ΠΩΣ ΝΑ ΕΠΙΛΕΞΕΙ ΣΩΣΤΑ ΕΝΑΣ 17ΧΡΟΝΟΣ ΣΠΟΥΔΕΣ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ

Σπουδές και επάγγελμα: πόσο σημαντική είναι τελικά η επιλογή τους; Γιατί δεν θα έπρεπε να μας γεμίζει άγχος; Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να επιλέξουν ορθότερα; Ένας σύμβουλος καριέρας απαντάει σε όλα.

Καθώς η λήξη της σχολικής χρονιάς πλησιάζει και οι μαθητές ετοιμάζονται να δώσουν Πανελλαδικές, η ατμόσφαιρα αναδύει... συναισθήματα άγχους. Γονείς και παιδιά εναποθέτουν τις ελπίδες τους για το μέλλον σε ένα αμφιλεγόμενο και σίγουρα πολύπαθο σύστημα, που ενδεχομένως περιορίζει τις επιλογές τους. Σίγουρα όμως τους κάνει να αισθάνονται ότι πρόκειται για μια απόφαση ζωής, για την πιο σημαντική επιτυχία ή αποτυχία τους.

Όλα αυτά δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα. Οι Πανελλαδικές δεν είναι στοίχημα ζωής, αλλά ούτε καν το ίδιο το επάγγελμα. Επιτυχία και αποτυχία είναι λέξεις με μικρή σημασία και η ίδια η ζωή με τις ανατροπές και τις αλλαγές της το αποδεικνύει συνεχώς. Το θέμα είναι ότι σε αυτή τη φάση, δύσκολα το καταλαβαίνει κανείς.

Ρωτήσαμε λοιπόν τον Σύμβουλο Καριέρας και Επαγγελματικού Προσανατολισμού, Πάνο Σταυρόπουλο για όσα αγχώνουν μικρούς και μεγάλους, για τη σημασία της επιλογής σπουδών και επαγγέλματος, για τις ανατροπές σε μια καριέρα, το πώς ο ίδιος μπορεί να βοηθήσει τους νέους και τι πρέπει να έχουν υπόψη τους διαλέγοντας σχολή και δουλειά.

– Πόσο κρίσιμη είναι στ' αλήθεια μια απόφαση που παίρνει κανείς στα 17 του για μια καριέρα; Είναι όντως απόφαση ζωής;

Ένας 17χρονος αισθάνεται πως η απόφαση αυτή, δηλαδή η επιλογή σπουδών, είναι πάρα πολύ καθοριστική. Συνήθως, είναι η πρώτη πολύ σοβαρή απόφαση που έχει να πάρει και είναι λογικό να αισθάνεται άγχος και να θεωρεί ότι είναι πάρα πολύ καθοριστική για το μέλλον του.

Προφανώς μία σωστή επιλογή σπουδών ίσως ανοίγει πιο εύκολα το δρόμο για τη μετέπειτα πορεία και σταδιοδρομία, χωρίς όμως να σημαίνει πως μια είτε σωστή είτε λανθασμένη απόφαση είναι τόσο καθοριστική, ώστε να είναι μία απόφαση ζωής. Είναι μία από τις πολλές αποφάσεις που θα καθορίσουν τη ζωή μας. Πολλοί επιτυχημένοι επαγγελματίες έκαναν λάθος αρχικά και μετά βρήκαν τον δρόμο τους.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

– Κατά πόσο ένα παιδί αυτής της ηλικίας είναι σε θέση να πάρει μια τέτοια απόφαση;

Το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών δεν είναι έτοιμο για μία τέτοια απόφαση. Και είναι πάρα πολύ φυσιολογικό στα 15 ,16 να μην ξέρεις τι θέλεις να κάνεις στη ζωή σου, ούτε καν τι θες να σπουδάσεις. Από την άλλη, πολλές φορές στη ζωή μας θα κληθούμε να πάρουμε αποφάσεις, ενώ δεν είμαστε έτοιμοι.

Οφείλουν λοιπόν να κοιτάξουν μέσα τους, τα ενδιαφέροντά τους, τις εργασιακές τους αξίες, να ενημερωθούν για τα τμήματα και τα μαθήματα και να πάρουν μία απόφαση, γνωρίζοντας ότι είναι η αρχή ενός ταξιδιού και όχι το τέλος. Γι' αυτό, όταν δεν είμαστε σίγουροι για κάτι, επιλέγουμε ένα πεδίο σπουδών με εύρος, ώστε στην πορεία να επιλέξουμε ποιον δρόμο θα πάρουμε.

– Είναι σπουδές και επάγγελμα το ίδιο πράγμα;

Όχι, σπουδές και επάγγελμα δεν είναι το ίδιο πράγμα. Κάποιος, σπουδάζοντας Νομική, μπορεί να γίνει δικηγόρος, αλλά με ένα μεταπτυχιακό μπορεί να βρεθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, να εργαστεί ως στέλεχος μιας μεγάλης πολυεθνικής ή να γίνει διαμεσολαβητής - ουσιαστικά είναι 3 διαφορετικά επαγγέλματα.

Κάποιος που σπουδάζει Φιλολογία, για παράδειγμα, μπορεί με να διδάξει, αν θέλει, μπορεί όμως να γίνει σύμβουλος σταδιοδρομίας, να εργαστεί στον τομέα του marketing ως κειμενογράφος, να συνεργαστεί με ένα μουσείο, να αρθρογραφεί, να γίνει επιμελητής κειμένων και πολλά ακόμη. Επομένως, οι σπουδές είναι ένα σύμπαν και στην πορεία θα βρούμε σε ποιον πλανήτη θα επιλέξουμε να ζήσουμε.

«Η ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ 50 ΕΤΩΝ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΑΣΤΕΙΟ ΝΑ ΝΟΜΙΖΟΥΜΕ ΠΩΣ ΣΕ ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΟΥ ΘΑ ΜΑΣ ΒΓΑΛΟΥΝ ΛΙΓΟ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΜΑΣ».

– Είναι το επάγγελμα «για μια ζωή»;

Οι περασμένες γενιές έζησαν το φαινόμενο μιας καριέρας που σπάνια άλλαζε στην πορεία. Οι γενιές που έρχονται θα αναπτυχθούν επαγγελματικά σε ένα μεταβλητό εργασιακό τοπίο, στο οποίο η τεχνητή νοημοσύνη θα φέρει τρομερές αλλαγές και πολύ συχνά θα καλούνται να παίρνουν αποφάσεις, ώστε, είτε να εξελίσσονται στον τομέα που είναι, είτε να κάνουν στροφή στην καριέρα τους.

Από την πείρα μου βλέπω, μιλώντας με επαγγελματίες στις ηλικίες των 40-45, ότι πολλοί μαγελώνοντας δεν είναι ευχαριστημένοι από την καριέρα τους. Ακόμη κι αν κάνουν κάτι που τους ευχαριστούσε και τους ταίριαζε, διότι οι ίδιοι στην πορεία άλλαξαν και ίσως άλλαξε και το επάγγελμα στο οποίο μπήκαν στα 18 τους.

Θεωρώ πολύ θετικό πως πλέον ο εργαζόμενος μπορεί ο ίδιος να επιλέγει την εργασιακή πορεία του και να διαμορφώνει τη σταδιοδρομία του σε αντίθεση με το παρελθόν που αυτό το έκανε ο εργοδότης.

– Σπουδές και επάγγελμα: Τι ρόλο παίζουν συνήθως οι γονείς;

Ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στη λήψη απόφασης από τον μαθητή είναι οι γονείς. Όλες οι έρευνες δείχνουν ότι είναι τεράστια η θετική ή η αρνητική συμβολή των γονέων στην επιλογή σπουδών.

Αρκετοί γονείς, μη ενημερωμένοι για το εργασιακό τοπίο που θα φανεί μπροστά μας στις επόμενες δεκαετίες, έχοντας τα δικά τους στερεότυπα, αγχωμένοι  ιδιαίτερα για την αποκατάσταση των παιδιών, παρεμβαίνουν συχνά και μάλιστα όχι τόσο κομψά και δημοκρατικά.

Έχω παρατηρήσει - το δείχνουν και οι έρευνες άλλωστε - πως μαθητές που έχουν υποστηρικτικούς γονείς, με διάθεση διαλόγου και κατανόησης, παίρνουν πολύ πιο εύκολα τις αποφάσεις τους και χωρίς ιδιαίτερο άγχος που κι αυτό είναι πια μεγάλο πρόβλημα.

– Πώς βοηθάς έναν έφηβο να διαλέξει σχολή; Ποιες παραμέτρους εξετάζετε;

Αυτό που κάνει ένας σύμβουλος σταδιοδρομίας είναι να βοηθήσει τον πελάτη του να βρει το περιεχόμενό του. Υπάρχει στον καθένα μας μία φωνή που μας λέει την αλήθεια, αλλά σηκώνονται άλλες φωνές τριγύρω, των γονέων, των φίλων, των καθηγητών, των αξιών ενός κοινωνικού συστήματος και θάβεται η δική μας φωνή.

Προσπαθώ λοιπόν να τον βοηθήσω να ακούσει τη φωνή του, να ανακαλύψει τα ενδιαφέροντά του, να προβληματιστεί για τις εργασιακές αξίες του, να εντοπίσει της δεξιότητες και τις ικανότητές του και φυσικά να πληροφορηθεί για το περιεχόμενο των σπουδών και τις προοπτικές που ανοίγονται.

«ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΤΟΝ ΚΑΘΕΝΑ ΜΑΣ ΜΙΑ ΦΩΝΗ ΠΟΥ ΛΕΕΙ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ, ΑΛΛΑ ΣΗΚΩΝΟΝΤΑΙ ΑΛΛΕΣ ΦΩΝΕΣ ΤΡΙΓΥΡΩ ΚΑΙ Η ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΦΩΝΗ ΘΑΒΕΤΑΙ».

– Τι λες σε κάποιον που δεν πέτυχε στη σχολή που ήθελε;

Του λέω πως έχει δικαίωμα να πενθήσει και πως από την επόμενη μέρα έχει δικαίωμα και υποχρέωση να πάρει τη ζωή στα χέρια του. Λέω στους μαθητές πως είναι τυχεροί, διότι το σύστημα πλέον τούς δίνει πολλές ευκαιρίες να φτάσουν στο στόχο τους, είτε δίνοντας ξανά εξετάσεις, είτε με μεταπτυχιακές σπουδές, είτε με ιδιωτικά πανεπιστήμια.

Επίσης, τους λέω πως πολλοί από τους επαγγελματίες, στους οποίους έχω πάρει συνέντευξη για το κανάλι μου, και οι οποίοι δεν σπούδασαν στη σχολή της πρώτης τους επιλογής, θεωρούν τον εαυτό τους τυχερό που ήρθαν έτσι τα πράγματα.

– Από την επαγγελματική σου θέση, πώς θα χαρακτήριζες τις λέξεις επιτυχία και αποτυχία;

Ζούμε σε μία κοινωνία που σχεδόν όλα τα αντιμετωπίζει με όρους οικονομικούς. Κακά τα ψέματα, η επιτυχία και η αποτυχία στο μυαλό πολλών έχουν σχέση με την αποκατάσταση, τα χρήματα, την πολυτέλεια που μπορεί κάποιος να κερδίσει από το επάγγελμά του.

Σπάνια η έννοια της επιτυχίας ταυτίζεται με την έννοια της ευτυχίας - για μένα αυτό είναι το ζητούμενο. Η σταδιοδρομία είναι ένα ταξίδι 50 ετών και είναι αστείο να νομίζουμε πως σε ένα ταξίδι δεν θα υπάρξουν λάθη, αναποδιές, απρόσμενα γεγονότα που μπορεί να μας βγάλουν λίγο από τον δρόμο μας. Αν έχουμε όμως πίστη στο ταξίδι, τότε θα φτάσουμε στον προορισμό μας και πιθανόν να ανακαλύψουμε και νέους προορισμούς.

Ειδικά, για την επιτυχία στις πανελλαδικές εξετάσεις θα ήθελα να τονίσω πως αυτή κρίνεται και αξιολογείται μετά από 8-9 χρόνια. Ξέρω πολλά παραδείγματα παιδιών που το βράδυ των Πανελλαδικών γιόρταζαν για την επιτυχία τους, αλλά μετά από χρόνια, δεν είχαν τελειώσει το τμήμα στο οποίο είχαν περάσει ή ακόμα κι αν το είχαν τελειώσει, δεν ήταν ευχαριστημένα με την επιλογή τους.