4 ΤΡΟΠΟΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΤΟ ΕΦΗΒΟ ΠΑΙΔΙ ΣΟΥ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΕΙ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Ένα συνηθισμένο ζήτημα για τους εφήβους είναι η δυσφορία τους απέναντι στο σχολείο και στις υποχρεώσεις που προκύπτουν από αυτό. Μήπως υπάρχουν τρόποι οι γονείς και οι κηδεμόνες να κάνουν κάτι για να αγαπήσει κάθε έφηβο παιδί το σχολείο;

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή, από παιδί «έπαιζε» στο μυαλό μου το κλασικό ρεφρέν: «Τέλος το καλοκαίρι – ήρθε ο Σεπτέμβρης – αρχίζει το σχολείο». Κι ενώ πίστευα ότι αυτή η βασανιστική σκέψη θα σταματούσε να με απειλεί μετά την πολυπόθητη ενηλικίωση, όταν έγινα μητέρα άρχισα να ξανακούω τη μελωδία της! Θυμήθηκα τη βαρεμάρα, το άγχος, την κούραση και πολλά άλλα υπέροχα συναισθήματα που μου δημιουργούσε το σχολείο ιδιαίτερα στην περίοδο της εφηβείας, καθώς έβλεπα την ιστορία να επαναλαμβάνεται με την έφηβη κόρη μου.

Προσπάθησα να παρακάμψω την εκνευριστική της γκρίνια για το σχολείο, όλες τις απόψεις του τύπου Τι μας χρειάζονται τώρα όλα αυτά τα μαθήματα στην ζωή; Πάλι αυτόν τον χάλια καθηγητή θα έχω στα μαθηματικά; Πότε θα τελειώσει επιτέλους αυτή η φυλακή; και διάφορα άλλα όχι και τόσο κόσμια σχόλια, και άρχισα να αναρωτιέμαι τι πραγματικά είναι αυτό που την ενοχλεί στο σχολείο και τι θα μπορούσα να κάνω για να τη βοηθήσω να αισθανθεί καλύτερα.

Ψάχνοντας στο διαδίκτυο, εντόπισα μια έρευνα του 2024, η οποία έγινε σε 2.317 Gen Zers ( άτομα ηλικίας 12–27 ετών). Σύμφωνα με αυτή:

• Το 25-54% των μαθητών δεν αισθάνονται πως όσα μαθαίνουν είναι σημαντικά ή ενδιαφέροντα.
• Λιγότεροι από τους μισούς συμμετέχοντες, το 49%, πιστεύουν ότι οι σχολικές εργασίες τους κεντρίζουν το ενδιαφέρον θετικά.
• Ακόμα λιγότεροι, το 46%, θεωρούν ότι οι εργασίες του σχολείου είναι σχετικές με τα πραγματικά τους ταλέντα.

Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, οι μαθητές που δείχνουν να τους αρέσει το σχολείο έχουν τις διπλάσιες πιθανότητες να πετύχουν τους στόχους τους στην ενήλικη ζωή τους, από αυτούς που χρόνια αποκαλούνται «τουρίστες».

Σίγουρα, γονείς και κηδεμόνες θέλουμε τα έφηβα παιδιά μας να δείχνουν ενδιαφέρον για το σχολείο και τις υποχρεώσεις που προκύπτουν από αυτό. Θέλουμε να ξεκολλήσουν –έστω για λίγο– τα χέρια και τα μάτια από τα κινητά και τις οθόνες. Εντάξει, δεν περιμένουμε να τρελαθούν από τη χαρά τους με κάθε εργασία που έχουν να κάνουν ή να υπομένουν στωικά να τελειώσει το πολύωρο διάβασμα – ήμασταν κι εμείς κάποτε στην εφηβεία και θυμόμαστε πώς ήταν. Ωστόσο, θα επιθυμούσαμε τα παιδιά μας να δείχνουν ότι αντιλαμβάνονται την αξία της μάθησης και να δείχνουν κάποιον ενθουσιασμό, αν μη τι άλλο στα μαθήματα στα οποία βρίσκουν ενδιαφέρον.

Πώς θα καταλάβεις ότι το έφηβο παιδί σου δεν είναι τύπος που του αρέσει το σχολείο

Αν ανήκεις στην κατηγορία των γονέων που από την πρώτη μέρα που το «βλαστάρι» τους πήγε σχολείο γκρινιάζει για το πόσο κουράζεται, που διαρκώς βαριέται να διαβάσει και για να κάνει τις  εργασίες του πρέπει κάθε φορά να του υποσχεθείς δώρο, τότε έχεις ήδη καταλάβει ότι το παιδί σου δεν είναι φαν του σχολείου.

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που τα σημάδια δεν είναι και τόσο προφανή, επισημαίνει σε άρθρο της η κλινική ψυχολόγος Melanie A McNally Psy.D.

Σύμφωνα με την ίδια, ενδεικτικά είναι τα εξής:

• Καταβάλλει το minimum της προσπάθειας για τις εργασίες του. Μην μπερδεύεσαι με τους βαθμούς, γιατί μπορεί σε μια εύκολη σχετικά εργασία να πάρει πολύ καλό βαθμό ενώ έχει προσπαθήσει ελάχιστα. Αυτό που πρέπει να παρατηρήσεις είναι ο χρόνος μελέτης που θα αφιερώσει.
• Θα επιλέγει όποτε μπορεί τον πιο εύκολο δρόμο. Αν του δίνεται η δυνατότητα επιλογής, θα διαλέξει το πιο εύκολο θέμα για να κάνει μια εργασία, θα αρχίσει από το πιο εύκολο μάθημα για μελέτη και γενικότερα θα ακολουθήσει οτιδήποτε χρειάζεται τον λιγότερο χρόνο ενασχόλησης.
• Δεν θέλει να συζητάει τίποτα για το σχολείο, πώς πήγε η μέρα του εκεί, με τι ασχολήθηκαν στην τάξη, τι κάνουν κάποιοι συμμαθητές του κ.λπ. Κάθε αναφορά στο σχολικό περιβάλλον προκαλεί εκνευρισμό στο έφηβο παιδί, που «κόβει» γρήγορα την κουβέντα.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Βέβαια, η ειδικός επισημαίνει ότι παρόμοιες συμπεριφορές εμφανίζουν οι περισσότεροι έφηβοι. Καλό θα είναι όμως να παρατηρήσεις εάν αυτά τα αρνητικά συναισθήματα περιορίζονται μόνο στα θέματα του σχολείου ή εάν εμφανίζονται και σε άλλους τομείς της ζωής. Στη δεύτερη περίπτωση, ίσως χρειαστεί να πλησιάσεις το έφηβο παιδί με διαφορετικό τρόπο και να συμβουλευτείς κάποιον ειδικό.

Πώς να παρακινήσεις το έφηβο παιδί σου να ασχοληθεί με τη μάθηση

Πέρα από τη γνωστή σε όλους μέθοδο του «κηρύγματος», που λίγο πολύ όλοι οι γονείς χρησιμοποιούμε –όχι με μεγάλη επιτυχία, είναι η αλήθεια– για να παρακινήσουμε τα παιδιά και τους εφήβους ειδικότερα να ασχοληθούν με το σχολείο, υπάρχουν και άλλες ιδέες, ίσως πιο αποδοτικές.

1. Με βάση την παραπάνω έρευνα, οι μαθητές δείχνουν μεγαλύτερο ενθουσιασμό για ένα μάθημα όταν ο/η διδάσκων δείχνει σχετικό ενθουσιασμό την ώρα της διδασκαλίας. Γεγονός είναι ότι δεν επιλέγουμε εμείς τους διδάσκοντες σε ένα σχολείο κι αυτό είναι κάτι που πρέπει να κατανοήσουν τα παιδιά, ειδικά οι έφηβοι, που βρίσκονται σε μια διαρκή φάση αμφισβήτησης. Εντούτοις, επειδή όλοι οι γονείς θυμόμαστε τι σήμαινε για εμάς μια βαρετή ώρα μαθήματος, εάν το έφηβο παιδί μας παραπονιέται για κάποιον συγκεκριμένο καθηγητή στο σχολείο, δείχνουμε κατανόηση και του εξηγούμε ότι δεν μπορούμε να αλλάξουμε εμείς τη στάση του συγκεκριμένου ατόμου. Αν υπάρχει δυνατότητα, ίσως κάποιος άλλος καθηγητής/τρια θα μπορούσε περιστασιακά έστω να κάνει διδασκαλία στο σπίτι, ώστε να κερδίσει το ενδιαφέρον του παιδιού για το συγκεκριμένο μάθημα και να μην αφήσει κενά που θα το δυσκολέψουν στις επόμενες τάξεις.
2. Στην ίδια έρευνα αναφέρθηκε ότι οι μαθητές ασχολούνται περισσότερο με το μάθημα όταν τους ενδιαφέρει το θέμα. Αυτό σημαίνει ότι το έφηβο παιδί σας θα πρέπει να είναι σε θέση να διαλέξει κάτι που θέλει να μάθει όταν του δίνεται η δυνατότητα επιλογής, και να μην είσαστε εσείς ο γονιός που πάντα «ξέρει το καλό του». Για παράδειγμα, ποια ξένη γλώσσα θα ήθελε να μάθει στο σχολείο; Με ποιες άλλες δραστηριότητες που συνδέονται με κάποια μαθήματα θα ήθελε να ασχοληθεί (π.χ. εργαστήρια φυσικής ή χημείας, δανειστική βιβλιοθήκη, διάφορα αθλήματα); Το να διαλέγει όπου είναι εφικτό το ίδιο θα του «ξυπνήσει» το ενδιαφέρον για γνώση.
3. Πολύ χρήσιμο επίσης θα ήταν να βοηθήσετε το έφηβο παιδί σας να κατανοήσει πώς ένα μάθημα που εκ πρώτης δεν το αφορά μπορεί να είναι απολύτως χρήσιμο για τη ζωή του. Θυμάμαι την κόρη μου, που δυσανασχετούσε πάντα με το μάθημα της ιστορίας, πάθαινε πανικό με τις αμέτρητες σελίδες, που είχε να μάθει και έλεγε το κλασικό: Τι μας νοιάζει εμάς τι έγινε πριν 100 και 500 χρόνια; Αντίθετα, από μικρή αγαπούσε πολύ το θέατρο και συχνά μου ζητούσε να βλέπουμε παραστάσεις. Σε μία από αυτές, ενώ ήταν στην εφηβεία, χρειάστηκε να ανατρέξει σε κάτι που αναγκαστικά είχε μάθει στην Ιστορία, γιατί το θεατρικό έργο είχε ιστορικές αναφορές. Δεν θα ξεχάσω πόσο περήφανη ένιωσε όταν κατάλαβε ότι η γνώση της ήταν χρήσιμη για την ζωή της.
4. Οι έφηβοι στην έρευνα επιβεβαίωσαν ότι η γνώση τούς είναι πιο κατανοητή και άρα πιο προσφιλής όταν συνδέεται με εμπειρίες της καθημερινής ζωής. Αν και –επίσημα τουλάχιστον– στα προγράμματα των σχολείων περιλαμβάνονται πειράματα σε εργαστήρια, επισκέψεις σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους, περίπατοι στην φύση και ολιγοήμερες εκδρομές, εντούτοις για πολλούς λόγους όλα αυτά συχνά δεν υλοποιούνται. Εδώ έρχεται ο ρόλος του γονιού. Προσπαθήστε να βρείτε χρόνο να παρακολουθήσετε μαζί με το έφηβο παιδί σας μια ταινία ή ένα ντοκιμαντέρ, κι έπειτα συζητήστε για λίγο τι παρακολουθήσατε. Μια βόλτα σε ένα μουσείο ή σε κάποιον υπαίθριο χώρο που περιλαμβάνει οτιδήποτε μπορεί να κεντρίσει το ενδιαφέρον του για εμπειρική γνώση θα εμπλέξει το έφηβο παιδί σας στην διαδικασία της μάθησης. Ακόμα και μια βόλτα στην θάλασσα ή στο βουνό μπορεί να αποτελέσει αφορμή για γνώσεις και εμπειρίες που δεν θα ξεχάσει εύκολα.

Μοιάζει ίσως με σενάριο επιστημονικής φαντασίας να κεντρίσεις το ενδιαφέρον ενός εφήβου για το σχολείο, αλλά όλοι συμφωνούμε ότι πραγματικά αξίζει να προσπαθήσεις.