10+1 ΖΑΡΖΑΒΑΤΙΚΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΣΕΙΣ ΕΥΚΟΛΑ

Τον Αύγουστο, άντε και αρχές Σεπτέμβρη, σπέρνουμε και φυτεύουμε ζαρζαβατικά φτιάχνοντας το δικό μας μποστάνι, για να έχουμε τα λαχανικά και τα μυρωδικά που θα φτιάχνουν τις αντιοξειδωτικές μας σαλάτες καθώς θα χειμωνιάζει.

Ο Αύγουστος, μήνας ραστώνης ως την τελευταία του εβδομάδα για τους κατοίκους των αστικών κέντρων, για τους εξοικειωμένους με τον κύκλο της φύσης είναι μήνας προετοιμασίας για τον χειμώνα που θα έρθει. Εξ ου και το «από Αύγουστο χειμώνα», φράση που δηλώνει τον ρεαλισμό των παλαιότερων γενιών. Τι γίνεται όμως αν είμαστε κάτοικοι των πόλεων αλλά έχουμε και ένα οποιουδήποτε τύπου αστικό μποστάνι για να δρέπουμε καρπούς, δηλαδή τα δικά μας ζαρζαβατικά;

Τρέχουμε να το περιποιηθούμε και να κάνουμε τα δέοντα: σπορές και φυτέματα, αλλά και τη φροντίδα που χρειάζεται για να πετύχουμε αργότερα καλή συγκομιδή. Τι φυτεύουμε όμως στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου; Περίπου ό,τι και τον Σεπτέμβριο είναι η απάντηση. Αν δηλαδή δεν προκάνετε να μπείτε αυγουστιάτικα στα βαθιά της κηπουρικής, πάρτε μία μικρή παράταση ως τις αρχές Σεπτεμβρίου. Αλλά μην περιμένετε τον Νοέμβριο για να βάλετε τα καρότα σας…

Ζαρζαβατικά για οικιακά μποστάνια

Ας ξεκαθαρίσουμε ότι τον Αύγουστο μπορούμε και να σπείρουμε αλλά και να φυτέψουμε έτοιμα φυτά. Αν προτιμήστε τη σπορά, πρέπει να έχετε μεράκι με την κηπουρική για να δεχτείτε ότι θα βλέπετε ένα σχεδόν έρημο μποστάνι μέχρι να φυτρώσουν οι σπόροι και να ξεμυτίσουν τα νέα φυτά.

iStock

Ποια είναι η δυσκολία; Να αποφασίσουμε ποια και πόσα ζαρζαβατικά θα φιλοξενήσει το μποστάνι μας. Δεν σπέρνουμε/φυτεύουμε στα κουτουρού. Τα λάχανα, για παράδειγμα, όπως και τα μπρόκολα, δεν είναι η καλύτερη επιλογή για ένα μικρό μποστάνι γιατί θέλουν χώρο για να αναπτυχθούν. Αντίθετα, τα καρότα με την ωραία τρυφερή τους πρασινάδα χωράνε παντού – αν και θέλουν κι αυτά τις αποστάσεις τους και τα πάνε καλά με τα επίσης ολιγαρκή σε χώρο φρέσκα κρεμμυδάκια. Πάμε λοιπόν να δούμε τις επιλογές που μας δίνει η φύση για αυτουστιάτικα φυτέματα και σπορές:

1. Καρότο

Η σπορά του γίνεται κατευθείαν στο μποστάνι. Όταν τα σπορόφυτα εμφανιστούν και έχουν 2-3 φύλλα, πρέπει να τα αραιώσετε και να τα μεταφυτέψετε με αποστάσεις μεταξύ τους. Οι γεωπόνοι θα σας πουν να σχηματίσετε γραμμές φύτευσης καρότων οι οποίες θα έχουν μεταξύ τους απόσταση 15-20 εκατοστά. Σε ένα μποστάνι, ας είμαστε ρεαλιστές: Μία γραμμή φύτευσης είναι αρκετή για να σας δώσει εκείνα τα «μετρημένα» αλλά τόσο εύγευστα και κυρίως αρωματικά καρότα τα οποία είναι έτοιμα δύο μήνες περίπου μετά τη σπορά τους.

iStock

Οριακά δηλαδή μπορείτε να επαναλάβετε τη σπορά, καθώς οι όψιμες ποικιλίες καρότου σπέρνονται μέχρι και το τέλος Οκτωβρίου. Σημαντικό είναι να σημειώνετε την ημερομηνία σποράς στα καρότα αλλά και σε όλα τα ζαρζαβατικά που το βρώσιμο κομμάτι τους αναπτύσσεται κάτω από το χώμα, για να υπολογίσετε τον χρόνο συγκομιδής τους. Για τα καρότα, η συγκομιδή γίνεται τέσσερις μήνες από τη σπορά.

2. Λάχανο

Μπορείτε να τα σπείρετε ή να τα μεταφυτεύσετε. Προσωπικά, προτιμώ τα έτοιμα από το φυτώριο, που έχουν περάσει το «τεστ αντοχής» και έχουν περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσουν. Σε κάθε περίπτωση, αν φυτέψετε τα λάχανά σας μέσα στον Αύγουστο, προτιμήστε μία σκιερή θέση στο μποστάνι αλλιώς περιμένετε τις πρώτες εβδομάδες του Σεπτεμβρίου που θα έχει «μαλακώσει» ο ήλιος.

Η τήρηση των αποστάσεων είναι καταλυτική για την υγεία του λάχανου καθώς το «στριμωξίδι» δεν ταιριάζει σε κανένα φυτό που θέλει να αερίζεται για να μην αρρωσταίνει. Ο χώρος είναι το πρόβλημα με το λάχανο. Αν θέλετε πάντως να πειραματιστείτε προκειμένου να κάνετε μία λαχανοσαλάτα από το μποστάνι σας, να ξέρετε ότι κριτήριο για να συλλέξετε το λάχανο είναι η κεφαλή του να μείνει σταθερή σε μέγεθος για 2 περίπου εβδομάδες. Τότε θα είναι έτοιμο. Μπορείτε πάντως να καλλιεργήσετε λάχανα και στο μπαλκόνι μέσα σε μεγαλούτσικες γλάστρες. Όπου κι αν τα φυτέψετε, θα περιμένετε μόλις δύο μήνες για τη συγκομιδή του. (Αν δεν τα έχουν κατασπαράξει τα σαλιγκάρια).

3. Μπρόκολο

Χρειάζεται κι αυτό τον χώρο του όπως και το λάχανο, αλλά θέλει περισσότερο χρόνο για να πάρετε τα ωραία του «άνθη» που ομορφαίνουν κάθε δίαιτα. (Δεν υπάρχει διαιτολόγος που να μην λατρεύει το μπρόκολο). Η ώρα της συγκομιδής φτάνει όταν έχουν περάσει περίπου 2-3 μήνες από τη μεταφύτευση τους.

iStock

Κριτήριο για να περάσουν από το μποστάνι –ή τη γλάστρα– στη γαβάθα της σαλάτας είναι όταν το βάρος τους πλησιάζει το μισόκιλο και οι κεφαλές τους έχουν διάμετρο πάνω από 10 εκατοστά, αλλά όχι περισσότερα από 15, γιατί τότε θα είναι αργά για να απολαύσετε τρυφερές μπουκιές μπρόκολου.

4. Σπανάκι

Είναι το «ευκολάκι» του πρωτάρη καθώς φυτεύεται και πιάνει εύκολα, δεν έχει πολλές ανάγκες και περιμένει να το τσιμπολογάτε κάθε τόσο αφαιρώντας τόσα φύλλα όσα χρειάζεστε – εντάξει, για σαλάτα όχι για σπανακόπιτα. Δίνει «πλούσια» παραγωγή ακόμη κι αν το φυτέψετε σε γλάστρα. Ταιριάζει πολύ με το σκόρδο και το κρεμμύδι, όπως λένε οι οδηγίες συγκαλλιέργειας που μου έδωσε κάποτε ένας γεωπόνος.

5. Μαϊντανός

Πάει παντού γι’ αυτό μπαίνει και στο μποστάνι. Μπορεί να φυτευτεί από τον Φεβρουάριο μέχρι και τον Σεπτέμβριο, αλλά αν είναι να κάνετε δουλειές στο μποστάνι αυγουστιάτικα, βρείτε χώρο και για τον μαϊντανό σας. Αν δεν πάρετε έτοιμο το σποριόφυτο, ο μαϊντανός σπέρνεται κατευθείαν στο έδαφος σε βάθος μόλις λίγα χιλιοστά. Το ωραίο με τον μαϊντανό είναι ότι συνεχώς δίνει φύλλα τα οποία καλό είναι να τα μαζεύετε ξεκινώντας από τα μεγαλύτερα. Αν τον δείτε «κουρασμένο», μπορείτε να κόψετε όλο του το φύλλωμα λίγα εκατοστά από τη βάση, ώστε να βγάλει νέα τρυφερά φύλλα.

iStock

6. Ρόκα

Κάθε χρόνο φέρνω από την Ικαρία σπόρο ρόκας, που τον μαζεύει η θεία Ξενιώ, και τον σπέρνω – στα κουτουρού είναι η αλήθεια. Και συμβαίνει το εξής: Βαριέμαι να τρώω συνέχεια ρόκα, οπότε αυτή ανθίζει, κάνει σπόρο, ο σπόρος πέφτει στο χώμα και την επόμενη χρονιά έχω νέα φυτά ρόκας ανάμεσα σε ό,τι άλλο έχω βάλει στο μποστάνι. Αν είστε πιο οργανωμένοι και ακούτε τον/τη γεωπόνο σας, θα φυτέψετε τον σπόρο σε βάθος 2 εκατοστών και θα δείτε καμιά δεκαπενταριά μερες μετά τα νεαρά φυτά να εμφανίζονται. Τότε θα πρέπει να τα αραιώσετε μεταξύ τους για να αναπτυχθούν καλύτερα. (Ιδανική απόσταση τα 15 εκατοστά). Ένα καλό κόλπο –από γεωπόνο το έμαθα– είναι να ξαναρίξετε σπόρο δύο εβδομάδες από την πρώτη σπορά και αν θέλετε να ξαναεπαναλάβετε. Η σταδιακή σπορά της ρόκας δίνει φύλλα για πολλούς μήνες.

7. Μαρούλι

Αν δεν έχει ακραία ζέστη τον Αύγουστο, η σπορά μαρουλιού γίνεται κατευθείαν στο έδαφος αντί για τα σπορεία ή τους δίσκους σποράς. Γλιτώνετε τη μεταφύτευση δηλαδή στο μποστάνι. Οι αρχάριοι σε κάθε περίπτωση καλύτερα να φυτέψουν έτοιμα μικρά μαρουλάκια στον κήπο ή και τη γλάστρα. Αρκεί τα φυτά να προστατεύονται από δυνατούς αέρηδες και από την έντονη ηλιοφάνεια.

iStock

Αυτό που πρέπει να θυμάστε είναι ότι το μαρούλι κινδυνεύει από το περίσσιο νερό. Κι εδώ χρειάζεται μαεστρία, γιατί από την άλλη μεριά το μαρούλι «διψάει», θέλει δηλαδή συχνό και ελαφρύ πότισμα.

8. Φρέσκο κρεμμυδάκι

Οι οδηγίες λένε να περάσετε από το στάδιο σποράς σε σπορείο ή δίσκους σποράς. Η εμπειρία μου λέει ότι μπορείς να ρίξεις τον σπόρο κατευθείαν στο χώμα του κήπου ή της γλάστρας. Αν πάντως μπείτε στη διαδικασία σποράς στο μικρό πλαστικό γλαστράκι –κάτι που αρέσει πολύ στα παιδιά–, μεταφυτέψτε το φυτό στο μποστάνι ή τη γλάστρα μόλις εμφανίσει τα πρώτα 3-4 τρυφερά φυλλαράκια. (Θα σας πάρει τουλάχιστον ενάμιση μήνα αυτή η διαδικασία).

9. Αγγούρια

Όταν ήθελαν οι παλιοί να περιγράψουν πόσο γρήγορα μεγάλωσε ένα παιδί, παρομοίωζαν την ανάπτυξή του με εκείνη των αγγουριών. Τα οποία μάλιστα «ακούγονται» όταν μεγαλώνουν στα χωράφια της επαρχίας. Αν βάλετε αγγούρια, να ξέρετε ότι τα ταπεινά αυτά δροσιστικά λαχανικά μπορεί να στραβώσουν, να φαγωθούν από ζιζάνια ή να μαραζώσουν αν δεν έχουν μπόλικο φως. Αν όμως όλα πάνε πρίμα, τα αγγούρια είναι για φάγωμα σε λιγότερο από δύο μήνες.

10. Ραπανάκια

Δεν υπάρχει ορεκτικό με λιγότερες θερμίδες… Αν σας ανοίγει κι εσάς η όρεξη με τα ραπανάκια, τολμήστε να τα καλλιεργήσετε στα τυφλά, όπως δηλαδή και τα καρότα, γνωρίζοντας ότι τα ραπανάκια είναι έτοιμα ακόμη και ενάμιση μήνα μετά τη σπορά. Το αργότερο πάντως είναι οι τρεις μήνες. Εσείς βγάλτε το πρώτο ραπανάκι και ανάλογα με τη γεύση του κάντε το κουμάντο σας για τα άλλα.

11. Σέλινο

Όπως και ο μαϊντανός, το φυτεμένο σέλινο είναι ό,τι πιο πρακτικό για ανθρώπους που αγαπούν τη μαγειρική. Κόβεις τα φύλλα που χρειάζεσαι και τα ρίχνεις ολόφρεσκα στην κατσαρόλα. Πώς έχεις καλοθρεμμένο σέλινο, αλλά και σέλερι και σελινόριζα στο μποστάνι; Καταρχήν το σπέρνεις τον Αύγουστο, όπως κάνουν οι καλλιεργητές του που όταν οι γραφειάδες κάνουν διακοπές εκείνοι φτιάχνουν τα σπορεία. Αν δεν θέλεις να μπεις στη διαδικασία της σποράς, θα περιμένεις λίγο ακόμη μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου για να πάρεις το σπορόφυτο και λίγο περισσότερο για να αγοράσεις το φυτό και να το μεταφυτεύσεις. Τίποτα από όλα αυτά δεν είναι δύσκολο. Μόλις το σέλινο μπει στο χώμα, όλα παίρνουν τον δρόμο τους, που καταλήγει –πού αλλού;– στο πιάτο μας.