ΕΤΣΙ ΘΑ ΜΠΕΙ ΤΕΛΟΣ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΞΕΧΑΣΜΕΝΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΕ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ

Ενώ οι μελέτες για αυτό που συχνά αποκαλείται «Σύνδρομο Ξεχασμένου Μωρού» είναι σε αρχικό στάδιο, τα δεδομένα δείχνουν ότι για να μη συμβαίνουν τέτοιοι θάνατοι παιδιών αρκεί ένα σύστημα σε κάθε αυτοκίνητο και ένας νόμος.

Παγκοσμίως, περισσότερα από 1.000 παιδιά έχουν πεθάνει στα πίσω καθίσματα αυτοκινήτων από όταν άρχισαν οι καταγραφές, το 1998. Τα περισσότερα συμβάντα έχουν γίνει στις ΗΠΑ, ενώ συνηθέστερα το κακό συμβαίνει τους θερμούς μήνες του χρόνου. Εντωμεταξύ, τα παιδιά που γλιτώνουν τα χειρότερα είναι πολλαπλάσια όσων καταλήγουν.

Ενδεικτικά, στην Αυστραλία έχουν πεθάνει 10 παιδιά που ήταν κλειδωμένα σε σταθμευμένα αυτοκίνητα την τελευταία 25ετία. Στο ίδιο διάστημα, διασώθηκαν περισσότερα από 5.000.

Μελέτη του Τμήματος Μετεωρολογίας και Κλιματικής Επιστήμης του San Jose State University, δείχνει ότι σε περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις το παιδί απλώς (;) ξεχάστηκε από τους γονείς/φροντιστές. Αυτοί δεν ήταν μεθυσμένοι, ψυχικά άρρωστοι ή τραγικά αμελείς. Στην πλειοψηφία των περιστατικών, ήταν στοργικοί γονείς/κηδεμόνες, αφοσιωμένοι στην ανατροφή των παιδιών τους. Και τι έπαθαν;

Όπως αναφέρει μελέτη του τμήματος ψυχολογίας του University of South Florida, στον εγκέφαλο μας υπάρχει ένα σύστημα που ονομάζεται «μνήμη προοπτικής». Περιλαμβάνει την πρόθεση να θυμόμαστε να ολοκληρώσουμε εργασίες εκτός της συνηθισμένης μας ρουτίνας.

Υπάρχει κι ένα σύστημα που ονομάζεται «μνήμη συνήθειας». Είναι οι αυτοματισμοί μας, κάθε φορά που λειτουργούμε λες και έχει ενεργοποιηθεί ο αυτόματος πιλότος. Όπως έχει πει ο επικεφαλής της εργασίας, David Diamond, «κάθε μέρα οι άνθρωποι εκτελούν εργασίες που γίνονται ρουτίνα. Αυτές περιλαμβάνουν λίγη συνειδητή σκέψη και επομένως διέπονται από ένα μέρος του εγκεφάλου που ονομάζεται κινητικός φλοιός. Ένα καλό παράδειγμα είναι όταν οδηγείτε από τη δουλειά για το σπίτι κάθε μέρα, κάνοντας την ίδια διαδρομή. Το κάνετε φαινομενικά χωρίς σκέψη. Στην πραγματικότητα, η κινητική μνήμη επιτρέπει να σκεφτόμαστε πιο μπροστά από την εργασία που έχουμε αρχίσει και είμαστε προ της ολοκλήρωσης της».

Υπάρχει και το τμήμα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για τη λήψη μιας ξεκάθαρης απόφασης (π.χ. να σταματήσουμε στο σούπερ μάρκετ πριν πάμε από τη δουλειά στο σπίτι). «Αυτό ονομάζεται ιππόκαμπος και ελέγχει το γνωστικό τμήμα του εγκεφάλου μας. Στην ουσία, το τμήμα της κινητικής μνήμης του εγκεφάλου μας ανταγωνίζεται το γνωστικό μέρος του εγκεφάλου και το νικά. Έτσι, ενώ σκεφτόμαστε να σταματήσουμε για ψώνια καθ’ οδόν από τη δουλειά προς το σπίτι, το θυμόμαστε όταν πια έχουμε παρκάρει κάτω από το σπίτι. Το συγκεκριμένο φαινόμενο συμβαίνει ως φυσιολογικό μέρος της λειτουργίας του εγκεφάλου μας και όχι επειδή κάτι δεν πάει καλά με τη δομή του εγκεφάλου μας».

Κατά συνέπεια, ο γονέας που ξεχνά ένα παιδί στο αυτοκίνητο «ζει την κυριαρχία της συνήθειας έναντι του γνωστικού μέρους του εγκεφάλου. Ανεξάρτητα από την αρχική πρόθεση, οι άνθρωποι ολοκληρώνουν εργασίες ρουτίνας».

Πριν καταλήξουν οι επιστήμονες στο αν υπάρχει Σύνδρομο Ξεχασμένου Μωρού –για το οποίο έχεις πιθανόν ακούσει διάφορα, πλην του ότι οι μελέτες είναι σε αρχικό στάδιο–, ας δούμε τι υπάρχει ήδη ως κατοχυρωμένη γνώση.

Η θλιβερή αλήθεια του φαινομένου «Hot Car Deaths»

Ο οργανισμός No Heat Stroke μελετά το φαινόμενο των θανάτων μωρών σε σταθμευμένα αυτοκίνητα στις ΗΠΑ. Ενημερώνει πως από το 1998 έως το 2023 ήταν 942 τα παιδιά που έχασαν κατ’ αυτόν τον τρόπο τη ζωή τους, ηλικίας από 5 ημερών έως 14 χρόνων. Το 54% ήταν κάτω των 2 χρόνων. Σχεδόν το 30% ήταν παιδιά που έπαιζαν σε αυτοκίνητα, χωρίς επίβλεψη – μπήκαν γιατί δεν ήταν κλειδωμένα.

Κατά μέσο όρο, σε αυτήν τη χώρα του πλανήτη χάνονται έτσι 38 ψυχές το χρόνο. Δηλαδή, μία κάθε 9 ημέρες.

• Στο 52,61% των περιπτώσεων τα μωρά έχουν ξεχαστεί από τους γονείς/κηδεμόνες/φροντιστές.
• Το 25,29% απέκτησαν πρόσβαση μόνα.
• Το 20,28% το άφησαν εν γνώσει τους οι φροντιστές.
• Για το υπολειπόμενο 1.81% είναι άγνωστος ο λόγος.

Τι είναι η παιδική θερμοπληξία σε αυτοκίνητο

Μελέτη έδειξε πως όταν η θερμοκρασία είναι 25 βαθμοί Κελσίου, αυτή που υπάρχει σε ένα αυτοκίνητο με κλειστά παράθυρα αυξάνεται μέσα σε λίγα λεπτά μεταξύ 37 και 48 βαθμούς Κελσίου. Σε ημέρα που έχει 32 βαθμούς, αρκούν δέκα λεπτά για να εκτιναχθεί στους 71. Ακολουθεί αντισυμβατικό (και τρομακτικό) βίντεο με το πώς ο ήλιος αυξάνει τη θερμοκρασία στα σταθμευμένα αυτοκίνητα, μετατρέποντάς τα κυριολεκτικά σε φούρνο.

Αν είμαστε μέσα σε αυτό το όχημα, η θερμοκρασία του σώματος μας διπλασιάζεται μέσα σε λίγα λεπτά. Καθώς ο οργανισμός προσπαθεί να προσαρμοστεί, ιδρώνουμε. Κανονικά, ο ιδρώτας αντιδρά με τον αέρα και εξατμίζεται. Χωρίς αέρα (που δεν υπάρχει στο κλειστό αυτοκίνητο) ο ιδρώτας δεν μπορεί να εξατμιστεί. Άρα, το σώμα χάνει τον αυτορρυθμιζόμενο τρόπο που διαθέτει για να κρυώσει.

Τα μωρά έχουν μικρότερη επιφάνεια σώματος που τους επιτρέψει να δροσιστούν. Επίσης, όσο πιο μικρός είναι κάποιος, τόσο πιο γρήγορα ανεβαίνει η θερμοκρασία του σώματος και τόσο μεγαλύτερες είναι οι επιπτώσεις του θερμικού στρες. Το σωματάκι των παιδιών ανεβάζει θερμοκρασία από τρεις έως πέντε φορές πιο γρήγορα από εκείνο των ενηλίκων. Στο δεκάλεπτο έχει επιληπτικές κρίσεις και σε 20 λεπτά επέρχεται ο θάνατος. Δεν τα σώζει το ελάχιστα ανοιγμένο παράθυρο.

Η θερμοπληξία είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος.

• Η υπερβολική εφίδρωση που προκαλείται από την παγίδευση σε ένα αυτοκίνητο μέσα στη ζέστη μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή αφυδάτωση.
• Τα συμπτώματα είναι το ζεστό, κόκκινο, ξηρό δέρμα, ο πονοκέφαλος, ο εμετός, η κόπωση, η σύγχυση, οι μυϊκές κράμπες και η ζάλη.
• Η απώλεια σωματικών υγρών και ηλεκτρολυτών οδηγεί σε βλάβη οργάνων. Οι λειτουργίες εξασθενούν και τελικά τα όργανα καταρρέουν.
• Η αρτηριακή πίεση πέφτει, η ροή οξυγόνου στον εγκέφαλο μειώνεται αργά έως ότου σταματήσει να λειτουργεί.
• Και ενώ συμβαίνουν όλα αυτά, τα μωρά δεν μπορούν να επικοινωνήσουν τη δυσφορία τους, μηδέ μπορούν να απεγκλωβιστούν.

Οι συνέπειες είναι τόσο επικίνδυνες και ακραίες, που οι γιατροί έχουν δώσει στην πάθηση το δικό της όνομα: είναι παιδιατρική θερμοπληξία οχημάτων (paediatric vehicular heatstroke-PVH).

Ακόμα και αν σωθεί το παιδί που έχει μείνει για πολλά λεπτά σε κλειστό αυτοκίνητο, ενδέχεται να έχει υποστεί εγκεφαλική βλάβη, ως αποτέλεσμα των κρίσεων επιληψίας και της έλλειψης οξυγόνου στον εγκέφαλο.

Το 2017 πέρασε στις ΗΠΑ νόμος (House Bill 1085) που επιτρέπει σε περαστικούς να σπάσουν το τζάμι αυτοκινήτου στο οποίο υπάρχει μωρό ή κατοικίδιο που φαίνεται να βρίσκεται σε κίνδυνο, προκειμένου να το απελευθερώσουν, χωρίς αστικές ή ποινικές διώξεις. Η μόνη συνέπεια είναι η κάλυψη του μισού κόστους της αποκατάστασης της ζημιάς. Αρκεί ο σωτήρας να ειδοποιήσει πρώτα την αστυνομία και να ενημερώσει πως κινδυνεύει μια ψυχή, πριν επέμβει «με όχι περισσότερη δύναμη από αυτήν που είναι απαραίτητη».

Μετά οφείλει να μείνει με το μωρό ή το κατοικίδιο, έως ότου αφιχθούν οι αρχές.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Το σύστημα που σώζει ζωές στα αυτοκίνητα

Τον Νοέμβριο του 2019 η Ιταλία έγινε η πρώτη χώρα της Ε.Ε. που ενέκρινε τη χρήση νέων τεχνολογιών για να βοηθήσει στην πρόληψη του αυξανόμενου προβλήματος των θανάτων παιδιών σε κλειστά αυτοκίνητα. Κατέστησε υποχρεωτική την τεχνολογία κατά της εγκατάλειψης καθισμάτων αυτοκινήτου για όσους έχουν μωρά και παιδιά κάτω των τεσσάρων ετών. Η τεχνολογία που αναπτύχθηκε λειτουργεί με αποστολή υπενθύμισης στο smartphone, για έλεγχο παρουσίας παιδιού στο πίσω μέρος του καθίσματος. Οι στατιστικές στην Ιταλία έδειχναν πως σε μια δεκαετία τουλάχιστον 8 παιδιά είχαν πεθάνει από θερμοπληξία οχημάτων. Η Child Safety Europe ανέφερε 26 περιπτώσεις στη Γαλλία και το Βέλγιο, συμπεριλαμβανομένων επτά θανάτων.

Έκτοτε εμφανίστηκαν εταιρίες που δημιούργησαν «συστήματα υπενθύμισης πίσω θέσης».

Στις ΗΠΑ κατατέθηκε νομοσχέδιο που θα υποχρεώνει τις αυτοκινητοβιομηχανίες να περιλάβουν σε όλα τα αυτοκίνητα σχετικό συναγερμό (αισθητήρα και σύστημα ειδοποίησης), αλλά δεν έχει περάσει ακόμα. Έτσι πήραν το θέμα πάνω τους οι αυτοκινητοβιομηχανίες, υποσχόμενες να εγκαταστήσουν συναγερμούς παιδιών στις πίσω θέσεις έως το 2025.

Στην Aσία υπάρχουν εταιρίες που το διαθέτουν ήδη. Ας δούμε πώς λειτουργεί το Σύστημα Ειδοποίησης Πίσω Επιβατών (Rear Occupant Alert - ROA) της πρώτης αυτοκινητοβιομηχανίας που το εφάρμοσε. Αναπτύχθηκε για πρώτη φορά το 2017 και αντιλαμβάνεται τον επιβάτη των πίσω καθισμάτων που έχει μείνει στο αυτοκίνητο, αφότου το έχει εγκαταλείψει ο οδηγός.

• Στην πρώτη φάση ανάπτυξης, η ειδοποίηση άρχιζε τη στιγμή που ο οδηγός έσβηνε τη μηχανή και άνοιγε την πόρτα για να αποχωρήσει από το όχημα. Αυτομάτως, εμφανιζόταν στην οθόνη του ταμπλό το μήνυμα «ελέγξτε τις πίσω θέσεις», το οποίο ακουγόταν και από τα ηχεία.
• Εάν τα αγνοούσε ο οδηγός και προχωρούσε στο κλείδωμα του οχήματος, αισθητήρες υπερήχων στην οροφή άρχιζαν να ανιχνεύουν κίνηση στους εσωτερικούς χώρους. Μόλις εντόπιζαν κάποια, ηχούσε η κόρνα του αυτοκινήτου, αναβόσβηναν τα φώτα έκτακτης ανάγκης για 25’’, ενώ όσοι είχαν την υπηρεσία Bluelink λάμβαναν SMS υπενθύμισης στο κινητό.
• Αν ο οδηγός αγνοούσε και όλα αυτά, ο συναγερμός συνέχιζε να ακούγεται για έως και 8 φορές.

Πλέον, ραντάρ αντικαθιστά τους αισθητήρες υπερήχων, με τη δυνατότητα να πιάνει και τις πιο μικρές κινήσεις θώρακα (που κάνει παιδί, το οποίο κοιμάται στη θέση του με μια κουβερτούλα πάνω του), αλλά και τη ροή του αίματος των επιβατών. Η λειτουργία αυτού του συστήματος θα υπάρχει σε πολλά μοντέλα, πολύ σύντομα.