ΕΤΣΙ ΘΑ ΚΡΑΤΗΣΕΤΕ ΑΝΟΙΧΤΗ ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΑΣ

Μία ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια μάς δίνει πρακτικές συμβουλές για να κρατήσουμε ανοιχτή την επικοινωνία με τα παιδιά μας σε κάθε ηλικία.

Κάθε αλληλεπίδραση με τα παιδιά είναι μία μορφή επικοινωνίας. Πέρα από τις λέξεις που χρησιμοποιούμε, ο τόνος μας, το βλέμμα μας, η αγκαλιά και τα φιλιά μας έχουν τη δύναμη να μεταφέρουν ένα μήνυμα. Πώς θα κρατήσουμε το κανάλι μεταξύ μας ανοιχτό, ακόμη και σε δύσκολες φάσεις της σχέσης μας;

Είτε μιλάμε για μικρά παιδιά είτε για έφηβους, η επικοινωνία είναι μια δοκιμασία τόσο για τους γονείς όσο και για τα παιδιά. Χρέος μας, σαν ενήλικες, είναι η δημιουργία ενός περιβάλλοντος ανοικτής έκφρασης και επικοινωνίας, που θα χαρακτηρίζεται από σαφήνεια και ανοιχτότητα.

Εάν η επικοινωνία είναι ανεπαρκής και αναποτελεσματική, εάν τα μηνύματα δεν είναι σαφή και εάν σε κανένα επίπεδο δεν μπορούν να επικοινωνηθούν τα συναισθήματα, τότε η οικογένεια γίνεται δυσλειτουργική, με αποτέλεσμα την μη επαρκή ψυχοκοινωνική ανάπτυξη και προσαρμογή του παιδιού.

Γιατί είναι τόσο σημαντική η επικοινωνία στο πλαίσιο της οικογένειας;

Όταν η επικοινωνία είναι αποτελεσματική, το παιδί αναπτύσσεται και προσαρμόζεται επαρκώς σε ψυχοκοινωνικό επίπεδο, έχει μικρότερα προβλήματα συμπεριφοράς, έχει μικρότερες πιθανότητες να αναπτύξει διαταραχές συναισθήματος (όπως κατάθλιψη ή αγχώδη διαταραχή), έχει μικρότερες πιθανότητες να καταφύγει στον αυτοτραυματισμό, έχει μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση, καλύτερη ηθική συλλογιστική και μία καλύτερη σχολική επίδοση.

Συμπέρασμα; Αυτό το παιδί είναι πιο πιθανό να γίνει ένας υγιής, αισιόδοξος και χαρούμενος ενήλικας. Η ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια, Έλια Παπαμαύρου, μας εξηγεί το πώς, και μας δίνει χρήσιμα tips.

Pexels

Πώς να δημιουργήσετε ένα περιβάλλον αποτελεσματικής επικοινωνίας;

Στο χέρι μας είναι να χτίσουμε ένα περιβάλλον στο οποίο γονείς και παιδί αποδέχονται τις σκέψεις, τις γνώμες και τα συναισθήματα ο ένας του άλλου, χρησιμοποιώντας σχόλια που αξιολογούν θετικά την συμπεριφορά, όπου ακούει ενεργητικά ο ένας τον άλλον. Ένα πλαίσιο που να περιέχει περισσότερη αποκάλυψη του εαυτού, λιγότερες διαμάχες ή παρεξηγήσεις, βοήθεια στα παιδιά να ανακαλύψουν το εαυτό τους, καλυτέρευση των σχέσεων ανάμεσα στα παιδιά και τους γονείς μέσα από την κατανόηση (αυτό είναι κάτι που χρειάζεται χρόνο, υπομονή και επιμονή).

Προκειμένου να γίνει πιο αποτελεσματική η ανοιχτή και ειλικρινής επικοινωνία στην οικογένεια, είναι σημαντική και η θεμελίωση ορίων στη σχέση.

ΤΑ ΣΑΦΗ ΟΡΙΑ ΚΑΛΥΤΕΡΕΥΟΥΝ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ, ΚΑΘΩΣ ΕΙΝΑΙ ΞΕΚΑΘΑΡΙΣΜΕΝΕΣ ΟΙ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ, ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ.

Τα παιδιά μεγαλώνοντας θα διαφωνήσουν με αυτά τα όρια, γνωρίζοντας όμως ότι μέσα από έναν διάλογο γόνιμο, σεβαστικό μπορούν να τα επαναδιαπραγματευθούν.

Πότε δοκιμάζεται η επικοινωνία σε μία οικογένεια;

Η επικοινωνία μεταξύ των μελών της οικογένειας δοκιμάζεται επίσης όταν έρχεται αντιμέτωπη με δύσκολες συμπεριφορές και δύσκολες περιόδους της ζωής. Για παράδειγμα όταν έχουμε να αντιμετωπίσουμε:

Κρίσεις θυμού

Τα παιδιά εκφράζουν σε διάφορες ηλικίες έντονα διάφορα συναισθήματά τους όπως τον θυμό, την ματαίωση, μέσα από κρίσεις θυμού.

Pexels

Δυσπιστία

Όταν τα παιδιά αρνούνται να ακολουθήσουν τους κανόνες και τα όρια της οικογένειας και αυτό οδηγεί σε καβγάδες και κακή επικοινωνία.

Επιθετικότητα

Κάποια στιγμή μπορεί να εμφανιστεί η επιθετικότητα μέσα από αντιδράσεις όπως δαγκώματα, χτυπήματα, είτε απέναντι στους γονείς είτε ανάμεσα στα αδέλφια.

Αναζήτηση της προσοχής

Τα παιδιά όταν αναζητούν την προσοχή των γονιών μπορούν να καταφύγουν σε συμπεριφορές αρνητικές προκειμένου να την αποκτήσουν.

Κακός έλεγχος των ενορμήσεων

Η έλλειψη ελέγχου των ενορμήσεων οδηγεί σε παρορμητικές συμπεριφορές ή σε μιμητισμό και σε έντονη έκφραση συναισθημάτων.

Ποιοι είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά ενός παιδιού;

• Το στάδιο της ανάπτυξης που διανύει (για παράδειγμα τα παιδιά 2 ή 3 ετών κάνουν κρίσεις θυμού διεκδικώντας την αυτονομία τους).
• Οι συναισθηματικοί παράγοντες, όπως το άγχος, η αγωνία, η ματαίωση.
• Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως το σπίτι, το σχολείο, οι αλληλεπιδράσεις με τους φίλους, καθώς και ένα χαοτικό περιβάλλον.
• Οι μαθησιακές δυσκολίες, καθώς και διαταραχές στην ανάπτυξη επηρεάζουν την συμπεριφορά του και για αυτό είναι σημαντικό να τις αναγνωρίσουμε και να το βοηθήσουμε να τις διαχειριστεί.
• Το γονεϊκό ύφος και η συνέπεια: Οι ασυνεπείς και αναποτελεσματικές γονεϊκές προσεγγίσεις ενθαρρύνουν δυσάρεστες και κακές συμπεριφορές των παιδιών.

Pexels

Πώς να επικοινωνούμε με τα παιδιά μας;

Για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τους παραπάνω παράγοντες, είναι σημαντικό να επικοινωνούμε με τα παιδιά μας:

– Χρησιμοποιώντας ένα λεξιλόγιο που είναι προσαρμοσμένο στην ηλικία τους. Η χρήση ορολογίας ή δύσκολων λέξεων μπερδεύουν τα μικρά παιδιά και δεν καθιστούν σαφή τα όρια, τις εξηγήσεις και τις υποδείξεις μας.

– Με την ενεργητική ακοή και την επικύρωση. Με την ενεργητική ακοή συγκεντρώνουμε όλη την προσοχή μας στο παιδί, κρατάμε ενεργή την οπτική επαφή μαζί του και δείχνουμε πόσο ενδιαφερόμαστε γι' αυτά που λέει, για τις σκέψεις και τα συναισθήματά του. Εάν φαινόμαστε αφηρημένοι ή εάν το διακόπτουμε, αισθάνεται ότι αδιαφορούμε ή ότι δεν είναι σημαντικό για μας. Με την επικύρωση δείχνουμε την αναγνώρισή μας στα συναισθήματα και στις εμπειρίες του παιδιού, ακόμα και εάν δεν συμφωνούμε με κάποιες πράξεις ή συμπεριφορές του, και ενδυναμώνουμε την εμπιστοσύνη και την ανοιχτότητα.

– Ενθαρρύνοντας τη λήψη αποφάσεων. Είναι μια προσπάθεια να τονίσουμε την υπευθυνότητά του και ταυτόχρονα την αυτονομία του, ενώ θα μπορέσουμε να καταλάβουμε πόσο σέβεται και ακολουθεί τα όρια που έχουμε θέσει. Εάν βλέπουμε να έχει δυσκολία μπορούμε να του προτείνουμε κάποιες επιλογές και έτσι του δείχνουμε πώς θα μπορεί να επιλύει καταστάσεις στο μέλλον.

– Μειώνοντας τις διαμάχες για την εξουσία. Το βασικό στην επικοινωνία είναι ο χειρισμός των αντιπαραθέσεων, των διαπληκτισμών και των συγκρούσεων ενώ ταυτόχρονα ενθαρρύνεται η συνεργασία. Για παράδειγμα εάν θέλουμε να κάνει το παιδί τις εργασίες του, ενώ αυτό δεν δέχεται, γιατί νιώθει ότι θέλουμε να του επιβάλλουμε πότε θα διαβάσει, μπορούμε να του δώουμε επιλογή, ρωτώντας: «Θέλεις να κάνεις τα μαθήματά σου τώρα ή μετά το φαγητό;». Έτσι, θα νιώθει ότι έχει την επιλογή.

Να κάποιες ιδέες για το πώς να χειριστείτε την επικοινωνία σας

• Δημιουργείστε ένα περιβάλλον ήρεμο χωρίς περισπασμούς, περιορίζοντας τις διπλές εργασίες, όπως για παράδειγμα να κοιτάτε το τηλέφωνό σας την ώρα που μιλάτε. Το παιδί χρειάζεται την πλήρη προσοχή σας.
• Επιλέξτε να μιλήσετε σε στιγμή όπου το παιδί να είναι και να νιώθει διαθέσιμο, ή δημιουργήστε μαζί του τέτοιες στιγμές που να είστε όλοι διαθέσιμοι, όπως για παράδειγμα την ώρα του φαγητού, πριν τον ύπνο.
• Να είστε σύντομοι και σαφείς ώστε να μπορεί να καταλάβει καλυτέρα το μήνυμα που θέλετε να του περάσετε. Προς θεού, αποφύγετε τους μεγάλους μονολόγους. Ο σκοπός είναι να έχετε εποικοδομητικές συζητήσεις!
• Προσοχή στη μη λεκτική επικοινωνία. Μέσα από τη στάση  και τις κινήσεις του σώματος, το παιδί σάς στέλνει και του στέλνετε μηνύματα που μπορεί να διευκολύνουν ή να δυσχεράνουν την επικοινωνία. Για παράδειγμα η αποφυγή οπτικής επαφής, το γύρισμα της πλάτης, το κατέβασμα του κεφαλιού, δείχνουν μη άνεση.
• Να έχετε μία σεβαστική στάση. Μην κάνετε συνεχώς παρατηρήσεις ή γενικεύσεις χρησιμοποιώντας λέξεις όπως «πάντα» ή «ποτέ». Για παράδειγμα, εάν του πείτε ότι «πάντα ξεχνάς τα βιβλία σου» εάν συμβεί μια ή δύο φορές, κινδυνεύετε να κλειστεί στο εαυτό του και να σας κρύβει πληροφορίες.
• Να είστε ανοιχτοί στην επικοινωνία. Εάν δεν είστε σύμφωνοι όλοι σε κάτι, μπορείτε να του εξηγήσετε ότι δεν συμφωνούμε όλοι σε όλα. Εξηγήστε του πώς βλέπετε εσείς αυτό που του λέτε, ποιες είναι οι αξίες σας, οι προτεραιότητές σας και να σας πει και εκείνο την δική του άποψη.
• Ενθαρρύνεται το παιδί σας να μιλήσει. Μερικές φορές το χιούμορ βοηθάει να ξεκινήσει μία συζήτηση. Εάν δεν έχει κάτι να σας διηγηθεί κάντε του ενδιαφέρουσες ερωτήσεις ή διηγηθείτε του εσείς κάτι που σας έκανε εντύπωση στην δική σας μέρα. Εάν νιώθετε ότι δεν βρίσκει τις κατάλληλες λέξεις παίξτε κάτι μαζί του ένα παιχνίδι ρόλων ή φτιάξτε μια ιστορία που να έχει σχέση με αυτά που θα ήθελε να σας πει και δεν ξέρει πώς να τα εκφράσει.

Pexels

• Να είστε σίγουροι ότι το παιδί ενδιαφέρεται πάντα να συμμετέχει στην συζήτηση που του κάνετε ή ότι το ενδιαφέρει το θέμα της. Μερικές φορέτα παιδιά βρίσκουν βαρετά κάποια θέματα, αλλά ο τρόπος που θα το χειριστείτε θα το κάνει να νιώσει ότι και για εκείνο είναι σημαντική μία τέτοια συζήτηση και είναι μέσα στα ενδιαφέροντά του.
• Η σιωπή και η ησυχία ή μία αγκαλιά είναι επίσης αρκετά για να δημιουργηθεί ένας ισχυρός δεσμός μέσα στην οικογένεια καθότι είναι πολύ σημαντικοί παράγοντες επικοινωνίας.
• Δείξτε του πόσο μεγάλη σημασία έχουν τα αισθήματά του όποια και εάν είναι αυτά και διηγηθείτε του και εσείς ανάλογες ιστορίες και πώς εσείς είχατε αισθανθεί τότε. Εάν σας μιλάει για κάποια συναισθηματικά φορτισμένη στιγμή που πέρασε, ενθαρρύνετέ το να σας προτείνει λύσεις ή τρόπους διαχείρισης τους οποίος να συζητήσετέ μαζί του χωρίς όμως να τις κριτικάρετε.
• Εάν σας κάνει κάποιες ερωτήσεις στις οποίες δεν έχετε άμεσα τις απαντήσεις ζητείστε του να σας δώσει χρόνο να σκεφτείτε ή να σας πει εκείνο πιθανές απαντήσεις και έτσι θα μάθετε και εσείς τι σκέφτεται για το θέμα που σας ρωτάει.
• Αποφύγετε τις συγκρίσεις. Το παιδί προσπαθεί συνεχώς να φτιάξει την ταυτότητά του και να θεμελιώσει μία εμπιστοσύνη με τον εαυτό του. Οπότε έχει ανάγκη να νιώθει ότι αναγνωρίζουμε τις προσπάθειές του και να του δίνουμε τον χρόνο που χρειάζεται ώστε να ωριμάσει με τους ρυθμούς του και τις δικές του ανάγκες. Αποφεύγουμε λοιπόν τις συγκρίσεις και ειδικά τις συγκρίσεις μεταξύ αδελφών γιατί μπορεί να προκαλέσει ζήλεια καθώς και διαπληκτισμούς και αντιθέσεις και βασικά το συναίσθημα της απόρριψης, της κατωτερότητας και της κακής εικόνας εαυτού.
• Ενθαρρύνετε τις καλές πράξεις που κάνει ώστε να ξέρει ποια συμπεριφορά του είναι πετυχημένη και επαρκής για παράδειγμα «Είμαι πολύ περήφανη που μοιράστηκες το παιχνίδι σου με την αδελφή σου», «Συγχαρητήρια που τακτοποίησες πολύ ωραία το δωμάτιό σου και τώρα είναι σίγουρο ότι θα νιώθεις πολύ όμορφα και δημιουργικά σε ένα τακτοποιημένο δωμάτιο». Έτσι, του δείχνετε και εσείς πώς νιώθετε και πως έχει μία καλή επιρροή και στον εαυτό του η προσπάθεια που κάνει.
• Εάν κάποια αντίδρασή του σας θυμώνει μετά που θα περάσει ο θυμός, μπορείτε να του εξηγήσετε για ποιο λόγο είχατε τόσο θυμό και τι νομίζετε ότι πήγε λάθος.
• Σκεφτείτε ότι είστε το παράδειγμά του, είστε η πόρτα που ανοίγει και μέσα από αυτή βλέπει τον κόσμο. Για αυτό έχει σημασία να μην το δίνετε υποσχέσεις που δεν μπορείτε να της τηρήσετε. Μην κάνετε πράγματα που δεν θέλετε να κάνει.
• Διασκεδάστε όλοι μαζί, κάντε ό,τι σας δημιουργεί όμορφη και χαρούμενη διάθεση και να γελάτε με τα αστεία του.

Pexels

• Η ευγένεια, ο σεβασμός και η αγάπη είναι τα καλύτερα συστατικά του ψυχικού δεσμού και της επικοινωνίας με το παιδί.
• Φροντίστε και τον εαυτό σας. Το μεγάλωμα των παιδιών είναι κάτι που δεν σταματά ποτέ να έχει απαιτήσεις. Γι' αυτό είναι σημαντικό να φροντίσετε τον εαυτό σας και να μην εξαντλείστε. Βρείτε προσωπικό χρόνο και σ' αυτόν κάνετε πράγματα που σας χαλαρώνουν και σας δημιουργούν ευεξία. Να φροντίσετε τον ύπνο σας γιατί έτσι προσφέρετε ενέργεια στον εαυτό σας. Διαχειριστείτε το άγχος σας και τα όριά σας γιατί μόνο έτσι μπορείτε να κρατήσετε την υπομονή σας και να αντιμετωπίσετε διάφορες προκλήσεις.