπει να το αφήσεις. Όχι νωρίτερα, και σίγουρα όχι αργότερα.

Τι κερδίζεις από τη συνειδητή σύνδεση

Όσες φορές έχω συνδεθεί ουσιαστικά μαζί με τον γιο μου, μπορώ να πω με σιγουριά ότι:

• Αμέσως μετά αφοσιώνομαι καλύτερα σε κάποια δική μου δουλειά που απαιτεί την πλήρη συγκέντρωσή μου, χωρίς αποσπάσεις (πράγμα που βοηθά πολύ ειδικά τους γονείς που δουλεύουν από το σπίτι). Έχει τύχει με το παιδί να χαθούμε μέσα στον ίδιο χώρο για περισσότερες από δύο ώρες, επειδή έχουμε χορτάσει τόσο και οι δύο που νιώθουμε τη μεταξύ μας σύνδεση δυνατή, ακόμη και χωρίς να μιλάμε. Ο ένας κάνει τα μαθήματά του, ο άλλος δουλεύει.
• Οι διαφωνίες μας έρχονται από άλλη βάση, πιο γερή. Δεν τσακωνόμαστε αλλά μιλάμε και, ακόμη και όταν του χαλάω τη ζαχαρένια, το δέσιμο είναι εκεί. Δεν είμαι εχθρός, απλά γονιός που κάποιες φορές έχει δυσάρεστα νέα, όπως το βούρτσισμα των δοντιών.
• Η επικοινωνία μας είναι πιο ξεκάθαρη, αφού μετά από λίγη ώρα απόλυτης σύνδεσης, «μιλάμε» την ίδια γλώσσα. Μπορεί και να παίξω με το λεξιλόγιο του TikTok, αν έχω κέφι.
• Όταν καλλιεργείς συστηματικά τη σύνδεση, αισθάνεται πολύ πιο άνετα να έρθει σε σένα για οτιδήποτε το απασχολεί. Με τον καιρό, το κανάλι ανοίγει και, με τα χρόνια παραμένει ανοιχτό, ακόμη και αν το παιδί ζει σε άλλη πόλη/δεν μιλάτε τόσο συχνά/είναι ήδη ενήλικας.

Φυσικά, όλα τα παραπάνω όταν δοκιμαστούν στις συντροφικές σχέσεις στέφονται με την ίδια, απόλυτη επιτυχία, ενώ όταν η εστίαση της σύνδεσης γίνει με τον ίδιο μας τον εαυτό, όλοι οι υπόλοιποι ακολουθούν μαγικά.