ΕΧΟΥΝ ΘΕΣΗ ΣΤΙΣ ΣΗΜΕΡΙΝΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΟΙ ΖΩΟΛΟΓΙΚΟΙ ΚΗΠΟΙ;

Πόσο σεβόμαστε την άγρια ζωή όταν υπάρχουν ζωολογικοί κήποι στις σημερινές πόλεις και τι μπορεί να συμβεί σε άγρια ζώα που κλείνουμε σε ακατάλληλους χώρους; Λίγες κουβέντες με αφορμή την προβληματική μας σχέση με την άγρια φύση.

Η πλειονότητα των ζωολογικών κήπων στην ΕΕ παραβαίνει τις υποχρεώσεις για τη διατήρηση των ειδών, την ενημέρωση των πολιτών και την ευημερία των ζώων. Χιλιάδες ζώα σε εκατοντάδες ζωολογικούς κήπους κρατούνται σε κακές έως αποκρουστικές συνθήκες. Σε καμία από τις 20 χώρες όπου διεξήχθη σχετική έρευνα, δεν βρέθηκε ζωολογικός κήπος που να πληροί τις προϋποθέσεις.

Αυτά ήταν τα συμπεράσματα μιας έρευνας με τίτλο «The EU Zoo Inquiry», που δημοσιεύτηκε το 2010. Η συγκεκριμένη έρευνα διενεργήθηκε από το Πανευρωπαϊκό Δίκτυο Οργανώσεων για την Εξάλειψη της Αιχμαλωσίας των Άγριων Ζώων (ENDCAP) σε συνεργασία με τον ΑΡΚΤΟΥΡΟ, που διεξήγαγε το ελληνικό σκέλος. Στην επιφάνεια ήρθαν τότε οι πανευρωπαϊκές διαστάσεις ενός κρυμμένου –στην ουσία– προβλήματος.

Η αλήθεια είναι ότι αρκετά πράγματα έχουν αλλάξει από τότε. Ωστόσο, μία ματιά στη ροή ειδήσεων είναι αρκετή για να αντιληφθούμε ότι χρειάζεται να γίνουν αρκετά βήματα ακόμα, μέχρι να πούμε ότι σεβόμαστε τα ζώα, οικόσιτα και μη.

Με αφορμή όσα διαβάζουμε τον τελευταίο καιρό, μετά το τραγικό συμβάν με τον χιμπατζή στο Αττικό Ζωολογικό Πάρκο, επικοινωνήσαμε με την οργάνωση ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ, εστιάζοντας στην άγρια πανίδα.

Βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση

Στις 31 Ιανουαρίου του 2012, η Βουλή ψήφισε νόμο του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων «για τα δεσποζόμενα και τα αδέσποτα ζώα συντροφιάς και την προστασία των ζώων από την εκμετάλλευση ή τη χρησιμοποίηση με κερδοσκοπικό σκοπό». Εν συντομία, ο νόμος απαγορεύει τη λειτουργία τσίρκων και παραστάσεων με ζώα, καθώς και τη χρησιμοποίησή τους σε επιχειρήσεις ψυχαγωγικών παιχνιδιών, πίστες αυτοκινήτων, μουσικές συναυλίες, επιδείξεις, πανηγύρια και άλλες εκδηλώσεις.

«Η εντύπωση που έχουμε είναι ότι το ενδιαφέρον για την έκθεση άγριων ζώων έχει ατονήσει. Φαίνεται να μην γίνεται πλέον εισαγωγή ζώων στη χώρα μας. Στον ζωολογικό κήπο του Δήμου Θεσσαλονίκης, για παράδειγμα, μετά την απομάκρυνση των λύκων και των αρκούδων, έχουν παραμείνει κάποια πτηνά, κατσίκια, πρόβατα», μας ενημερώνει ο Υπεύθυνος Επικοινωνίας του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ, Πάνος Στεφάνου.

Unsplash Bohdan Buryi

Η στροφή αυτή δεν οφείλεται μόνο στη μείωση της επισκεψιμότητας και στην πτώση του ενδιαφέροντος από τον κόσμο, αλλά και στο ότι δεν υπάρχουν τα απαιτούμενα έσοδα, προκειμένου οι χώροι αυτοί να συντηρηθούν σωστά και τα ζώα να έχουν τη φροντίδα και τις συνθήκες διαβίωσης που πρέπει.

Ο επιμορφωτικός ρόλος των ζωολογικών κήπων

Σύμφωνα με την Κοινοτική Οδηγία για τη διατήρηση άγριων ζώων, οι ζωολογικοί κήποι πρέπει να εφαρμόζουν μια σειρά μέτρων. Ανάμεσα σε αυτά είναι η προώθηση της εκπαίδευσης και της ευαισθητοποίησης του κοινού όσον αφορά τη διατήρηση της βιοποικιλότητας.

«Η περιβαλλοντική εκπαίδευση είναι στην ουσία ανύπαρκτη στους ζωολογικούς κήπους, καθώς αυτή νοείται ως τοποθέτηση μερικών πινακίδων με λίγα λόγια για το ζώο. Ίσως παλιότερα οι ζωολογικοί κήποι να είχαν κάποια θέση στις πόλεις μας, επειδή αποτελούσαν τον μόνο τρόπο οι κάτοικοί τους να έρθουν σε επαφή με άγρια ζώα. Πλέον, όμως, η πρόσβαση σε πληροφορίες για δεκάδες άγρια ζώα είναι διαθέσιμες στο διαδίκτυο», σχολιάζει ο κ. Στεφάνου.

«Επιπλέον, υπάρχει σήμερα η δυνατότητα ο κόσμος να έρθει σε μια ελεγχόμενη επαφή με άγρια ζώα και μάλιστα σε πιο φυσικά περιβάλλοντα. Μπορεί μια οικογένεια να επισκεφτεί το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο της Αλοννήσου και να θαυμάσει τη μεσογειακή φώκια (Monachus monachus). Μπορεί να επισκεφτεί το Κέντρο Προστασίας Αρκούδας και το Κέντρο Προστασίας Λύκου και Λύγκα του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ».

iStock

Πώς επηρεάζονται τα ζώα σε ζωολογικούς κήπους και πάρκα

Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε δει βίντεο με αρκούδες που διασχίζουν ξανά και ξανά μια απόσταση λίγων μέτρων ή που στρέφουν την πλάτη στον κόσμο και καρφώνουν το βλέμμα σε έναν τοίχο.

«Στους χώρους αυτούς τα ζώα στρεσάρονται, ειδικά όταν είναι εκτεθειμένα διαρκώς σε επισκέπτες. Δεν υπάρχει η δυνατότητα να αποχωρήσουν σε σημεία όπου δεν είναι ορατά από τους ανθρώπους, να ξεκουραστούν, να έχουν την ησυχία τους. Αποτέλεσμα του διαρκούς αυτού στρες είναι η ανάπτυξη στερεοτυπικών συμπεριφορών, όπως το να επαναλαμβάνουν πολλές φορές μια κίνηση μέσα σε λίγη ώρα.

»Πέρα από αυτό, στον ζωολογικό κήπο της Θεσσαλονίκης, που έχουμε καλύτερη εικόνα, οι επισκέπτες πετούσαν στα ζώα τροφή ακατάλληλη, όπως γαριδάκια. Υπήρχαν, επομένως, και προβλήματα με θέματα υγείας των ζώων».

iStock

Ενστάσεις απέναντι στη λειτουργία ζωολογικών κήπων

»Ως οργάνωση θεωρούμε ότι οι χώροι αυτοί δεν προσφέρουν ουσιαστικά στην κοινωνία. Τα ζώα απομακρύνονται από το φυσικό τους περιβάλλον και μπαίνουν σε έναν αστικό χώρο, περιορισμένο, με διαρκή έκθεση στην ανθρώπινη παρουσία.

»Το πρόβλημα ωστόσο έγκειται στη λογική, βάσει της οποίας δημιουργείται ένας ζωολογικός κήπος. Συνήθως είναι το κέρδος ή η επισκεψιμότητα, το να βλέπουν οι άνθρωποι τα ζώα. Αυτό, όμως, έχει σαν αποτέλεσμα προτεραιότητα να γίνεται ο άνθρωπος και όχι η ποιότητα ζωής του όποιου ζώου».

Στο Αττικό Ζωολογικό Πάρκο, η κύρια ένσταση των οργανώσεων είναι οι παραστάσεις με τα δελφίνια, που έχουν απαγορευτεί. Επιτρέπεται να υπάρχουν ορισμένα ζώα, εφόσον παρέχεται κάποιου είδους περιβαλλοντική εκπαίδευση, αλλά όχι οι παραστάσεις με ζώα.

Ας υποστηρίξουμε, λοιπόν, χώρους που προσφέρουν πραγματική προστασία των ειδών, οργανώσεις που ασχολούνται με τα άγρια ζώα και ας γυρίσουμε την πλάτη σε όσους δεν σέβονται τους νόμους και την άγρια ζωή.