ΕΙΝΑΙ ΠΙΘΑΝΟ ΝΑ ΖΟΥΜΕ ΣΕ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ; ΕΝΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑΣ ΑΠΑΝΤΑ

Η υπόθεση ότι το σύμπαν μας μπορεί να είναι μια προσομοιωμένη εικονική πραγματικότα και όχι η «απτή» πραγματικότητα που εμείς νομίζουμε έχει εξεταστεί από πολλούς επιστήμονες. Ένας φυσικός από το Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ δίνει τη δική του –ιδιαίτερη– εκδοχή.

Η φύση της πραγματικότητας που μας περιβάλλει είναι ένα από τα μεγαλύτερα και άλυτα μέχρι στιγμής μυστήρια. Όταν κοιτάμε στο διαδίκτυο αστρονομικές φωτογραφίες, εντυπωσιαζόμαστε από το μεγαλείο του σύμπαντος. Και τότε αρχίζουν να δημιουργούνται διαφόρων ειδών ερωτήματα: Υπάρχουν εξωγήινοι; Είναι εφικτό το ταξίδι στον χρόνο; Πώς προέκυψαν οι κατάλληλες συνθήκες για την ανάπτυξη της ανθρώπινης ζωής;

Πρόσφατα διάβασα στο The Conversation ένα άρθρο του Melvin M. Vopson, φυσικού και καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ, στο οποίο ο επιστήμονας εξετάζει την υπόθεση που θέλει το σύμπαν μας να είναι μια προσομοίωση σε υπολογιστή. Όπως εξηγεί ο Vopson, η θεωρία υποστηρίζεται από έναν κλάδο της επιστήμης που ονομάζεται «φυσική της πληροφορίας», στον οποίο ο ίδιος ειδικεύεται.

Μερικές από τις θεωρίες που έχουν διατυπωθεί μέχρι σήμερα

Η ιδέα της προσομοίωσης δεν είναι καινούργια. Όπως εξηγεί στο άρθρο του ο Vopson, το 1989 ο φυσικός John Archibald Wheeler πρότεινε ότι το σύμπαν είναι θεμελιωδώς μαθηματικό και μπορεί να θεωρηθεί ότι αναδύεται από την πληροφορία. Εκείνος επινόησε τη φράση «it from bit», θεωρία που εν συντομία υποστηρίζει ότι κάθε στοιχείο του φυσικού κόσμου έχει στο βάθος (σε πολύ μεγάλο βάθος, στις περισσότερες περιπτώσεις) μια άυλη πηγή και εξήγηση, ότι όλα τα φυσικά πράγματα έχουν πληροφοριοθεωρητική προέλευση και ότι πρόκειται για ένα συμμετοχικό σύμπαν.

Το 2003, ο φιλόσοφος Nick Bostrom από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης διαπίστωσε ότι είναι πολύ πιθανό να ζούμε σε μια προσομοίωση. Όπως εξηγεί, ένας προηγμένος πολιτισμός θα πρέπει να φτάσει σε σημείο που η τεχνολογία του θα είναι τόσο εξελιγμένη, ώστε οι προσομοιώσεις να είναι δυσδιάκριτες από την πραγματικότητα και οι συμμετέχοντες να μην έχουν επίγνωση ότι βρίσκονται σε προσομοίωση. Όπως διαβάζουμε στο άρθρο, ένας φυσικός από το Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης στις ΗΠΑ, ονόματι Seth Lloyd, «πήγε την υπόθεση της προσομοίωσης στο επόμενο επίπεδο». Πρότεινε ότι ολόκληρο το σύμπαν θα μπορούσε να είναι ένας γιγαντιαίος κβαντικός υπολογιστής.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Στοιχεία που συνηγορούν στην υπόθεση της εικονικής πραγματικότητας

Διαβάζοντας τις υποθέσεις και τα επιχειρήματα του Vopson, προσπαθούμε να κατανοήσουμε τα στοιχεία που δείχνουν ότι η υπόθεση της προσομοίωσης μπορεί και να αληθεύει.

«Υπάρχουν ορισμένες αποδείξεις που υποδηλώνουν ότι η φυσική μας πραγματικότητα θα μπορούσε να είναι μια προσομοιωμένη εικονική πραγματικότητα και όχι ένας αντικειμενικός κόσμος που υπάρχει ανεξάρτητα από τον παρατηρητή», γράφει ο Vopson.

Όπως εξηγεί, οποιοσδήποτε κόσμος εικονικής πραγματικότητας θα βασίζεται στην επεξεργασία πληροφοριών. Αυτό σημαίνει ότι τα πάντα τελικά ψηφιοποιούνται ή κατανέμονται σε ένα ελάχιστο μέγεθος που δεν μπορεί να υποδιαιρεθεί περαιτέρω: τα bits. Αυτό φαίνεται να μιμείται την πραγματικότητά μας σύμφωνα με τη θεωρία της κβαντομηχανικής, που κυβερνά τον κόσμο των ατόμων και των σωματιδίων. Δηλώνει ότι υπάρχει μια μικρότερη, διακριτή μονάδα ενέργειας, μήκους και χρόνου. Ομοίως, τα στοιχειώδη σωματίδια, τα οποία αποτελούν όλη την ορατή ύλη του σύμπαντος, είναι οι μικρότερες μονάδες ύλης. «Για να το θέσουμε απλά, ο κόσμος μας είναι "pixelated"», εξηγεί ο Vopson.

Από τη μία, οι νόμοι της φυσικής που διέπουν τα πάντα στο σύμπαν μοιάζουν με κώδικα υπολογιστή κατά την εκτέλεση ενός προγράμματος προσομοίωσης. Από την άλλη, οι αριθμοί και τα γεωμετρικά μοτίβα υπάρχουν παντού γύρω μας, κάνοντας τον κόσμο μας να φαίνεται εξ ολοκλήρου μαθηματικός.

Ο επιστήμονας θεωρεί ότι η πιο ισχυρή απόδειξη της υπόθεσης της προσομοίωσης προέρχεται από την κβαντική μηχανική, σύμφωνα με την οποία η φύση δεν είναι «πραγματική». «Σωματίδια σε καθορισμένες καταστάσεις, όπως συγκεκριμένες θέσεις, δεν φαίνεται να υπάρχουν, εκτός αν τα παρατηρήσετε ή τα μετρήσετε πραγματικά. Αντίθετα, βρίσκονται σε ένα μείγμα διαφορετικών καταστάσεων ταυτόχροναν». Με παρόμοιο τρόπο, στην εικονική πραγματικότητα χρειάζεται ένας παρατηρητής ή ένας προγραμματιστής για να «συμβούν» πράγματα.

ΑΝ ΜΠΟΡΕΣΟΥΜΕ ΝΑ ΕΝΤΟΠΙΣΟΥΜΕ ΤΑ BITS ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ, ΤΟΤΕ ΘΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΣΕ ΘΕΣΗ ΝΑ ΑΠΟΔΕΙΞΟΥΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ.

Μπορούμε να αποδείξουμε την υπόθεση της προσομοίωσης;

Ένα από τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι τι είδους πειράματα θα μπορούσαμε να κάνουμε για να επιβεβαιώσουμε ή να απορρίψουμε την υπόθεση. Ο Vopson θεωρεί ότι αν μπορέσουμε να εντοπίσουμε τα bits πληροφοριών, τότε θα είμαστε σε θέση να αποδείξουμε την υπόθεση της προσομοίωσης, αφού ένα προσομοιωμένο σύμπαν περιέχει πολλά κομμάτια πληροφοριών παντού γύρω μας.

Ένα στοιχείο από το οποίο μπορούμε να «πιαστούμε» για να αναζητήσουμε αυτά είναι η «πρόσφατα προταθείσα αρχή της ισοδυναμίας μάζας-ενέργειας-πληροφορίας, που υποδηλώνει ότι η μάζα μπορεί να εκφραστεί ως ενέργεια ή πληροφορία ή το αντίστροφο, και δηλώνει ότι τα πληροφοριακά bits πρέπει να έχουν μικρή μάζα. Αυτό μας δίνει κάτι για να ψάξουμε».

Το πείραμα το οποίο προτείνει ο ίδιος θεωρώντας ότι μπορεί να μας δώσει την απάντηση σχετίζεται με την υπόθεση ότι η πληροφορία μπορεί να είναι η χαμένη σκοτεινή ύλη στο σύμπαν. Ο Vopsοn έχει διατυπώσει την άποψη ότι η «πληροφορία» είναι η πέμπτη κατάσταση της ύλης μετά τη στερεά, την υγρή, την αέρια και το πλάσμα, και πιθανώς η κυρίαρχη μορφή της ύλης στο σύμπαν. Ο ίδιος καταλήγει στο ότι «όσο περισσότερο παίρνουμε στα σοβαρά την υπόθεση της προσομοίωσης, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να την αποδείξουμε ή να τη διαψεύσουμε μια μέρα».