ΑΛΛΟ ΝΤΑΝΤΑ, ΑΛΛΟ ΓΙΑΓΙΑ: ΟΔΗΓΙΕΣ «ΧΡΗΣΗΣ» ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ

Όταν μια νέα μητέρα επιστρέφει στην εργασία της μετά από την άδεια λοχείας, το δίλημμα «νταντά ή γιαγιά» γίνεται πιεστικό και εγείρει απρόσμενα συναισθήματα, άλυτα οικογενειακά ζητήματα αλλά και πρακτικά προβλήματα που επιζητούν επιτακτικά λύση. Μία παθούσα –και μαθούσα– εξηγεί.

«Επιτέλους, μόνα στο σπίτι», αναφώνησα όταν και το μικρό μου παιδί έκλεισε τα δεκατέσσερα. Η υπόθεση «φύλαξη παιδιού» είχε τελειώσει και μαζί της οι τριβές, οι συζητήσεις για τις συγγένειες αίματος, οι αυξήσεις μισθού μόλις έχει μπει για τα καλά ο Νοέμβρης (και πού να βρεις γυναίκα;), οι αγωνίες, οι ενοχές… Και το παστίτσιο της γιαγιάς – για να τα λέμε όλα!

Σήμερα, κοιτάζω από απόσταση τα γενόμενα μιας άλλης εποχής, εκείνης που αφορούσε τα βρεφικά, νηπιακά και παιδικά χρόνια των παιδιών μου. Αναλογιζόμενη το μείζον δίλημμα «νταντά ή γιαγιά», που τότε απασχολούσε όλους τους γονείς της παρέας, συνειδητοποιώ ότι δεν βρήκα ποτέ τη σωστή απάντηση. Πάντα κατέληγα στην πιο βολική για την εκάστοτε συγκυρία λύση, από την οποία ποτέ δεν ήμουν απόλυτα ικανοποιημένη. Γιατί, άλλα τα μάτια του λαγού κι άλλα της κουκουβάγιας. Ποιος είναι ποιος εξαρτάται από τις οικογενειακές σχέσεις και τις αντιλήψεις. Αφήστε που οι ρόλοι αλλάζουν και ο λαγός μπορεί να γίνει κουκουβάγια εν μια νυκτί! Και εξηγούμαι…

Η γιαγιά μας η καλή – και υπερεκτιμημένη

Ας ξανασυστηθούμε: Όλοι οι σημερινοί γονείς προερχόμαστε από την «αγία ελληνική οικογένεια» και έχουμε εμπεδώσει τη δήλωση αγάπης και αφοσίωσης γιαγιάδων και παππούδων: «Του παιδιού μου το παιδί είναι δυο φορές παιδί μου». Δηλαδή, δυο φορές η λατρεία και δυο φορές τα λάθη και οι εμμονές. Αυτό είναι το αγκάθι όταν βάζουμε τη γιαγιά σε θέση νταντάς. Στήστε λοιπόν τη ζυγαριά, αναζητήστε τα υπέρ και τα κατά της κάθε επιλογής και παρατηρήστε: Πού γέρνει ο ζυγός;

iStock

Γιαγιά ή νταντά;

Η γιαγιά είναι η μαμά της μαμάς ή η πεθερά της – και οι απόψεις για το τι είναι «καλύτερο» και τι «χειρότερο» κρίνονται πάντα ως υποκειμενικές. Σε κάθε περίπτωση, η γιαγιά είναι αίμα των παιδιών μας και πρόσωπο εμπιστοσύνης. Η όποια «κυρία», «γυναίκα» ή «νταντά», ακόμη κι όταν προέρχεται από το ευρύτερο φιλικό ή οικογενειακό περιβάλλον, δεν είναι ανοιχτό βιβλίο, δεν τρέφει εξ ορισμού αισθήματα αγάπης για το βλαστάρι μας και δύσκολα μας απαλλάσσει από έναν φόβο που συνήθως καραδοκεί στο πίσω μέρος του μυαλού μας: Κι αν είναι κακοποιητική;

Η ειδησεογραφία προφανώς έχει σημαντικό μερίδιο ευθύνης στις αναστολές μας. Από την άλλη, κάθε συμφωνία με τη νταντά έχει επαγγελματικό χαρακτήρα και η μη τήρησή της έχει συγκεκριμένες επιπτώσεις για εκείνη.

• Η γιαγιά θεωρεί εαυτόν αυθεντία. Εκείνη ξέρει, έχει μεγαλώσει παιδιά δεν θα της πείτε εσείς –ούτε κι ο παιδίατρος, ενίοτε– τι να κάνει για τον πυρετό, τον πονόκοιλο, το κλάμα… Η γιαγιά μπορεί εύκολα να γίνει μπελάς, ακόμη κι αν είναι γλυκός.
• Η νταντά διατείνεται ότι έχει εμπειρία. Μένει να αποδειχτεί. Σίγουρα όμως ακολουθεί πιο εύκολα τους κανόνες του σπιτιού και τις οδηγίες των γονιών. Ακόμη, η έλλειψη συναισθηματικής της εμπλοκής κάνει τα πράγματα πιο εύκολα για όλους.
• Η γιαγιά δεν απολύεται. Αν μάλιστα αναγκαστεί να «παραιτηθεί», μαύρο φίδι που σας έφαγε. Η πικρία τις και οι ενοχές σας θα σκιάσουν την οικογενειακή ζωή για αρκετό καιρό.
• Η γιαγιά –συνήθως– έχει κέφι, ακόμη κι αν δεν έχει τα κότσια. Ζει τη δεύτερη ευκαιρία να διορθώσει –ή να επαναλάβει– λάθη ή παραλήψεις που έκανε στα παιδιά της. Έχει πια τον χρόνο και την υπομονή να παίξει με τα εγγόνια της, να τους διαβάσει παραμύθια, να τα νανουρίσει υπομονετικά. Η συνθήκη πλησιάζει πολύ στο να είναι win-win, καθώς όλοι κερδίζουν κάτι: Οι παππούδες ξεπερνούν τη μελαγχολία του παροπλισμού και της συνταξιοδότησης, καθώς μπαίνουν και πάλι στο προσκήνιο και νιώθουν πολύτιμοι, ενώ τα παιδιά αναπτύσσονται ψυχοκοινωνικά στην ασφάλεια των οικογενειακών σχέσεων.

iStock

• Η γαλήνη του ζευγαριού έχει περισσότερες πιθανότητες να διαταραχτεί από την πεθερά, που κάνει διαρκώς νουθεσίες και παρεμβάσεις παρά από την κυρία που θα κρατήσει το παιδί. Εκτός κι αν το σενάριο της ζωής σας το υπογράφει παραγωγός σαπουνόπερας και η νεαρή νταντά ερωτευτεί τον ώριμο πατέρα των παιδιών!
• Η νταντά έχει λόγω ηλικίας τη φυσική κατάσταση που ταιριάζει με τις κινητικές ανάγκες των νηπίων και των μικρών παιδιών. Μπορεί να τα πάει στην παιδική χαρά και να κάνει τραμπάλα μαζί τους, να τα κουνάει δυνατά στις κούνιες, να τρέχει ξωπίσω τους. Αντίθετα, ακόμη και τα μικροπροβλήματα υγείας της γιαγιάς θα σταθούν εμπόδιο στις επιθυμίες του εγγονιού της για δράση. Γι’ αυτό μην απορήσετε όταν δείτε γιαγιά και εγγόνι καθιστούς στον καναπέ να βλέπουν μεσημεριανές εκπομπές.
• Η νταντά θα πει «όχι» στο παιδί ακολουθώντας τη γραμμή των γονιών. Η γιαγιά θα πει «ναι» ακόμα και κόντρα στη γραμμή των γονιών και θα είναι συνεπής με τον ρόλο της: αυτόν της δοτικής, τρυφερής, δυο φορές μαμάς που σπάνια μαλώνει τα εγγόνια της, ακόμη κι αν έχει υπάρξει εξαιρετικά αυστηρή και απαιτητική με τα δικά της παιδιά.
• Η γιαγιά είναι δωρεάν. (Ισχυρό επιχείρημα υπέρ της). Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα «πληρώσετε» γι’ αυτή την επιλογή σας.

Οριοθετώντας την κατάσταση

Σε κάθε επιλογή, τα όρια δράσης του ατόμου που θα κρατάει τα παιδιά μας πρέπει να είναι σαφή. Προς τη γιαγιά που διεκδικεί ενίοτε τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανατροφή του παιδιού, αλλά και στη νταντά που μπορεί να μην είναι παρά απόφοιτος λυκείου αλλά να επιχειρηματολογεί για την παιδαγωγική της δεινότητα ξεστομίζοντας ατάκες της Μαρία Μοντεσσόρι.

iStock

Για να μη γίνονται παρεξηγήσεις:

• Φροντίστε να γίνουν διακριτοί οι ρόλοι μητέρας-γιαγιάς, ειδικά σε περιπτώσεις της δυναμικής γιαγιάς, που η μάνα μπορεί να χάσει τον ρόλο μέσα από τα χέρια της.
• Σε περίπτωση που προσλάβετε μια κυρία για να φροντίσει το παιδί σας, εξηγήστε με σαφήνεια τον ρόλο της και τις υποχρεώσεις της και μην αφήσετε τίποτα να πέσει στο κενό. Μη ντραπείτε και μη νιώθετε ένοχη αν πρέπει να κάνετε την οποιαδήποτε παρατήρηση.
• Καταλήξτε στο είδος της ανατροφής που θέλετε να πάρει το παιδί σας πριν μιλήσετε στη γιαγιά ή τη νταντά.
• Οριοθετήστε κι εσείς τις ανάγκες και τη συμπεριφορά σας. Μια μεγάλη γυναίκα όπως η γιαγιά του παιδιού δεν μπορεί να μένει όλη την ημέρα δραστήρια με ένα μικρό παιδί. Μια κοπέλα που έχει προσληφθεί για να προσέχει και να παίζει με το παιδί σας δεν μπορεί να κάνει και μαγείρεμα και συγύρισμα και σιδέρωμα για να τα βρείτε όλα έτοιμα όταν επιστρέψετε σπίτι από το γραφείο. Αυτό δεν θα συμβεί ποτέ. Ή δεν θα γίνουν όλα εξίσου καλά. Συμβιβαστείτε.