ΤΟ «TACK» ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΜΦΥΛΗ ΒΙΑ ΠΟΥ ΣΕ ΧΤΥΠΑΕΙ ΚΑΤΕΥΘΕΙΑΝ ΣΤΟ ΣΤΟΜΑΧΙ

Το «Tack» είναι μια ταινία-ντοκουμέντο πάνω στο τι ακριβώς σημαίνει να καταγγέλλει μια γυναίκα τη σεξουαλική κακοποίησή της στην Ελλάδα του 21ου αιώνα.

Το ντοκιμαντέρ της Βάνιας Τέρνερ «Tack» δείχνει πώς όλες οι αερολογίες περί «υπερβολών που μαζί με τα ξερά καίνε και τα χλωρά» πέφτουν σαν χάρτινοι πύργοι μπροστά στον άθλο που καλείται να πραγματοποιήσει μια γυναίκα για να δικαιωθεί. Μόνη απέναντι σε πατριαρχικούς μηχανισμούς εξουσίας που έχουν δομηθεί μέσα στους δυο αιώνες σύγχρονου ελληνικού κράτους καλούνται να διαχειριστούν, να ερευνήσουν και εν τέλει να δικάσουν περιστατικά έμφυλης βίας.

Το «Tack» απλά καταγράφει τι σημαίνει αυτό στην πράξη. Τι σημαίνει ένα παιδί, μια γυναίκα ή μια οικογένεια να προσπαθήσει να βρει το δίκιο της πάνω σε μια κραυγαλέα περίπτωση σεξουαλικής κακοποίησης. Γιατί η περίπτωση της Αμαλίας Προβελεγγίου, η οποία αποτελεί τη ραχοκοκαλιά του ντοκιμαντέρ «Tack», πρόκειται για μια εξαιρετικά απλή περίπτωση, που σε μια ευνομούμενη πολιτεία ή έστω σε μια υγιή κοινωνία, θα αποτελούσε μια καραμπινάτη περίπτωση βιασμού που θα οδηγούσε τον δράστη στη φυλακή και θα προστάτευε την ενάγουσα. Αλλά τα πράγματα δεν είναι δυστυχώς τόσα απλά…

H Αμαλία Προβελεγγίου. VANIA TURNER/TACK

Η ιστορία πίσω από το ντοκιμαντέρ «Tack»

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Μια νεαρή ιστιοπλόος καταγγέλλει ότι βιάστηκε σε ηλικία 11 χρονών από τον προπονητή της. Ο ενήλικος προπονητής ιστιοπλοΐας παραδέχεται ότι είχε σεξουαλικές επαφές με την 11χρονη, με την πραγματικά εξοργιστική δικαιολογία ότι «υπήρχε η σύμφωνη γνώμη της ανήλικης ιστιοπλόου που ήταν ερωτευμένη μαζί του»! Αν νομίζετε, λοιπόν, ότι μετά από μια τέτοια παραδοχή τα πράγματα θα ήταν απλά για το θύμα, τότε πλανάσθε πλάνην οικτράν. Αυτό μάλλον θα συνέβαινε σε κάποιαν άλλη χώρα, όχι στην Ελλάδα.

Εδώ η Αμαλία, ένα κορίτσι με τεράστια ψυχικά αποθέματα θα υποστεί μια χρονοβόρα, επίπονη και ψυχοφθόρα διαδικασία, όπου θα πρέπει να περάσει δια πυρός και σιδήρου για να να δικαιωθεί. Αν τα καταφέρει δηλαδή να δικαιωθεί.

Η οικογένεια της Αμαλίας Προβελεγγίου. VANIA TURNER/TACK

Η νεαρή πλέον γυναίκα θα κληθεί να περιγράψει ξανά και ξανά το βιασμό της. Θα ερωτηθεί αν θυμάται το χρώμα του αίματος που προκλήθηκε από τη ρήξη του παρθενικού της υμένα στο δικαστήριο. Θα αναγκαστεί να ακούσει τη μητέρα συναθλήτριά της να μιλάει για «τον έρωτά της με τον προπονητή». Θα πάει δυο φορές στο δικαστήριο χωρίς να καταθέσει, πέφτοντας θύμα της ελληνικής γραφειοκρατίας.

H Αμαλία Προβελεγγίου σε μικρή ηλικία. VANIA TURNER/TACK

Σε καμία περίπτωση δεν θα προστατευθεί το θύμα. Ούτε μία. Με προσωπικά τους έξοδα, η Αμαλία και η οικογένειά τους θα ανέβουν έναν πραγματικό Γολγοθά. Και όλα αυτά για να γίνει η περίπτωση της Αμαλίας, η τελευταία που ένας προπονητής εκμεταλλεύεται την εξουσία του για να κακοποιήσει μια αθλήτριά του. Όπως λέει και η Αμαλία «με εμένα έγινε το κακό. Δεν θα άντεχα, όμως, να γίνει αυτό με την μικρή αδελφή μου». Αυτό είναι το κίνητρό που της δίνει ώθηση απέναντι στα κάθε λογής εμπόδια που βρίσκονται μπροστά της. Να σπάσει ο φαύλος κύκλος.

Το ντοκιμαντέρ της Βάνιας Τέρνερ, όμως, πέρα από το να ξεγυμνώσει το σαθρό σύστημα όλων των εξουσιών (νομοθετικής, εκτελεστικής, δικαστικής) σχετικά με το ζήτημα της κακοποίησης γυναικών, προσφέρει μερικές επιπλέον κινηματογραφικές ποιότητες που αξίζει να σημειωθούν.

Η ντοκιμαντερίστρια και κινηματογραφίστρια Βάνια Τέρνερ.

Αρχικά, το «Tack» είναι μια ταινία που οι γυναίκες είναι στο προσκήνιο. Τους δίνει τον χώρο, τον χρόνο για να τοποθετηθούν και για να πουν την ιστορία τους. Οι γυναίκες είναι οι ηρωίδες που ενάντια σε θεούς και δαίμονες κυνηγούν την αυτοδιάθεσή στο σώμα τους. Οι γυναίκες είναι που στέκονται η μια δίπλα στην άλλη στη δύσκολη μάχη. Το κλάμα, η αγκαλιά, η ζεστασιά του λόγου της Σοφίας Μπεκατώρου είναι συγκλονιστικά. Εμπεριέχουν τον συνδυασμό υπομονής, δυναμισμού και ευαισθησίας, τα διαχρονικά όπλα των γυναικών απέναντι στην πατριαρχική δυναστεία.

H Σοφία Μπεκατώρου με την Αμαλία Προβελεγγίου. VANIA TURNER/TACK

Η μία δίπλα στην άλλη να δίνει κουράγιο και δύναμη. Όπως τα λόγια της γιαγιάς της Αμαλίας στο τηλέφωνο πριν το δικαστήριο. «Δάγκωσε τα ούλα σου, αλλά μην σπάσεις», λέει στην εγγονή της λίγο πριν μπει στην αίθουσα, μια στιγμή που προκαλεί δέος και ανατριχίλα.

CINEDOC

Οι γυναίκες, όμως, είναι αυτές που θα επιτεθούν με σφοδρότητα στην τόλμη της Αμαλίας. Οι μητέρες των συναθλητριών θα επιδοθούν σε ένα πρωτοφανές victim blaming. Αν έχετε τον θεό σας, σ’ ένα παιδί 11 χρονών. «Φαινόταν σαν ένα ευτυχισμένο παιδί, ένα παιδί ερωτευμένο»! Όχι μόνο μια μητέρα. Θα βρεθούν αρκετές καλοθελήτριες που θα μιλήσουν για ένα «πολύ καλό προπονητή» ή για δόλιους σκοπούς που υπήρχαν πίσω από την καταγγελία. Επίσης, οι πιο δύσκολες ερωτήσεις δεν θα έρθουν από τον άντρα συνήγορο υπεράσπισης, αλλά από την γυναίκα. Ερωτήσεις που δεν θέλεις να ακούς… Όχι άβολες ερωτήσεις, αλλά προσβλητικές προς την Αμαλία.

Γιατί άβολες είναι οι ερωτήσεις που κάνει η Σοφία Μπεκατώρου, η γυναίκα που υποστήριξε από την αρχή μέχρι το τέλος την Αμαλία και την οικογένειά της στον αγώνα τους για δικαιοσύνη, απέναντι στον πατέρα της. Και σωστά η Τέρνερ, δεν καδράρει τον πατέρα ως μεμονωμένη περίπτωση. Αλλά ως φορέα της ένοχης σιωπής. Ενός ανθρώπου ευαίσθητου, που συμπονεί, αγαπάει και φροντίζει την κόρη του, αλλά δεν μπόρεσε να ξεπεράσει τον εαυτό του. Δεν τον κατηγορεί η σκηνοθέτιδα. Ούτε η Μπεκατώρου. Απλώς, αιτιολογεί γιατί εν έτει 2024 βρισκόμαστε ακόμη τόσο πίσω στο να επιτύχουμε τον στόχο μιας κάποιας ισότητας. Και το κλάμα της γυναίκας-συμβόλου για το ελληνικού #Metoo στην αγκαλιά του μπαμπά της είναι ένα από τα ενσταντανέ που θα μας στοιχειώνει για καιρό...

Το ντοκιμαντέρ «Tack» θα προβληθεί έως τις 11 Δεκεμβρίου 2024 στον κινηματογράφο «Δαναός».