ΣΥΓΚΙΝΗΤΙΚΕΣ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΑΠΟ ΜΙΑ ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΗ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗ ΜΟΝΑΞΙΑ

Οι γιορτές κάνουν την μοναξιά πιο δύσκολη. Μιλήσαμε με τους εθελοντές που κρατούν τηλεφωνικά συντροφιά σε ηλικιωμένους για το πώς είναι να είσαι στην άλλη άκρη της γραμμής τις ημέρες των γιορτών.

Ο πατέρας μου είναι στα 92. Παρά το γεγονός ότι έχει δύο παιδιά, περνά σχεδόν όλη τη μέρα μόνος του, με μοναδική συντροφιά την τηλεόραση. Αυτό με στενοχωρεί αλλά και με ανησυχεί. Φοβάμαι ότι η μοναξιά μπορεί να έχει επίδραση στην ψυχολογία και στη διανοητική του κατάσταση. Οι δικές μας επισκέψεις (που λόγω φόρτου δουλειάς και οικογενειακών υποχρεώσεων δεν είναι συχνές) και οι επισκέψεις στο ΚΑΠΗ της γειτονιάς είναι τα μόνα διαλείμματα συντροφιάς μέσα στη μέρα του.

Πολλές φορές έχω σκεφτεί πόσο ωραίο θα ήταν όπως υπάρχουν παιδικοί σταθμοί για τα παιδιά, να υπήρχαν κάποιοι σταθμοί ηλικιωμένων όπου όλοι μαζί, σε ένα ευχάριστο περιβάλλον, θα μπορούσαν να συναναστρέφονται με άτομα της ηλικίας τους, να μοιράζονται ιστορίες, να συζητούν, να παίζουν χαρτιά και επιτραπέζια.

Στην Ελλάδα, το 22,3% του πληθυσμού είναι άνω των 65 ετών. Ο πληθυσμός της χώρας μας όχι μόνο γηράσκει, αλλά ταυτόχρονα απομονώνεται. Εκτιμάται ότι περίπου 730.000 ηλικιωμένοι ζουν μόνοι τους. Οι ηλικιωμένοι βιώνουν μοναξιά και κοινωνική απομόνωση, ενώ παράλληλα δεν αξιοποιείται η εμπειρία και οι δυνατότητές τους. Εκτός από την υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής τους, η κοινωνική απομόνωση και η μοναξιά έχουν δυσμενείς επιπτώσεις για την υγεία τους, τόσο την ψυχική όσο και τη σωματική.

iStock

Όλα αυτά τα ζητήματα έρχεται να καλύψει το πρόγραμμα Φιλία στην Τρίτη Ηλικία της Prolepsis αποτελεί μία πρωτοβουλία του Ινστιτούτου Prolepsis και υλοποιείται σε συνεργασία με τον Γαλλικό Οργανισμό «Petits Frères des Pauvres», που μέσω ενός συνόλου εθελοντών έρχεται να κρατήσει συντροφιά και να κοινωνικοποιήσει-κινητοποιήσει ηλικιωμένους που είναι μόνοι.

Μέσα από την καθημερινή κουβέντα στο τηλέφωνο αλλά και μέσα από κάποιες άλλες δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα εργαστήρια κεραμικής, επισκέψεις σε μουσεία αλλά και εξόδους σε ταβέρνες, οι ηλικιωμένοι που αισθάνονται μοναξιά ή έχουν την ανάγκη συντροφιάς βρίσκουν κάποιον να επικοινωνήσουν και να κοινωνικοποιηθούν.

Οι γιορτές σαν δυσάρεστη υπενθύμιση της μοναξιάς

Τις γιορτινές μέρες η μοναξιά γίνεται ακόμη πιο βαριά για τους ηλικιωμένους, ειδικά για αυτούς που δεν έχουν συγγενείς και περνούν τις μέρες μόνοι στο σπίτι. Το OW επικοινώνησε με εθελοντές της τηλεφωνικής γραμμής Φιλία στην Τρίτη Ηλικία για να μιλήσει μαζί τους για το ποια είναι τα συναισθήματα και οι σκέψεις των ηλικιωμένων αυτές τις μέρες αλλά και πώς είναι για τους ίδιους να βρίσκονται στην άλλη άκρη της γραμμής με έναν άγνωστο άνθρωπο που έχει ανάγκη για επικοινωνία και επαφή.

H πιο όμορφη ώρα της μέρας

«Για τους περισσότερους, είμαστε η καθημερινή και συχνά η μοναδική τους συντροφιά. Περιμένουν πώς και πώς να πάει 10 το πρωί για να έρθει η ώρα που ξεκινά η λειτουργία της γραμμής και να καλέσουν για να αντιμετωπίσουν τη μοναξιά», αναφέρει μία από τις εθελόντριες.

iStock

Η συζήτηση κινείται πάντα στα θέματα που θα επιλέξει ο ωφελούμενος. Άλλοι μιλούν για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στην καθημερινότητά τους, όπως κάποιοι που μπορεί να έχουν κινητικά προβλήματα, άλλοι παραπονιούνται για τα άσχημα γεγονότα που ακούν στις ειδήσεις και τους γεμίζουν φόβο. «Εμείς προσπαθούμε να συζητάμε για θέματα ανάλαφρα, όπως για τον καιρό, για τα προγράμματα της τηλεόρασης ή τις εκπομπές του ραδιοφώνου που παρακολουθούν, τις καθημερινές τους συνήθειες αλλά και πράγματα από το παρελθόν τους. Τις φιλίες, τις δουλειές που έκαναν όταν ήταν νέοι, τις διακοπές, τα ταξίδια τους, τις ταινίες ή βιβλία που αγαπούν. Με τους άνδρες συζητάμε για ποδόσφαιρο, ψάρεμα, χρηματιστήριο», αναφέρει μια από τις εθελόντριες.

Μια άλλη σημειώνει: «Μιλούν για όσα έχουν ανάγκη να μοιραστούν, για τη μοναξιά τους, αλλά όταν νιώσω πως η κουβέντα οδηγεί σε αδιέξοδο ή τους επιβαρύνει, αλλάζω διακριτικά τη συζήτηση σε κάτι πιο ευχάριστο για να ελαφρύνω το κλίμα».

Οι γιορτές είναι μια δύσκολη περίοδος να είσαι στην τηλεφωνική γραμμή. Οι ηλικιωμένοι νιώθουν πολύ εντονότερα τη μοναξιά από την έλλειψη οικογένειας, συγγενών και φίλων, και συχνά κάποιοι από αυτούς σαν άμυνα γυρίζουν πίσω και διηγούνται τα παλιά. Τα χρόνια που μπορεί να γιόρταζαν το Πάσχα με δικούς τους ανθρώπους, όταν το σώμα τους τους επέτρεπε να πηγαίνουν στην Ανάσταση ή να σουβλίζουν το αρνί. «Κάποιοι εύχονται να μην έρχονταν γιορτές. Άλλοι προσπαθούν να κάνουν κουβέντα για τα καθημερινά ώστε να αποφύγουν τη στενοχώρια που τους προκαλεί η μοναξιά των εορτών», μου λέει μία από τις εθελόντριες.

Δεν είναι μόνο όσοι δεν έχουν οικογένεια και παιδιά που τηλεφωνούν στην γραμμή. «Άνθρωποι που έχουν μεγάλα παιδιά κι εγγόνια αναζητούν τη γραμμή για επικοινωνία, αφού οι ρυθμοί της ζωής των παιδιών τους είναι τόσο γεμάτοι, που δεν έχουν χρόνο να τους αφιερώσουν. Εμείς ξέρουν πως έχουμε τον χρόνο που χρειάζονται για να μιλήσουν». Για πολλούς από αυτούς, άλλωστε, αυτή είναι η μοναδική επικοινωνία που θα έχουν μέσα στην ημέρα.

Οι εθελοντές γίνονται συχνά αποδέκτες της ευγνωμοσύνης των ωφελούμενων. «Κάποιος πάνω από 90 ετών, που έπασχε από κατάθλιψη, μας έλεγε πόσο ωραία αισθάνεται που έχει μιλήσει μέσω της γραμμής με τόσους ανθρώπους και πώς προσπαθούσε να κρατήσει την ανάμνηση όλων. Πόσες φορές μας ευχαριστούν και μας ευγνωμονούν που τους δίνουμε νόημα στην ημέρα τους και απαλύνουμε την μοναξιά τους».

iStock

Όταν οι ρόλοι αντιστρέφονται

Κάποιες φορές οι όροι αντιστρέφονται και οι ωφελούμενοι γίνονται συχνά έμπνευση και δύναμη για τους εθελοντές. «Θυμάμαι να με έχει καλέσει μια ωφελούμενη σε ένα δικό μου δύσκολο πρωινό. Με το που σήκωσα το τηλέφωνο, δεν ξέρω πώς, αλλά μου έφτιαξε τη διάθεση. Ήταν η ενέργειά της, η ευχάριστη καλημέρα της, η ευγένειά της ίσως. Είχε κάτι ιδιαίτερο αυτή η γυναίκα. Δεν εστίαζε στις δυσκολίες της, αλλά στις στιγμές που της δίνουν χαρά και δύναμη να συνεχίζει. Κρατούσε τις όμορφες αναμνήσεις που είχε με τον σύζυγο και τα παιδιά της, και προχωρούσε στο δρόμο της ζωής, ανοιχτή και έτοιμη να αγκαλιάσει ότι θα της έφερνε».

Αυτή δεν είναι η μόνη ιστορία αισιοδοξίας. Μια εθελόντρια θυμάται ηλικιωμένη κυρία που κάλεσε στη γραμμή και –αν και της είχαν τύχει πολλά άσχημα στην ζωή της– είχε ακόμη θέληση και δύναμη να κάνει πράγματα για τους άλλους, να κρατάει το σπίτι της καθαρό, να στολίζει στις γιορτές. Λίγο πριν κλείσουν της είχε πει: «Δεν τις θέλω τις γιορτές. Το παίρνω σαν να είναι μια απλή καθημερινή. Τώρα που θα κλείσουμε, θα βάλω λίγη μουσική και θα μαγειρέψω».

iStock

Όταν το τηλέφωνο δεν χτυπά συχνά κάποια γιορτινή μέρα, οι εθελοντές αισιοδοξούν. «Μου δημιουργείται ένα αίσθημα ελπίδας, ότι ίσως κάποιο οικείο πρόσωπό τους είναι μαζί τους, τους κάλεσε ή πήγε να τους επισκεφτεί», αναφέρει ένας εθελοντής. Όταν πάλι χτυπά, είναι γιατί κάποιος έχει κάτι να μοιραστεί. «Να σου πουν ένα ευχαριστώ που είσαι εκεί για εκείνους, να σου δώσουν μια ευχή. Αυτό που έχουν ανάγκη είναι να μοιραστούν αυτό τον πόνο, γιατί με την απελευθέρωση του μειώνεται η ένταση και το αποτύπωμά του. Είσαι εσύ εκεί για αυτούς, και αυτό είναι το μεγαλύτερο δώρο που κάνεις στον άνθρωπο που καλεί στη γραμμή, αλλά και στον ίδιο σου τον εαυτό».