ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΖΩΗΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΤΟΥΣ

Οι Κυκλάδες είναι πολλά περισσότερα από όσα βλέπουμε στις καλοκαιρινές μας διακοπές. Είναι η φύση και οι άνθρωποί τους που τις μετατρέπουν σε σχολείο και καταφύγιο. Ας τους γνωρίσουμε.

Ένα από τα αγαπημένα μου ρητά είναι εκείνο που λέει: «Η φύση δεν είναι μέρος για επίσκεψη. Είναι σπίτι». Ειδικά μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, όλο και περισσότεροι συνειδητοποιήσαμε πόσο έχουμε απομακρυνθεί από οτιδήποτε φυσικό. Tις ημέρες του εγκλεισμού, η θάλασσα –αχ, η θάλασσα!– έγινε η απόλυτη απόδραση. Έτσι απλά, να περπατάς στην ακρογιαλιά, να ακούς τα κύματα, να αδειάζεις το βλέμμα στον ορίζοντα και να χαζεύεις τις αραγμένες βάρκες και τα καΐκια, που σου θυμίζουν το καλοκαίρι, τις διακοπές, τα νησιά, τις Κυκλάδες!

Όλοι και όλες έχουμε υπέροχες αναμνήσεις από κάποιο Κυκλαδονήσι. Πανέμορφες αμμώδεις παραλίες, αρχιτεκτονική σε λευκό και μπλε, παραδοσιακός τρόπος ζωής, ξεχωριστή γαστρονομία, διασκέδαση και μουσική, άνθρωποι ζεστοί και φιλόξενοι, που μετατρέπουν το ταξίδι μας εκεί σε μια εμπειρία ζωής. Αυτός ο απόλυτος προορισμός, οι Κυκλάδες, είναι και ένα μεγάλο σχολείο, που μπορεί να μας δώσει πολύτιμα μαθήματα.

5 μαθήματα ζωής από τις Κυκλάδες

Μάθημα #1: Ένας θησαυρός δεν είναι μόνο από ασήμι και χρυσό

Δεν είναι λίγοι αυτοί που ήδη γνωρίζουν ότι οι Κυκλάδες είναι ένας θησαυρός. Να είστε προετοιμασμένοι να τον συναντήσετε στη γη, στη θάλασσα και στον ουρανό. Δεν είναι από ασήμι ή χρυσό, αλλά λάμπει και είναι ίσως το πιο ακριβό δώρο που μπορεί να σας προσφερθεί. Κλείστε τα μάτια και την οθόνη, παρακαλώ, και ταξιδέψτε στις αναμνήσεις των αισθήσεών σας – τον πολυτιμότερο θησαυρό της ζωής μας! Εκείνον που μας κάνει πραγματικά πλούσιους, αν μην τι άλλο, σε συναισθήματα.

ΤΑ ΝΕΡΑ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΦΙΛΟΞΕΝΟΥΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΥΣ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥΣ ΒΙΟΤΟΠΟΥΣ ΚΑΙ ΜΟΝΑΔΙΚΟΥΣ ΚΟΡΑΛΛΙΟΓΕΝΕΙΣ ΥΦΑΛΟΥΣ.

Μάθημα #2: Όλα τα ωραία είναι άγρια και ελεύθερα

Παρά τα φαινομενικά άγονα και βραχώδη κυκλαδίτικα τοπία και τη σχετικά φτωχή βλάστηση των νησιών, είναι απίστευτο ότι σήμερα υπάρχουν στις Κυκλάδες περισσότερα από 1.600 είδη φυτών. Εκ των οποίων πάνω από 200 είναι σπάνια ή απειλούμενα ενδημικά είδη. 

Η γεωγραφική θέση των νησιών τούς επιτρέπει να προσελκύουν μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και όμορφη ορνιθοπανίδα. Συμπεριλαμβανομένου του σπάνιου γλάρου του Αιγαίου και του Μαυροπετρίτη. Ενός παγκοσμίως απειλούμενου είδους γερακιού, που φωλιάζει σε απόκρημνους βράχους. 

χαρα πελεκανου

Τα γαλάζια, καθαρά νερά του Αιγαίου φιλοξενούν σημαντικούς θαλάσσιους βιότοπους, όπως τα λιβάδια Ποσειδωνίας και τις τραγάνες, μοναδικούς κοραλλιογενείς ύφαλους. Πανέμορφα θαλάσσια θηλαστικά και άλλα υπέροχα είδη επιλέγουν να κολυμπούν στα κυκλαδίτικα νερά: Η μεσογειακή φώκια Monachus Monachus, τα κοινά δελφίνια Delphinus Delphis και οι απίθανες θαλάσσιες χελώνες Caretta Caretta. Είναι όλα τους άγρια και ελεύθερα. Και μας θυμίζουν πόσο ανεκτίμητο είναι αυτό το αίσθημα!

Μάθημα #3: Η φύση, όπως κι η ζωή, δεν βιάζεται

Η φύση έχει τον δικό της ρυθμό κι αυτό μας διδάσκει πολλά. Είναι προφανές όταν παίρνουμε μια βαθιά ανάσα, μένουμε ακίνητοι και κοιτάμε γύρω μας. 

Βρίσκεστε στις Κυκλάδες. Τα κύματα χορεύουν στον ρυθμό της θάλασσας. Τα γαϊδουράκια, οι κατσίκες, ακόμα και οι γάτες στέκονται και κοιτούν ολόγυρα, τρώνε, ή περπατούν αργά αλλά σταθερά. Τα πουλιά πετούν τόσο γρήγορα όσο χρειάζεται – συχνά είναι απλώς ο άνεμος που τα ισορροπεί στον αέρα. 

Οι θάμνοι, τα λιγοστά δεντράκια και τα υπόλοιπα άγρια φυτά μεγαλώνουν με δυσκολία αλλά αποφασιστικά. Κόντρα στους βοριάδες και την αλμύρα της θάλασσας. Μεγαλώνουν στον ίδιο χρόνο που θα χρειαστεί για να αποκατασταθεί το τραύμα ενός πληγωμένου αετού. Για να φυτρώσει ο σπόρος μιας βελανιδιάς. Για να ξαναζωντανέψει και να πρασινίσει ένα διαβρωμένος και άνυδρος τόπος. Για να καθαριστεί ένα μονοπάτι από τα βάτα ή μια ακτή από τα αποτσίγαρα και τα πλαστικά.

Αυτός ο βασανιστικά αργός ρυθμός μπορεί να μοιάζει απογοητευτικός στους ανθρώπους που έχουν συνηθίσει να γίνονται τα πάντα με απίστευτη ταχύτητα και που θέλουν να βλέπουν γρήγορα αποτελέσματα. Ωστόσο, είναι απόλυτα φυσιολογικός για όσους είναι εξοικειωμένοι με τους νόμους της φύσης.

χαρα πελεκανου

Ο ΑΡΓΟΣ ΡΥΘΜΟΣ ΜΟΙΑΖΕΙ ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΤΙΚΟΣ ΣΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ, ΕΙΝΑΙ ΟΜΩΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ. 

Μάθημα #4: Προστατεύουμε ό,τι αγαπάμε

Όπως κάθε ζωντανό οικοσύστημα, οι Κυκλάδες έχουν τους δικούς τους «φύλακες». Είναι οι άνθρωποι που εργάζονται ήσυχα, αλλά με μεγάλο πάθος για την προστασία και την αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος. Ως απάντηση σε μη βιώσιμα πρότυπα ανάπτυξης, τα οποία σε μεγάλο βαθμό υιοθετούνται λόγω του μαζικού τουρισμού και των πιέσεων που συνεπάγεται, αλλά και εξαιτίας άλλων σοβαρών προκλήσεων. 

Είναι οι άνθρωποι που μπορεί να μην συναντήσετε σε μια χαλαρή βόλτα σας στο νησί. Γιατί –όταν δεν απασχολούνται στην εργασία τους, για να βγάλουν τα προς το ζην– προσφέρουν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους στη φύση, πασχίζοντας να διασφαλίσουν ότι η φυσική κληρονομιά και η ομορφιά των Κυκλάδων θα περάσουν ανέπαφες στις επόμενες γενιές. 

αννυ μητροπουλου

Οι περισσότεροι είναι επίσης σύμμαχοι και τοπικοί συνεργάτες μας στον Αστικό Μη Κερδοσκοπικό Οργανισμό Cyclades Preservation Fund (CPF), που περήφανα στηρίζει τις προσπάθειές τους. Στα τρία χρόνια δράσης του, το CPF ενδυναμώνει το έργο τους, εμπνέεται από τις πράξεις τους, μοιράζεται τις ιστορίες τους και τους φέρνει σε επαφή, ώστε να πολλαπλασιάζει τον αντίκτυπο της προσφοράς τους.

Αποτελούν την απόλυτη μειοψηφία στα νησιά τους, μα όλοι μαζί γίνονται δυνατότεροι. 

• Αναφέρομαι στον Μάριο και στον Δημήτρη, στην Πάρο. Στον Σύλλογο Προστασίας και Περίθαλψης Άγριας Ζωής «Αλκυόνη». Περνούν κάθε χρόνο από τα χέρια τους εκατοντάδες τραυματισμένα πουλιά και άλλα άγρια ζώα. Τα περισσότερα από αυτά απελευθερώνονται όταν γίνουν καλά, ενώ κάποια μένουν για πάντα εκεί, αφού οι ίδιοι έχουν αποφασίσει να μην κάνουν ευθανασία σε ζώα μη απελευθερώσιμα. Οι λόγοι που τους οδήγησαν στη συγκεκριμένη απόφαση δεν είναι μόνο ηθικοί αλλά και πρακτικοί, αφού ακόμη και ανάπηρα πουλιά μπορούν να βοηθήσουν άλλα να ξαναπετάξουν.
• Στην Όλγα, τον Αλέξανδρο, την Uhli, την Κατερίνα, τη Jola και τον Richard, στην Άνδρο. Κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα δίκτυο πεζοπορικής διαδρομής 100 χλμ με ευρωπαϊκή πιστοποίηση, και να μετατρέψουν το νησί σε παγκόσμιο προορισμό περιπατητών. Πρόσφατα, ξεκίνησαν μια νέα συμμετοχική πρωτοβουλία, για να μοιραστούν το όραμα για μια καθαρή και πράσινη Άνδρο με μια ολόκληρη κοινωνία.
• Τη Χαρά και τον Τέο, στην Απάνω Μεριά της Σύρου, πρωτοπόρους στο δίκτυο οικολογικών οργανώσεων Αιγαίου ΕΥΠΛΟΙΑ. Μαζί με τη νεότερη γενιά, έχουν χτίσει στον ευλογημένο τόπο τους γερές βάσεις για να δημιουργηθεί ένα περιβαλλοντικό και γεωλογικό πάρκο, που θα επιτρέψει να γίνει η περιοχή πόλος έλξης για ήπιες δράσεις. Όπως ο περιπατητικός και γεωλογικός τουρισμός, οι αναρριχήσεις, οι καταδύσεις, η αλιεία και ο αγροτουρισμός, η ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων.
• Στον Γιάννη και τη Σοφία, στη Νάξο. Ξενυχτούν στο κέντρο περίθαλψης άγριας ζωής για να διασώσουν πληγωμένες ή άρρωστες θαλάσσιες χελώνες. Οι ίδιοι θα βρεθούν όπου κι αν τους καλέσουν, για να παραλάβουν έναν τραυματισμένο σκαντζόχοιρο, μια αλεπουδίτσα ή ένα ξεφτέρι.
• Στην Έλενα, τον Tάσο, τον Δημήτρη και πολλούς ακόμη φίλους του Περιβαλλοντικού Πάρκου Πάρου και του ναυτικού ομίλου ΝΑΪΑΣ στη Νάουσα της Πάρου. Πρασινίζουν και ξαναζωντανεύουν εδώ και χρόνια μια ολόκληρη χερσόνησο, διδάσκοντας απλές και οικονομικές πρακτικές ανάσχεσης της διάβρωσης και αναγέννησης των τοπικών οικοσυστημάτων. Διατηρούν επίσης καθαρό το λιμανάκι της Νάουσας, ζωντανή την τέχνη των καραβομαραγκών, μα και την αγάπη των παιδιών για τη θάλασσα.
• Στη Λήδα, τον Δημήτρη και τον Μάνθο, στην Τήνο. Έχουν καταφέρει να αποδείξουν έμπρακτα πως μπορεί να λειτουργεί με επιτυχία η κοινωνική συνεταιριστική και κυκλική οικονομία και πως η ανακύκλωση είναι δυνατή ακόμη και σε νησιά με πρακτικές, αντικειμενικές δυσκολίες.
• Στον Μιχάλη και τον Γιάννη στην Αμοργό. Μαζί με τους άλλους επαγγελματίες παράκτιους αλιείς του Συλλόγου αποφασίζουν με την πρωτοβουλία «Αμοργόραμα» να δώσουν το καλό παράδειγμα και μειώνουν το ψάρεμα τους μήνες αναπαραγωγής των ψαριών. Οι ίδιοι αναλαμβάνουν δράση με τα καΐκια τους για τον καθαρισμό των βορεινών ακτών του νησιού από πλαστικά και άλλα θαλάσσια απορρίμματα.
• Στον Γιώργο, στη Μήλο, που μας μαθαίνει πόσο ανθεκτικά και υπέροχα είναι τα ενδημικά φυτά των Κυκλάδων. Μέλημά του είναι να τα συλλέγει και να τα αναπαράγει, αποκρυπτογραφώντας τους φυσικούς μηχανισμούς φύτρωσης των σπόρων. Ώστε να είναι σε θέση να αποκαθιστά μέχρι και περιοχές που έχουν πληγεί από εξορύξεις ορυχείων και να δημιουργεί φυτοκοινωνίες που ανταπεξέρχονται με επιτυχία ακόμη και σε άνυδρες συνθήκες. 
• Στην Κατερίνα, στην Κύθνο. Με την τοπική ένωση γυναικών αναβιώνουν το παραδοσιακό πλύσιμο των ρούχων στα πλυσταριά. Ενώ πρωτοστατούν στη συντήρηση των μονοπατιών και στην προώθηση την τέχνη της ξερολιθιάς, μέσα από έρευνα και ντοκιμαντέρ που ταξιδεύουν σε όλο τον κόσμο.
• Στον Φώτη, στην Κίμωλο, που με τις βάρκες-βιβλιοθήκη, το θερινό σινεμά, τις δράσεις «νοικοκυρέματος» κοινόχρηστων χώρων και καθαρισμού μονοπατιών και ακτών, αποδεικνύει πως ακόμη κι ένας άνθρωπος μπορεί να κάνει τη διαφορά.

Πανος Δενδρινος

Μάθημα #5: Ποτέ δεν είναι αργά

Οι ιστορίες αυτών και πολλών ακόμη σπουδαίων ανθρώπων των Κυκλάδων είναι ατελείωτες και μας εμπνέουν ιδιαίτερα. Μας λένε ξεκάθαρα πως καθένας και καθεμία από εμάς μπορεί να κάνει τη διαφορά, ενώ όλοι μαζί μπορούμε να επιφέρουμε την αλλαγή.

Ποτέ δεν είναι αργά. 

Τώρα το ξέρετε. Οι Κυκλάδες είναι κάτι περισσότερο από άλλο ένα μέρος που μπορείτε να επισκεφθείτε. Αντικατοπτρίζουν την ποικιλομορφία του φυσικού περιβάλλοντος και τη δύναμη των ανθρώπων. Είναι ένα σχολείο και ένα καταφύγιο της φύσης που οφείλουμε να προστατεύσουμε, σαν το σπίτι μας. Σας καλούμε να ενώσετε τις δυνάμεις σας με το CPF για να προστατεύσετε κάτι που αγαπάτε πολύ.

Η Άννυ Μητροπούλου είναι Εκτελεστική Διευθύντρια του Cyclades Preservation Fund/CPF. Το CPF συγκεντρώνει πόρους από ιδιώτες-δωρητές, μέλη και επιχειρήσεις σε τοπικό και διεθνές επίπεδο, και, σε συνεργασία με τοπικούς φορείς και εμπειρογνώμονες, διασφαλίζει τη στήριξη αποτελεσματικών πρωτοβουλιών και συλλογικοτήτων που κάνουν τη διαφορά στα νησιά.