ΕΧΟΥΜΕ ΛΟΓΟΥΣ ΝΑ ΦΟΒΟΜΑΣΤΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ;

Όταν ο ίδιος ο δημιουργός της τεχνητής νοημοσύνης ανησυχεί για τις δυνατότητές της, πώς να μην φοβόμαστε για το μέλλον; Από τι ακριβώς κινδυνεύουμε, όμως;

Ο «νονός» της τεχνητής νοημοσύνης, Τζέφρι Χίντον, παραιτήθηκε πριν από μερικές ημέρες από την Google κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για τις δυνατότητες του δημιουργήματός του. Με δήλωσή του στους New York Times είπε εν ολίγοις ότι μετανιώνει για τη δουλειά του και ότι οι κίνδυνοι των chatbots είναι «αρκετά τρομακτικοί», αφού τα νευρωνικά τους δίκτυα μπορεί ακόμα και να ξεπεράσουν τον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Το δημιούργημα του Φράνκενσταιν είναι εκεί έξω, λοιπόν, κι εμείς, οι κοινοί θνητοί, αναπόφευκτα αναρωτιόμαστε όχι μόνο κατά πόσο κινδυνεύουμε από αυτό (αυτό σχεδόν το έχουμε αποδεχτεί), αλλά και ποιος θα μας προστατεύσει.

Η ανάγκη δημιουργίας νομοθετικού πλαισίου

Δεν είναι λίγοι οι επιστήμονες που καλούν τα κράτη σε συζητήσεις προκειμένου να δημιουργηθούν νέοι νόμοι και υπηρεσίες που θα επιβλέπουν τους δημιουργούς τεχνητής νοημοσύνης. Ωστόσο, είναι άλλοι τόσοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι οι υπερβολικοί περιορισμοί θα βάλουν εμπόδια στην καινοτομία αυτής της αναπτυσσόμενης τεχνολογίας.

Πρόσφατα, ο Sam Altman, CEO της OpenAI (της εταιρείας που ανέπτυξε το Chat-GPT) παρουσιάστηκε μπροστά στο Κογκρέσο μαζί με άλλους ειδικούς του κλάδου του, προκειμένου να συζητήσουν νέα μέτρα που θα ρυθμίζουν τη βιομηχανία τεχνητής νοημοσύνης. Το Κογκρέσο έθεσε ερωτήματα σχετικά με το πώς η τεχνητή νοημοσύνη θα χρησιμοποιεί στο μέλλον τα δεδομένα μας, πώς μπορεί να προγραμματίζεται για να μας επηρεάζει και σε ποιον θα ανήκει τελικά το υλικό που θα δημιουργεί.

Την ίδια ώρα, οι νομοθέτες καλούνται να εξετάσουν τα νόμιμα όρια μέσα στα οποία θα μπορεί να κινείται η τεχνητή νοημοσύνη, προκειμένου να μην αποβαίνει επικίνδυνη. Από τι ακριβώς κινδυνεύουμε, βέβαια, δεν έχει ακόμα προσδιοριστεί.

Ο εφιάλτης των συνδετήρων

Ο Jeffrey N Pickens Ph.D., ψυχολόγος με εξειδίκευση σε θέματα τεχνολογίας, αναφέρει σε άρθρο του στο Psychology Today το κείμενο-παραβολή του φιλοσόφου Nick Bostrom, από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Σε αυτό λαμβάνει χώρα ένα πείραμα, κατά το οποίο ζητείται από μία πανέξυπνη συσκευή τεχνητής νοημοσύνης να αρχίσει να παράγει συνδετήρες. Δεδομένου ότι η τεχνητή νοημοσύνη βελτιώνεται βάσει των εμπειρικών δεδομένων που λαμβάνει, η συσκευή αυτή καταφέρνει να χρησιμοποιήσει τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους του πλανήτη στη δημιουργία συνδετήρων, με απεριόριστο κίνητρο και επιμονή. Είναι ακούραστη. Δεν χαλάει και δεν τα παρατά ποτέ.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Πολύ σύντομα, λοιπόν, η συσκευή αρχίζει να φτιάχνει απεριόριστους συνδετήρες. Σιντριβάνια από συνδετήρες ξεπετάγονται από μέσα της και κανείς δεν είναι σε θέση να μειώσει αυτόν τον ρυθμό, γιατί απλά η τεχνητή νοημοσύνη δεν το επιτρέπει! Και έτσι ο κόσμος ολόκληρος πλημμυρίζει από συνδετήρες!

Η ιστορία αυτή του Bostrom μπορεί να ακούγεται υπερβολική και θυμίζει λίγο τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας, στις οποίες ρομπότ-δολοφόνοι καταλαμβάνουν τον κόσμο. Ωστόσο, δεν είναι παράλογο να κρατήσει κανείς από αυτήν ότι η ΤΝ θα αντικαταστήσει πολλές θέσεις εργασίας ή ότι θα αρχίσει να μας «μιμείται» δημιουργώντας άρτια αντίγραφά μας, που θα μπορούν να κλέψουν ακόμα και τις ταυτότητές μας. Με λίγα λόγια, υπάρχει εύλογα ένας φόβος, ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα γίνει σχεδόν ανίκητη.

Είναι η τεχνητή νοημοσύνη ανίκητη;

Σύμφωνα με τον Pickens, ορισμένοι ερευνητές θεωρούν ότι οι μελλοντικές δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης έχουν υπερεκτιμηθεί και οι παραπάνω φόβοι είναι παράλογοι. Επισημαίνουν ότι από τα μέχρι στιγμής δεδομένα ούτε κατά διάνοια δεν πλησιάζει τα επίπεδα ανθρώπινης νοημοσύνης, δημιουργικότητας ή συναίσθησης. Θυμίζουν, επίσης, ότι η τεχνολογία και η αυτοματοποίηση ανέκαθεν άλλαζαν τα εργασιακά δεδομένα, ωστόσο οι άνθρωποι εύρισκαν πάντα τρόπους να προσαρμόζονται, να αναπτύσσουν νέες ικανότητες, να δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας. Δεν αποκλείεται, λοιπόν, στο μέλλον να εμφανιστούν νέα επαγγέλματα, όπως εκπαιδευτές τεχνητής νοημοσύνης και τεχνικοί επίλυσης προβλημάτων.

Υπάρχουν, βέβαια, και άλλοι τόσοι ερευνητές που τρέμουν στην ιδέα του να αναπτυχθεί η τεχνητή νοημοσύνη περισσότερο. Δεν αναφέρονται, βέβαια, σε επιστημονικά σενάρια επιστημονικής φαντασίας, αλλά σε πιο κοινότοπες (μα εξίσου τρομακτικές) πιθανότητες.

Τον Μάρτιο του 2023 περισσότεροι από 1.000 τεχνολογικοί ηγέτες που ασχολούνται με την τεχνητή νοημοσύνη συνυπέγραψαν επιστολή που υπογραμμίζει τους κινδύνους της για την κοινωνία και την ανθρωπότητα. Στην κατακλείδα τους έγραψαν ότι «η έρευνα και ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης  πρέπει να επικεντρώνεται στο να κάνει τα σημερινά συστήματα πιο ακριβή, ασφαλή, κατανοητά, διαφανή, ακμαία, ευθυγραμμισμένα και αξιόπιστα.» Μεγαλόπνοοι στόχοι…

Σε κάθε περίπτωση, έχει νόημα να συνειδητοποιήσει κανείς ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι έτσι κι αλλιώς γύρω μας τα τελευταία χρόνια: από τα κινητά μας και τα GPS, μέχρι τα τραπεζικά συστήματα και τα social media. Είναι παντού, εξελίσσεται και είναι αδύνατον να μπορέσει κανείς να προβλέψει πού μπορεί να φτάσει.

Ας μην ξεχνάμε επίσης τις θετικές δυνατότητες. Ο Pickens καταγράφει τις νέες ιατρικές ανακαλύψεις και την απελευθέρωση χρόνου από καθημερινές εργασίες που πλέον μπορούν να γίνονται αυτόματα. Καταλήγει λοιπόν και αυτός στην ανάγκη όχι παρεμπόδισης της καινοτομίας, αλλά της ανάπτυξής της μέσα σε ασφαλή όρια.