ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ Η ΑΥΞΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ;

Mε αφορμή τη 18η Νοεμβρίου που είναι η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Παιδικής Κακοποίησης, διερευνούμε αν πράγματι αυξήθηκαν τα περιστατικά βίας σε παιδιά και μαθαίνουμε πού μπορούμε να απευθυνθούμε κάνοντας καταγγελία.

Πολύ συχνά πλέον ακούμε για περιστατικά κακοποίησης παιδιών. Συνηθίζουμε να εκφράζουμε την απέχθειά μας, να αναρωτιόμαστε πώς και γιατί, και να απορούμε «πώς γίναμε έτσι». Γίναμε όντως κάτι χειρότερο από ό,τι ήμασταν; Είναι περισσότερα τα περιστατικά κακοποίησης παιδιών στις μέρες μας;

Να ξεκαθαρίσουμε πως δεν υπάρχουν σύγχρονες και εμπεριστατωμένες έρευνες, που να έχουν διενεργηθεί από δημόσιους, κρατικούς φορείς. Και αυτό είναι ένα τεράστιο «μείον». Σύμφωνα με την Εταιρεία κατά της Κακοποίησης του Παιδιού ΕΛΙΖΑ, το τελευταίο διάστημα, μετά την πανδημία ειδικότερα, έχει πράγματι παρατηρηθεί μια αύξηση των κρουσμάτων.

Πόσο αυξήθηκε η παιδική κακοποίηση

Συγκεκριμένα, υπολογίζεται μια σημαντική αύξηση της βίας σε παιδιά, της τάξης του 40,9%. Υπήρξαν επίσης:

• αύξηση της παιδικής αυτοκτονικότητας,
• κρίσεις άγχους,
• δυσκολία στην προσαρμοστικότητα,
• αύξηση της εφηβικής παραβατικότητας κατά 30%.

Σύμφωνα με στοιχεία της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Θεσσαλονίκης, στο διάστημα 2004-2008 εξετάστηκαν 56 περιστατικά που αφορούσαν σεξουαλική κακοποίηση και 20 που αφορούσαν σωματική κακοποίηση.

Από το 2020 μέχρι σήμερα εξετάστηκαν 72 παιδιά με σωματικές βλάβες, 60 ανήλικα αγόρια και 88 ανήλικα κορίτσια για σεξουαλική κακοποίηση. Το 60% αυτών των παιδιών είχαν όντως κακοποιηθεί σεξουαλικά. Η κακοποίηση των κοριτσιών φαίνεται να διπλασιάστηκε.

iStock

Αυτό δεν σημαίνει ότι παλιά δεν συνέβαιναν περιστατικά. Αλλά ότι έχει ανοίξει ένας δημόσιος διάλογος και υπάρχει μια ευαισθητοποίηση τα τελευταία χρόνια, που επιτρέπει στα θύματα να μιλούν και στην κοινωνία να αντιδρά. Παλαιότερα δεν γίνονταν συχνά αναφορές κακοποίησης, έμεναν πίσω από τις κλειστές πόρτες των σπιτιών. Σήμερα προσπαθούμε να κοιτάμε γύρω μας τι συμβαίνει. Υπάρχουν επίσης πιο πολλοί φορείς αναφοράς, αλλά και περισσότερα μέσα δημοσιοποίησης.

Πού οφείλεται η αύξηση

«Είναι ένα φαινόμενο που, αν θέλουμε να το καταλάβουμε και κατά συνέπεια να το επιλύσουμε, οφείλουμε να το εξετάσουμε συνολικά, συστημικά θα λέγαμε. Δεν είναι μόνο ένας παράγοντας που οδήγησε σε αυτή την αύξηση. Και, όπως λέμε για πολλά άλλα ζητήματα που παρατηρήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας, δεν δημιουργήθηκαν από μόνα τους, υπήρχε η βάση, υπήρχαν οι δυσλειτουργίες στο σύστημα και η πανδημία τα ανέδειξε», μας είπε η Έττυ Βαρούχ, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας–Ψυχοθεραπεύτρια, MSc in Applied Psychology, Επιστημονικός Συνεργάτης ΕΛΙΖΑ.

Γιατί αυξήθηκαν σε πρακτικό επίπεδο τα περιστατικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας; Λόγω εγκλεισμού, θύτης και θύμα ήταν περιορισμένοι, με το δεύτερο να μην έχει διέξοδο καταγγελίας. Επίσης, όσο τα παιδιά βρσίκονταν μπροστά από τις οθόνες ήταν πιο εύκολο να τα «πλησιάσει» κάποιος μέσω διαδικτύου.

«Στην κακοποίηση των παιδιών έχει μερίδιο ευθύνης η πολιτεία. Αν το σύστημα των κοινωνικών υπηρεσιών λειτουργούσε σωστά, σε επίπεδο πρόληψης και μόνο, μια οικογένεια σαν αυτή της 12χρονης από τον Κολωνό θα είχε εντοπιστεί και θα είχε υποστήριξη, τόσο οικονομική όσο και κοινωνικο-ψυχολογική, με αποτέλεσμα να μην είχε καν συμβεί αυτό που συνέβη», αναφέρει η πρώην Διοικητική Διευθύντρια της ΕΛΙΖΑ, Αφροδίτη Στάθη. 

iStock

Ποια παιδιά κινδυνεύουν

Ποια παιδιά κινδυνεύουν να υποστούν περισσότερο κάποια μορφή κακοποίησης; Τα παιδιά που ζουν με γονείς ή φροντιστές που κάνουν κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών, έχουν ψυχική ή νευρολογική διαταραχή, ή εμπλέκονται σε εγκληματικές δραστηριότητες. Αλλά και τα παιδιά με ειδικές ανάγκες, διανοητική αναπηρία, νευρολογική διαταραχή, χρόνια νοσήματα και ομοφυλοφιλία.

Τι αφήνει στην ψυχή ενός παιδιού μια κακοποιητική συμπεριφορά;

Αν ένα παιδί βιώνει βία στο σπίτι του, υπάρχουν πολλές και σοβαρές συνέπειες τόσο στη φυσική όσο και ψυχική του υγεία. «Είναι πιο επιρρεπές στη χρήση ουσιών, αλκοόλ, σε επικίνδυνη σεξουαλική συμπεριφορά και σε αυτοτραυματισμούς. Μπορεί επίσης να έχει δυσκολία στον ύπνο, καθώς και διάφορα ψυχοσωματικά συμπτώματα. Δημιουργεί λανθασμένα μοτίβα σχέσεων και είναι πολύ πιθανό να τα επαναλάβει στην ενήλικη ζωή του. Επιπρόσθετα, η βία απέναντι σε ένα παιδί το αφήνει με έντονα συναισθήματα ενοχής, έντονο φόβο και ανησυχία, με αποτέλεσμα να είναι μόνιμα σε κατάσταση συναγερμού. Συχνά, ένα τέτοιο παιδί εμφανίζει χαμηλή αυτοεκτίμηση, μαθησιακές δυσκολίες, δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις με συνομήλικους και έλλειψη εμπιστοσύνης», αναφέρει η κ. Βαρούχ.

«Η δυνατότητα για δεσμούς και σχέσεις με άλλα άτομα διαταράσσεται σημαντικά και η αίσθηση της κανονικότητας ανατρέπεται. Οι ενήλικες κατηγορούν τα παιδιά για την αποπλάνησή τους, τα παιδιά μπορεί να νιώθουν υπεύθυνα για τους ενήλικες, τα όρια ανάμεσα στα παιδιά και τους ενήλικες συγχέονται, οι ιδέες της αγάπης και της φροντίδας μπερδεύονται και η δυνατότητα για την οιδιπόδεια λύση και κατ’ επέκταση τη χρησιμοποίηση άλλων ενηλίκων και άλλων ταυτίσεων περιορίζεται», εξηγεί ο παιδοψυχίατρος Γιώργος Ξυλούρης, ειδικευμένος σε θέματα παιδικής κακοποίησης.

Πού να απευθυνθείτε

Αν υποψιάζεστε την κακοποίηση ενός παιδιού μπορείτε να απευθυνθείτε:

• Στη γραμμή βοήθειας 11525 της Ένωσης «Μαζί για το Παιδί»
• Στη γραμμή 10454 ΕΛΙΖΑ
• Στην Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά 1056 του «Χαμόγελου του Παιδιού»
• Στο Συνήγορο του Παιδιού
• Στις κατά τόπους εισαγγελικές αρχές