ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΕΤΩΝ 50: ΓΙΑΤΙ Η GEN X ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΣΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ;

Γιατί οι gen X-ers γυρίζουν στα θρανία μετά από χρόνια στην αγορά εργασίας, κι έχοντας ήδη στο βιογραφικό τους επιτυχημένες καριέρες, για να ξαναγίνουν φοιτητές σε μια ηλικία που οι προηγούμενες γενιές μετρούσαν ένσημα για πρόωρη συνταξιοδότηση;

Σπούδασα Πολιτικές Επιστήμες και Μ.Μ.Ε. στη Νομική, τότε (προ Χριστού) που ακόμα δεν είχαν ιδρυθεί τα τμήματα Επικοινωνίας & Μ.Μ.Ε. σε ΕΚΠΑ και Πάντειο. Όταν πήρα πτυχίο, κάποιοι φίλοι μου έφευγαν για μεταπτυχιακό, η αδελφή μου έκανε το μάστερ της στο Λονδίνο κι εγώ αμφιταλαντεύτηκα ανάμεσα σε ένα μεταπτυχιακό στην Οξφόρδη και στη λαχτάρα μου για απόκτηση μωρού. Μάλιστα, όταν το δίλημμα «Ανθρωπολογία ή παιδί;» τέθηκε από τη μητέρα μου σε μία συζήτηση που κάναμε σχετικά, με έφερε μπροστά σε ένα μέλλον στο οποίο η επί τόπου έρευνα (ήθελα να πάω στη φυλή των Yanomami στον Αμαζόνιο) δεν θα μου άφηνε και πολλά περιθώρια να μεγαλώσω ένα παιδί όπως το είχα ονειρευτεί.

Κάτι σεμινάρια και πιστοποιήσεις ικανοποίησαν τη δίψα μου για μόρφωση, μέχρι που, χωρίς να το καταλάβω, βρέθηκα με μία απαιτητική καριέρα στα media που μου άφηνε ελάχιστο χρόνο για διάβασμα – εξωσχολικό, πάντα.

Μέχρι πέρυσι, αφού είχα μπει ήδη για τα καλά στη δεκαετία των πενήντα, η σκέψη να συνεχίσω τις σπουδές μου με γυρόφερνε μια-δυο φορές τον χρόνο, σαν ουτοπία ή ένα παράλληλο σύμπαν που θα μπορούσα να είχα ζήσει. Αφού έβαλα τη δουλειά μου σε ένα ανθρώπινο πλαίσιο και άρχισα να απολαμβάνω τον χρόνο που σου χαρίζει η ζωή σε ένα νησί, στη Σύρο εν προκειμένω, μεταμορφώθηκα ξανά στη βιβλιοφάγο που ήμουν κάποτε. Ένα βράδυ, λοιπόν, ο σύντροφός μου αναρωτήθηκε φωναχτά: «Αφού σου αρέσει τόσο πολύ το διάβασμα, γιατί δεν κάνεις ένα μεταπτυχιακό;»

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Τα αφτιά μου κοκκίνησαν από αδημονία κι ένα λαμπάκι άναψε στο μυαλό μου. Μέχρι το επόμενο πρωί, είχα ήδη κάνει την έρευνά μου διαδικτυακά, σαν να ένιωθα να με βαραίνει όλος αυτός ο καιρό που είχε περάσει από την τελευταία φορά που έκανα εργασία για το πανεπιστήμιο και να ήθελα να τον τελειώσω με ένα fast forward.

Τι ήθελα πάντα να σπουδάσω; Gender studies. Ένα θέμα που δεν ήταν καν θέμα στα επίσημα curriculums όταν, στο Erasmus μου στην Ιρλανδία τον περασμένο αιώνα, μια θαρραλέα καθηγήτρια το δίδασκε στο University College of Dublin. Ήταν το μάθημα που παρακολουθούσα ανελλιπώς τους εννέα μήνες που έζησα και φοίτησα εκεί, έστω κι αν γνώριζα ότι δεν θα μου έδινε αντίστοιχους πόντους για τη σχολή μου στην Ελλάδα, μιας και δεν είχαμε αντίστοιχο μάθημα. Το θέμα που με απασχολεί εδώ και δεκαετίες και μελετάω με την πρώτη ευκαιρία.

Κάτι η ανασφάλειά μου, κάτι τα πλάνα που δεν μπορούσα να κάνω από τώρα, σκέφτηκα ότι δεν είμαι έτοιμη ακόμη για το μεταπτυχιακό στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. «Κάνε το αντίστοιχο online πρόγραμμα του ΕΚΠΑ», μου πρότεινε ο σύντροφός μου, «και αν σε ενθουσιάσει τόσο, δεν θα δυσκολευτείς να δεσμευτείς για το μεταπτυχιακό». Έτσι απλά, μετράω αντίστροφα για την ερχόμενη Δευτέρα που ξεκινάω ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Το λέω και δεν το πιστεύω.

Ξανά φοιτητές: Μια νέα εστίαση

Αν εγώ δεν το πιστεύω μία, τι να πω για τον εντεκάχρονο γιο μου; Επιστρέφοντάς τον ένα απόγευμα από το kick boxing, του είπα χαλαρά ότι σε λίγο καιρό θα έχω κι εγώ διάβασμα, και η αντίδρασή του ήταν κοφτή σαν μαχαίρι: «Μα εσύ σε λίγα χρόνια θα πεθάνεις, γιατί να σπουδάσεις ξανά;»

Εννοείται ότι άρπαξα την ευκαιρία για να του πω ότι σε κάθε φάση της ζωής μας μπορούμε να επιλέξουμε αυτό που μας κάνει να νιώθουμε ολοκληρωμένοι και ότι η μόρφωση δε σταματά ποτέ, μπλα, μπλα, μπλα. Γιατί όμως, αλήθεια, το έκανα; Γιατί γύρω μου ακούω όλο και περισσότερους ανθρώπους της γενιάς μου να επιστρέφουν στα θρανία ως φοιτητές; Θέλουν να αλλάξουν καριέρα στα γεράματα; Θέλουν να εξελιχθούν στη δουλειά τους ή απλά να μάθουν;

ΠΑΡΑ ΤΙΣ «ΥΠΟΣΧΕΣΕΙΣ» ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ ΜΑΣ, Η ΓΕΝΙΑ ΜΟΥ ΔΕΝ «ΤΑΚΤΟΠΟΙΗΘΗΚΕ» ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΤΥΧΙΟ ΣΕ ΜΙΑ ΔΟΥΛΕΙΑ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ, ΔΕΝ ΒΟΛΕΥΤΗΚΕ.

Η αγαπημένη μου ξαδέλφη Κατερίνα, όταν τη ρώτησα γιατί στα 48 της επέστρεψε στα θρανία για να κάνει Φαρμακευτικό Management στο ΚΕΔΙΒΙΜ του Οικονομικού Πανεπιστήμιου Αθηνών, ήταν αφοπλιστική: «Ήμουν για χρόνια στάσιμη στα επαγγελματικά μου. Σκέψου ότι ανήκω στη γενιά που έζησε την κρίση στο πετσί της, κι έχω βιώσει το τραύμα των μαζικών απολύσεων. Καθώς πλησιάζω τα 50, νιώθω ότι δεν έχω φτάσει εκεί που θα έπρεπε. Κι επειδή μπορεί να πάρει πολύ καιρό μέχρι να βρω κάτι πιο ενδιαφέρον επαγγελματικά, είπα να μάθω κάτι καινούριο, αντί να αισθάνομαι loser.

»Τώρα παίρνω τη σάκα μου (χα!) και πάω στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο, είμαι σε επαφή με άλλους φοιτητές, οι καθηγητές είναι σκέτη έμπνευση. Και ναι, πήζω στο διάβασμα, αλλά τελικά ανακαλύπτω πως ο εγκέφαλος μου δεν είναι καμένος και μαθαίνει ακόμα. Να στο πω πιο απλά, προτίμησα να δώσω τα λεφτά στη σχολή αντί σε έναν ψυχολόγο».

Να σημειώσω ότι ο σύντροφός της λίγα χρόνια πριν είχε κάνει κάτι ακόμη πιο παράτολμο: Τόλμησε να αφήσει την ασφάλεια μιας πολυεθνικής και επένδυσε μέρος του πακέτου αποζημίωσης που πήρε φεύγοντας σε ένα καλό Masters, για να μάθει ένα νέο και πιο hot αντικείμενο. Στην ουσία, επένδυσε στον εαυτό του, με όλη τη σημασία της έννοιας.

Οι άνθρωποι με τους οποίους μιλάω είναι όλοι τρομερά επιτυχημένοι στη δουλειά τους. Όπως ο φίλος μου ο Θοδωρής, διερμηνέας που παράλληλα εργάζεται ως βελονιστής, ο οποίος αποφάσισε να εμβαθύνει ακόμη περισσότερο στην Παραδοσιακή Κινέζικη Ιατρική, παρακολουθώντας ως φοιτητής BSc Acupuncture στο College of Integrated Chinese Medicine, στο Λονδίνο.

Ο φίλος μου ο Τόλης, μετά από χρόνια ως προγραμματιστής, μία δουλειά που του έχει χαρίσει μία απίστευτη ζωή στο Λονδίνο τα τελευταία (πολλά) χρόνια, σκέφτεται να ξεκινήσει ένα καινούργιο Masters, που είναι ουσιαστικά πρακτική πάνω στη δουλειά του, και διαρκεί δύο χρόνια. «Ελπίζω να αντέξω!» μου γράφει online, μισο-αστεία.

H Χριστίνα έχει φροντιστήριο ξένων γλωσσών και είναι ήδη εξαιρετικά επιτυχημένη στον χώρο της. Παρ’ όλα αυτά, μόλις ολοκλήρωσε ένα online Μasters in Education, School Leadership and Administration στο Πανεπιστήμιο της Λευκωσίας: «Είναι το κομμάτι που μου έλειπε για να τερματίσω το Τetris στο μυαλό μου!» μου λέει και καταλαβαίνω ακριβώς τι εννοεί. «Στην ουσία, τώρα θα έχω ένα χαρτί που θα πιστοποιεί αυτά που ήξερα ήδη και που εφαρμόζω χρόνια. Είκοσι χρόνια μετά το πτυχίο μου, αυτό ήταν μάλλον ένα στοίχημα προσωπικής εξέλιξης, παρά μία ουσιαστική, πρακτική ανάγκη. Ένα pat on the shoulder στον εαυτό μου, κι ένα παράδειγμα για τον δεκάχρονο γιο μου, καθώς πιστεύω ότι τα παιδιά μαθαίνουν από τις πράξεις μας κι όχι από τα λόγια μας». Όταν σε λίγο καιρό ταξιδέψει μέχρι την Κύπρο για την αποφοίτηση του τμήματός της, θα είναι η μεγαλύτερη ανάμεσα στους φοιτητές της χρονιάς της, ανυπομονεί όμως να ολοκληρώσει την εφηβική φαντασίωση όσων μεγαλώσαμε με αμερικάνικες ταινίες και να πετάξει το καπέλο της στον αέρα!

ΙΣΩΣ ΚΑΙ ΝΑ ΕΙΜΑΣΤΕ Η ΠΡΩΤΗ ΓΕΝΙΑ ΠΟΥ ΘΕΩΡΕΙ ΤΗ ΜΟΡΦΩΣΗ ΣΑΝ ΜΙΑ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟ ΜΟΝΗ ΤΗΣ – ΚΙ ΟΧΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ ΤΟ ΜΕΣΟ ΓΙΑ ΝΑ ΕΠΙΤΥΧΟΥΜΕ ΕΝΑΝ ΑΛΛΟ ΣΚΟΠΟ.

Η αδελφική μου φίλη Μαρία, μετά από σπουδές φυσικής και μία απίστευτη καριέρα στο Finance στο Λονδίνο, ολοκλήρωσε ένα course Artificial Intelligence στο University of Oxford and Said Business School, κι ένα ακόμα με τίτλο Βusiness, Ιnternational Relations and the Political Econοmy στο London School of Economics.

Μου λέει: «Tα courses τα έκανα γιατί, μετά από χρόνια που εστίαζα στη λεπτομέρεια, τόσο στις σπουδές μου όσο και στη δουλειά μου, πλέον βρίσκω μεγάλο ενδιαφέρον στο big picture, στην ταχύτητα με την οποία αλλάζουν τα δεδομένα (βλέπε A.I.) και την τρέλα του κόσμου στον οποίο ζούμε σήμερα. Ήθελα να καταλάβω και να εμβαθύνω στις αιτίες πίσω από την οργή, τη σύγχυση και την επικράτηση του λαϊκισμού, ανάμεσα σε άλλα. Να μελετήσω όλα αυτά τα κοινά ζητήματα που μας επηρεάζουν όλους. Πολύ σημαντικό είναι και το γεγονός ότι μέσα από τα courses γνώρισα ανθρώπους –μικρότερης αλλά και μεγαλύτερης ηλικίας– με τους οποίους μοιράζομαι κοινές αγωνίες».

Γιατί εμείς;

Παρά τις «υποσχέσεις» των γονιών μας, η γενιά μου δεν «τακτοποιήθηκε» μετά από το πτυχίο σε μια δουλειά στο δημόσιο, δεν βολεύτηκε. Ίσως και να είμαστε η πρώτη γενιά που θεωρεί τη διά βίου μάθηση κάτι απτό, κάτι καλό, και κατ’ επέκταση τη μόρφωση σαν μια ικανοποίηση από μόνη της – κι όχι απαραίτητα το μέσο για να επιτύχουμε έναν άλλο σκοπό. Δεν κυνηγάμε τα χρήματα, τουλάχιστον όχι σε αυτή τη φάση.

Η παγκοσμιοποίηση βρήκε τους περισσότερους από μας ήδη με σπουδές στο εξωτερικό, ενώ έχουμε τη συλλογική τάση να αναζητάμε πάντα το κάτι παραπάνω, το επόμενο βήμα, την επόμενη πίστα. Εξάλλου, δεν μας καθόρισε ποτέ η δουλειά που κάνουμε. Δεν γίναμε «γιατρός ή δικηγόρος», αφού κι εκείνοι πια δεν είναι απλά ένα πράγμα, μια ταμπέλα, αλλά βιοπαθολόγοι, ποινικολόγοι κ.λπ.

Αν οι γονείς μας δυσκολεύονταν πάντα να περιγράψουν τι δουλειά κάνουμε (Τι κάνει το παιδί, ε; Κάτι με funds, θα σε γελάσω…), άντε τώρα να εξηγήσουν τι μάστερ κάνει το παιδί τους αλλά και γιατί συνεχίζει να σπουδάζει στην ηλικία που εκείνοι είχαν ήδη αποσυρθεί!