3 ΣΥΜΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΧΟΡΟΥ ΠΟΥ ΞΕΧΩΡΙΣΑΜΕ ΣΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ

«Ο χορός είμαστε όλοι εμείς»: Αυτό θα μπορούσε να είναι το σύνθημα 3 ξεχωριστών παραστάσεων του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, που θίγουν σύγχρονα ζητήματα, συμπεριλαμβάνοντας τους θεατές με τον δικό τους, ιδιαίτερο τρόπο.

«Δεν με ενδιαφέρει το πώς κινούνται οι άνθρωποι. Με ενδιαφέρει αυτό που τους κάνει να κινούνται». Τα λόγια ανήκουν στην Πίνα Μπάους, μία από τις σημαντικότερες χορογράφους όλων των εποχών, που έσπασε τις νόρμες και συνδύασε για πρώτη φορά τον χορό με το τραγούδι, την παντομίμα, τα ακροβατικά και την υποκριτική σε ένα νέο είδος τέχνης.

«Για να καταλάβετε τι λέω, πρέπει να πιστέψετε ότι ο χορός είναι κάτι διαφορετικό από την τεχνική. Ξεχνάμε από πού προέρχονται οι κινήσεις. Γεννιούνται από τη ζωή. Όταν δημιουργείτε ένα νέο έργο, το σημείο εκκίνησης πρέπει να είναι η σύγχρονη ζωή – όχι οι υπάρχουσες μορφές χορού» συνήθιζε να λέει.

Ο σύγχρονος χορός είναι εμποτισμένος από το πνεύμα της και τις καινοτομίες της και έτσι, όταν μιλάμε πλέον για παραστάσεις χορού, αναφερόμαστε σε μια πιο ανοιχτή μορφή τέχνης που μπορεί να αγκαλιάζει ένα ευρύ φάσμα των ανθρώπινων πραγμάτων.

Στο φετινό πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, ο χορός δίνει ένα δυναμικό παρών, μέσα από ορισμένες αληθινά συμπεριληπτικές παραστάσεις που κάποιες φορές μοιάζει να καταργούν την ίδια την έννοια του θεατή, καθώς τον καθιστούν μέτοχο και συνοδοιπόρο των επί σκηνής δρώμενων.

A la Carte Dominik Mentzos

Επιλέξαμε 3 από αυτές τις σχεδόν συμμετοχικές παραστάσεις, με την έννοια ότι οι θεατές συμμετέχουν με κάποιον τρόπο στα δρώμενα - να σημειωθεί ότι η έννοια της «διάδρασης» δεν είναι η πιο αντιπροσωπευτική - ή συμπεριλαμβάνονται από τους χορογράφους τόσο στη σύλληψη όσο και στην εκτέλεση της ιδέας. Άλλωστε, όπως αναφέρει μία εκ των χορογράφων, η Τζένη Αργυρίου «με ενδιαφέρει το πώς μπορούμε να υπάρχουμε μαζί σήμερα, μια εποχή κατεξοχήν ατομικής αγωνίας».

Καθεμία από τις παρακάτω παραστάσεις μας προσκαλεί, με διαφορετικό τρόπο, να συλλογιστούμε όχι μόνο επίκαιρα ζητήματα, αλλά και μας παροτρύνει να πάρουμε μια θέση, να «συμμετέχουμε», αφού, τελικά, ο χορός είμαστε όλοι εμείς.

À la Carte

Ο διεθνής Έλληνας χορογράφος Γιάννης Μανταφούνης ακολουθεί μια αναγνωρίσιμη, χορογραφική μέθοδο, μια συγκεκριμένη στρατηγική θα λέγαμε πολύ ελεύθερα, που περιλαμβάνει την απεύθυνση στο κοινό ως θεμέλιο λίθο.

Με τη συγκεκριμένη παράσταση, ένα έργο μεγάλης κλίμακας, που έχει λάβει ενθουσιώδεις κριτικές, μάς συστήνεται ως ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής της Dresden Frankfurt Dance Company.

Η δομή του έργου, όπως συμβαίνει με το μενού ενός εστιατορίου, είναι ορισμένη από πριν. Ό,τι παρουσιάζεται ωστόσο στη σκηνή, διαμορφώνεται από τους χορευτές και τις χορεύτριες σε ζωντανό χρόνο, με αφετηρία τη συνομιλία μεταξύ της ομάδας και του κοινού.

A la Carte Dominik Mentzos

Έτσι, ενώ το έργο δεν αλλάζει, το κάλεσμα στο κοινό, μια γενναιόδωρη πρόσκληση προς την πλατεία, του επιτρέπει, χάρη στην πρωτοβουλία και τον αυτοσχεδιασμό των χορευτών, να εξελίσσεται κάθε φορά σε κάτι νέο: σαν να ετοιμάζουν μαζί χορευτές και κοινό ένα πολύχρωμο μενού, βάσει όμως συγκεκριμένων πιάτων.

«Ακόμη κι αν συνδεθούν διαφορετικά οι θεατές που δεν γνωρίζουν την ιστορία της Dresden Frankfurt Company με εκείνους που είναι εξοικειωμένοι με τα χορογραφικά ερωτήματα του Γουίλιαμ Φορσάιθ που ίδρυσε την ομάδα, και οι δύο θα αντιληφθούν πως ο τρόπος δημιουργίας της παράστασης και το κινητικό υλικό που παράγει η μέθοδος του Μανταφούνη προάγουν τη συζήτηση για το τι είναι ή μπορεί να είναι μία χορογραφία» αναφέρει η Παρασκευή Τεκτονίδου, σύμβουλος χορού στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.

5 και 6 Ιουνίου, στις 21:00, Πειραιώς 260. Μετά την παράσταση θα ακολουθήσει συζήτηση με τον χορογράφο και τους συντελεστές.

The Rite of Spring / Η ιεροτελεστία της άνοιξης

Η Ιεροτελεστία της άνοιξης σε μουσική του Ιγκόρ Στραβίνσκι και χορογραφία του Βάσλαβ Νιζίνσκι είναι από τα σημαντικότερα μπαλέτα του 20ού αιώνα. Ο Καταλανός δημιουργός Ροζέρ Μπερνάτ όμως εμπνέεται από την «ανάγνωση» της Πίνα Μπάους, η οποία επανασύστησε το έργο στο κοινό σε μια εμβληματική παράσταση το 1975.

Η ιεροτελεστία της Άνοιξης Blenda

Ο ίδιος τώρα, με αυτή την παράσταση μοιάζει να επανασυστήνει την ιστορία του χορού και την εμπρόθετη δράση. Υπάρχει κάτι εξαιρετικά ανατρεπτικό στην πράξη: δεν υπάρχουν χορευτές επί σκηνής, οι χορευτές είναι το κοινό.

Τα μέλη του κοινού λαμβάνουν ακουστικά τριών διαφορετικών καναλιών και καλωσορίζονται στο χώρο της παράστασης υπό τους ήχους της Ιεροτελεστίας της Άνοιξης του Ιγκόρ Στραβίνσκι.

Ακούγονται 3 διαφορετικές ηχογραφήσεις, με αποτέλεσμα οι θεατές να μην έχουν όλοι την ίδια ηχογράφηση. Οι οδηγίες που τους δίνονται είναι η παράφραση μιας υπάρχουσας χορογραφίας, εκείνης της Μπάους.

Οι θεατές καλούνται να εκτελέσουν τις οδηγίες και να προκύψει από αυτές κάτι εντελώς νέο και διαφωτιστικό. Έτσι, γίνονται πρωταγωνιστές μιας παράστασης που είναι ταυτόχρονα παιχνίδι και χορογραφία.

Η ιεροτελεστία της άνοιξης Blenda

«Ο θεατής δεν ενεργεί απλώς τον μηχανισμό, ούτε απλώς ενεργεί από τον μηχανισμό· κάνει κάτι πιο εξαιρετικά εκλεπτυσμένο από όλες τις απτικές παρεμβολές που εξυμνεί το πρόσφατο θέατρο. Μπορεί, με κάθε έννοια, να αναμειχθεί με τον μηχανισμό, δηλαδή να ζήσει την εμπειρία της ομοιότητας, όταν αποφασίζει να πραγματοποιήσει τις συμπεριφορές που προτείνονται με πιστευτό τρόπο, να εξαφανιστεί, να περάσει απαρατήρητη. Μπορεί να προσποιείται ότι δεν έχει ακούσει ποτέ την εντολή που λαμβάνει και που κανείς άλλος δεν γνωρίζει ότι προορίζεται ακριβώς γι' αυτόν ή να εκτελέσει την εντολή που δεν έχει λάβει ποτέ» γράφει ο κριτικός χορού και δραματουργός Roberto Fratini.

28 και 29 Ιουνίου στις 20:00 και 30 Ιουνίου στις 21:00, Πειραιώς 260.

Μιντάτι

«Μπορεί ο χορός σήμερα να συνδέσει τους ανθρώπους; Μπορούμε να επανεφεύρουμε μια μορφή σύγχρονης συμμετοχικής τελετής, που να περικλείει παλιές και νέες μορφές συλλογικής έκφρασης; Θα έλεγα ότι η ουσία της παράστασης Μιντάτι είναι να μοιράζεσαι κάτι μικρό ή μεγάλο με ένα σύνολο ανθρώπων, με μια κοινότητα. Αυτή θεωρώ ότι είναι και η ουσία της καλλιτεχνικής έκφρασης εν γένει» γράφει η χορογράφος Τζένη Αργυρίου.

Η Αργυρίου εμπνέεται από την κληρονομιά των παραδοσιακών και λαϊκών ελληνικών χορών, αλλά και από σύγχρονες χορογραφικές πρακτικές, ενώ κεντρικό ρόλο αποδίδει και στη σχέση του χορού με τη ζωντανή μουσική.

Μπορούμε να εφεύρουμε καινούργιους χορούς που θα μας εκφράζουν και νέες τελετουργίες που θα μας ενώσουν; Πώς θα ήταν μια τέτοια γιορτή; Θα μπορούσαμε όλοι «να βάλουμε ένα χεράκι» για να δημιουργηθεί; Αυτό σημαίνει άλλωστε «μιντάτι»: στα χωριά της Ηπείρου ήταν η σύναξη για να παραχθεί με τη βοήθεια όλων ένα έργο που είχε ανάγκη η κοινότητα.

«Τα σώματά μας είναι αρχεία που φέρουν ακόμα κοινωνικό υλικό μέσα τους. Σε μια εποχή που η απογοήτευση και ο φόβος προκύπτει μέσα από καθημερινά συμβάντα, το έργο Μιντάτι προσεγγίζει το χορό ως βασικό θεμέλιο της ανθρώπινης επαφής και ως μέσο επανασύνδεσής μας με τη φύση και την κοινότητα – αυτή που ήδη υπάρχει και αυτή που δημιουργείται κάθε φορά σε μια συνεύρεση, όπως η μάζωξη για να παρακολουθήσουμε μια παράσταση» αναφέρει η δημιουργός.

Όταν το έργο θα τελειώσει, δεν θα κλείσει με το κλασικό χειροκρότημα του κοινού, αλλά με ένα άνοιγμα. Ένα άνοιγμα προς το κοινό για μια πιο συλλογική τελετουργία. Αν και λεπτομέρειες δεν έχει νόημα να αποκαλυφθούν εδώ, έχει σίγουρα ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε πώς θα εξελιχθεί ένα τέτοιο τέλος.

Με αυτόν τον τρόπο, το έργο της Τζένης Αργυρίου μάς καλεί να αισθανθούμε ζωντανά μέλη μιας κοινότητας που μπορεί να γράφει σε κάθε ιστορία ένα διαφορετικό τέλος ως απάντηση στη σύγχρονη ατομική αγωνία της επιβίωσης.

3 και 4 Ιουλίου στις 21:00, Πειραιώς 260. 

• Για να προμηθευτείτε εισιτήρια, ανατρέξτε στην ιστοσελίδα του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου.