«ΖΗΣΕ ΜΕ ΤΟΛΜΗ»: Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΣ BRENÉ BROWN ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΚΟΥΣΕΙΣ

Με σπιρτόζικο χιούμορ και καθησυχαστική συμπόνια, η Brené Brown ηγείται ενός διαχρονικού «ανοιχτού διαλόγου» περί τόλμης και ευαλωτότητας, που μπορείς να παρακολουθήσεις στην πλατφόρμα του Netflix.

Η Brené Brown είναι ερευνήτρια, αφηγήτρια ιστοριών (θα το διαπιστώσεις παρακολουθώντας τη διάλεξη για την οποία γράφω) και Τεξανή. Εδώ και δύο δεκαετίες μελετάει την τόλμη, την ευαλωτότητα, την ενσυναίσθηση και την ντροπή. Είναι η συγγραφέας έξι βιβλίων που έχουν βρεθεί στην κορυφή της λίστας με τα best-sellers στους New York Times και έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από 30 γλώσσες.

Η ομιλία της με τίτλο «The Power of Vulnerability» (Η δύναμη της ευαλωτότητας), βρίσκεται στις κορυφαίες πέντε ομιλίες του TED με τις περισσότερες θεάσεις (αξίζει να την παρακολουθήσεις και αυτή).

Και είναι η πρώτη ερευνήτρια που έχει κινηματογραφημένη διάλεξη στο Netflix, την οποία έχω παρακολουθήσει αρκετές φορές – πράγμα σπάνιο για μένα.

Ήταν 2020 όταν την ανακάλυψα, ψαχουλεύοντας στο Netflix. Το «The Call to Courage» (ελληνικός τίτλος «Μπρενέ Μπράουν: Ζήσε με Τόλμη») αποδείχθηκε πραγματικό κάλεσμα (call=κάλεσμα) και η Brené με κέρδισε γιατί έχει την ικανότητα να σου μεταλαμπαδεύει σχεδόν ισοπεδωτικές αλήθειες, «ντύνοντάς» τες με ενδιαφέρουσες ιστορίες και περίσσιο χιούμορ – τουλάχιστον αυτό το χιούμορ που προσωπικά με ιντριγκάρει. Έκανα, λοιπόν, χώρο μέσα μου για να «κρατήσω» μερικές συνειδητοποιήσεις και κάμποση «τροφή» για σκέψη.

H Brené Brown. © Maile Wilson

Γενναιότητα και ευαλωτότητα: Δύο όψεις του ίδιου νομίσματος

Οι περισσότεροι έχουμε γαλουχηθεί με την πεποίθηση πως η τόλμη είναι αρετή και η ευαλωτότητα είναι αδυναμία. Και πράγματι, αναζητώντας τη ρίζα της ευαλωτότητας θα διαπιστώσεις πως προκύπτει από το πρόθημα «εὖ» και το ρήμα «ἁλίσκομαι» (παθητική φωνή του ρήματος αἱρέω) που σημαίνει:

1. κυριεύομαι από τον εχθρό,
2. συλλαμβάνομαι από τον εχθρό,
3. συλλαμβάνομαι, γίνομαι αντιληπτός ενώ κάνω κάτι (π.χ. κλοπή).

Κι όμως, μπορείς να σκεφτείς ένα παράδειγμα τόλμης που δεν χρειάστηκε αβεβαιότητα, ρίσκο ή συναισθηματική έκθεση; Γιατί ναι, όλα αυτά συνοψίζουν την ευαλωτότητα.

Η ευαλωτότητα δεν είναι αδυναμία

Για την ακρίβεια, είναι ο πιο ακριβής τρόπος μέτρησης της τόλμης. Όπως αναφέρει η Brené Brown στην ομιλία της, «αυτό κάνουμε ως ερευνητές, μετράμε την τόλμη σου από το πόσο ευάλωτος προτίθεσαι να γίνεις».

Ένα  είναι σίγουρο: Όταν είσαι γενναίος με τη ζωή, όταν επιλέγεις να βγεις στην «αρένα», θα σε τσακίσουν, θα πέσεις, θα πονέσεις πολύ. Γιατί να επιλέξεις συνειδητά μια τέτοια συνθήκη; Εύλογη απορία και υπάρχει απάντηση που δεν έχει σχέση με καμία διαστροφή: Η καλογυαλισμένη «πανοπλία» σου, ενώ σε θωρακίζει από κάθε πιθανή δύσκολη εμπειρία, ταυτόχρονα σε εμποδίζει να βιώσεις την αγάπη, τη χαρά, την αίσθηση του ανήκειν.

Ναι, εκείνο το τολμηρό «σ’ αγαπώ με όλη μου την καρδιά» μπορεί να οδηγήσει στην απόρριψη, μα μπορεί να δώσει το έναυσμα για να εκδηλωθεί ένα «κι εγώ».

Εκτίθεσαι σε δύο διαφορετικές πιθανότητες μιας κατάστασης, την έκβαση της οποίας δεν μπορείς να ελέγξεις. Μπορείς όμως να πάρεις το ρίσκο, για να μάθεις. Όταν αποδεχθείς την πιθανότητα να πληγωθείς, τότε και μόνο τότε ανοίγεσαι στη δυνατότητα να ευτυχήσεις. Αυτό είναι το παράδοξο με τη ζωή.

Σαφώς υπάρχουν άνθρωποι που σε όλη τους τη ζωή αντιστέκονται σθεναρά σε κάθε μορφή ρίσκου, συναισθηματικού ή μη. Για να διαβάζεις αυτό το κείμενο, έχω βάσιμες υποψίες πως δεν θέλεις να είσαι (μόνο) ένας τέτοιος άνθρωπος. Πάντως, η ανθρώπινη εμπειρία σίγουρα περιλαμβάνει και αντίσταση, και αυτό είναι εντάξει.

Χαρά, το πιο ευάλωτο συναίσθημα

Φοβόμαστε πάρα πολύ να νιώσουμε χαρά. Σου έχει συμβεί σε στιγμές ευφορίας να αναφωνήσεις «σε καλό να μας βγει»; Προσωπικά το έχω πει πολλές φορές και το έχω ακούσει άλλες τόσες από τη μητέρα μου και τη γιαγιά μου. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η Brené Brown στη διάλεξη της, «εν μέσω σπουδαίων πραγμάτων, κυριολεκτικά προβάρουμε την τραγωδία».

Σύμφωνα με την ίδια, θεωρούμε την χαρά κακό προαίσθημα όταν παύουμε να είμαστε ευάλωτοι. Μάλιστα, οι συμμετέχοντες στην έρευνα της που μπόρεσαν να «γείρουν» στο συναίσθημα της χαράς είχαν κοινή μια μεταβλητή: δεν πρόβαραν την τραγωδία. Δεν εξασκούνταν σε όσα μπορούν να πάνε στραβά, απλώς βίωναν τη χαρά.

Τι κοινό είχαν; Ευγνωμοσύνη. Φαντάσου, λοιπόν, την επόμενη φορά που θα σου συμβεί κάτι πολύ όμορφο και θα σε παρασύρει σε συναισθήματα ευτυχίας, να εστιάσεις σε μία σκέψη: «Είμαι ευγνώμων για αυτό που μου συμβαίνει τώρα». Αυτή είναι μια ωραία «άσκηση για το σπίτι», έτσι;

Τι σε κρατάει μακριά από την ευαλωτότητα;

Μπορείς να πιάσεις την άκρη του νήματος απαντώντας στο τι σε κρατάει μακριά από το να μπεις ορμητικά στην «αρένα». Ποιος είναι ο φόβος που σε κατακλύζει; Τι όνομα έχει η «πανοπλία» σου; Είναι η ανάγκη να διατηρήσεις τον έλεγχο; Είναι η τελειομανία; Ο κυνισμός;

Έπειτα, μπορείς να αναρωτηθείς πού και γιατί θέλεις να γίνεις πιο γενναίος. Σίγουρα δεν είναι εύκολη η είσοδος σε αυτή την «αρένα», αλλά άπαξ και μπεις, έχεις την ευκαιρία να δεις τη ζωή με άλλα μάτια.

Παρακολουθώντας (ξανά) τον επίλογο της ομιλίας της, με βουρκωμένα μάτια (ξανά), συνειδητοποιώ το προφανές. Πράγματι, η ευαλωτότητα είναι δύσκολη και τρομακτική. Τίποτα απ’ όλα αυτά όμως δεν φαντάζει περισσότερο επικίνδυνο από το να φτάσουμε στο τέλος αυτής της ζωής και να αναρωτηθούμε «τι θα γινόταν αν…» για όλα όσα διστάσαμε να εξερευνήσουμε. Και να (τα) ζήσουμε.