ΤΙ ΑΛΛΑΞΕ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΜΑΪΚΛ ΦΕΛΠΣ

Ο πρωταθλητής κολύμβησης Μάικλ Φελπς κατάλαβε με τον δύσκολο τρόπο τη σημασία του να φροντίζεις την ψυχική σου υγεία.

Τους πρωταθλητές τους θαυμάζουμε και θέλουμε να τους μοιάσουμε. Είναι πρότυπα και όλοι αναζητάμε μία φωτογραφία μαζί τους, ένα αυτόγραφο. Για τα παιδιά είναι είδωλα και προσπαθούν να μιμηθούν τους χρόνους τους, τις αγωνιστικές τους επιδόσεις.

Όμως, τι χρειάζεται για να γίνει κάποιος πρωταθλητής; Και, για να είμαστε ειλικρινείς, ποιες είναι οι θυσίες που απαιτούνται για τον πρωταθλητισμό;

Συχνά στα φώτα της δημοσιότητας έρχονται ιστορίες πρωταθλητών που έρχονται αντιμέτωποι με καταναγκαστικές συμπεριφορές και ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, με εμμονές, με αγχώδη διαταραχή, με κρίσεις πανικού, με κατάθλιψη, με πένθος, με εξαρτητικές συμπεριφορές.

Στις 30 Ιουνίου 2024, ο Μάικλ Φελπς γιόρτασε τα 39α γενέθλιά του. Ένας από τους πιο γνωστούς αθλητές παγκοσμίως, ο Φελπς είναι ο άνθρωπος που στους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Πεκίνο κέρδισε οκτώ μετάλλια σε μία διοργάνωση, είναι ο άνθρωπος που κατέκτησε σε όλους τους Ολυμπιακούς Αγώνες που συμμετείχε 28 μετάλλια (από τα οποία τα 23 είναι χρυσά).

Ο Μάικλ Φελπς στα 100 μέτρα πεταλούδα στους Ολυμπιακούς Αγώνες Πεκίνο 2008. © Greg Baker/AP Photo

Η σχέση του Φελπς με την κολύμβηση ξεκίνησε στα 7 του, μία χρονιά κομβική για εκείνον, καθώς του ανακοινώθηκε το διαζύγιο των γονιών του. Για τον Φελπς η πισίνα έγινε ένα φυσικό περιβάλλον, στο οποίο ένιωθε άνετα.

Όμως, ο Φελπς δεν έγινε γνωστός μόνο για τα ρεκόρ που κατέρριπτε στην κολύμβηση. Ήταν και είναι γνωστός για την ενεργοποίησή του στη μάχη για την ψυχική υγεία, μία μάχη που δίνει και ο ίδιος καθημερινά, καθώς αντιμετωπίζει κατάθλιψη και υψηλά επίπεδα άγχους.

«Το 2004 ήταν ίσως η πρώτη μου γεύση της μετα-ολυμπιακής κατάθλιψης», έχει πει. «Μετά από κάθε διοργάνωση Ολυμπιακών Αγώνων έπεφτα σε βαριάς μορφής κατάθλιψη. Σκεφτόμουν ότι θα έπρεπε να περιμένω άλλα 4 χρόνια για να έχω την ευκαιρία να ζήσω κάτι παρόμοιο. Μετά τους Αγώνες του Λονδίνου ήμουν σπίτι μου χωρίς φαγητό ή ύπνο για τέσσερις μέρες. Δεν ήθελα να επιστρέψω στην κολύμβηση, δεν ήθελα να ζω. Σε αυτή την κατάσταση σκέφτεσαι ακόμη και την αυτοκτονία. Όλοι νομίζουν πως είμαστε αυτοί οι ανίκητοι άνθρωποι, αλλά και εμείς ψάχνουμε βοήθεια».

Ο Φελπς είναι μόνο ένας από τους αθλητές που μίλησαν δημόσια για το άγχος του πρωταθλητισμού και το βάρος που φέρει.

Στους Ολυμπιακούς Αγώνες Ρίο 2016, με τη σύζυγό του, Νικόλ Τζόνσον, και τον πρώτο τους γιο. © Matt Slocum/AP Photo

«Το σκεφτόμουν όλο αυτό σαν σημάδι αδυναμίας και σκεφτόμουν ότι αν μοιραστώ κάτι θα έδινε ένα πάτημα στους ανταγωνιστές μου. Προσπαθώ να είμαι καλύτερος από οποιονδήποτε άλλον, οπότε στα μάτια μου φαινόταν σαν αδυναμία».

Ο πρωταθλητισμός είναι ένας αγώνας καθημερινός για κάτι που πρακτικά μπορεί να κρατήσει μόλις δέκα δευτερόλεπτα, αν σκεφτούμε τα 9,58 δευτερόλεπτα που χρειάστηκε ο παγκόσμιος πρωταθλητής Γιουσέιν Μπολτ για να τερματίσει στα 100 μέτρα.

Ο πρωταθλητισμός είναι ένα πεδίο όπου συχνά ο αθλητής καλείται να αντιμετωπίσει τις πιο σκοτεινές του πλευρές, τους τραυματισμούς, να γυμνάζεται καθημερινά, να ακολουθεί ένα συγκεκριμένο πρωτόκολλο και μια συγκεκριμένη διατροφή, να ξυπνάει και να κοιμάται συγκεκριμένες ώρες.

Συχνά η πίεση που δέχεται καθημερινά, το άγχος και η ένταση είναι σε τόσο υψηλά επίπεδα, που βιώνει ανηδονία, χάνει το κίνητρο και αρνείται να εμπλακεί σε αγώνες. Μπορεί ακόμη όπως ο Φελπς να βιώνει αυτοκτονικό ιδεασμό και να έχει διαταραχές ύπνου και όρεξης.

Στους Ολυμπιακούς Αγώνες Ρίο 2016. Martin Meissner/AP Photo

«Αν μπορούσα να γυρίσω τον χρόνο πίσω και να πω κάτι στον πιο νέο εαυτό μου, είναι να πιστέψει στην καρδιά του και να μην τα παρατάει ποτέ. Το πιο σημαντικό πράγμα για μένα είναι όταν κατάλαβα ότι είναι εντάξει να μιλήσεις σε κάποιον και να ζητάς βοήθεια. Νομίζω αυτό άλλαξε τη ζωή μου για πάντα».

Η έκφραση των συναισθημάτων, η ύπαρξη συμμάχων, η αίσθηση ότι επιτρέπεται να χάσουμε και η ισορροπημένη καθημερινότητα είναι κλειδιά για την ψυχική ισορροπία ενός αθλητή. Οι υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις, η συμμετοχή σε δραστηριότητες που απολαμβάνει, ο προσωπικός χρόνος χωρίς να συμμετέχει σε αγώνες είναι επίσης χρήσιμα tips για τη διαχείριση της έντασης, η οποία συχνά υπερβαίνει τα όρια που μπορεί να διαχειριστεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος.

«Έπρεπε να μάθω ότι η ευαλωτότητα είναι κάτι καλό. Στην αρχή ήταν τρομακτική, όμως στην πραγματικότητα απλά σημαίνει αλλαγή. Και για μένα ήταν μία μεγάλη αλλαγή».

Σήμερα ο Φελπς δίνει ομιλίες σε όλο τον κόσμο και προσπαθεί να κινητοποιήσει για θέματα ψυχικής υγείας, ενώ στην προσωπική του ζωή είναι παντρεμένος και έχει τέσσερα παιδιά.

«Αν ρωτήσετε τη σύζυγό μου, θα μπορούσε να σας πει ότι υπάρχουν ημέρες που ξυπνάω και νιώθω υπέροχα, και την επόμενη ημέρα μπορεί να ξυπνήσω και να είμαι τελείως διαφορετικός. Οπότε, το θέμα είναι να βρω την ισορροπία για εμένα».

Ίσως αυτό να είναι το στοίχημα όχι μόνο για τον πρωταθλητισμό, αλλά και για την αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών: Η ισορροπία μέσα σε ένα επισφαλές και απαιτητικό περιβάλλον. Η ισορροπία για εμάς. Η ισορροπία με εμάς.

Η Ελένη Σολταρίδου είναι ψυχολόγος, MSc, εξειδικευμένη στη διαχείριση των αγχωδών διαταραχών και στη γνωσιακή ψυχοθεραπεία.