ΘΕΟΔΩΡΑ ΤΖΗΜΟΥ: «H ΔΟΥΛΕΙΑ ΜΟΥ ΜΕ ΚΡΑΤΑΕΙ ΖΩΝΤΑΝΗ, ΜΟΥ ΔΙΝΕΙ ΕΛΠΙΔΑ, ΚΟΥΡΑΓΙΟ»

Με αφορμή την παράσταση Η Μέρα της Φούστας, η Θεοδώρα Τζήμου μιλάει για το θέατρο, την αξία των αντιφάσεων και τη ζωή της στο σήμερα.

Η Θεοδώρα Τζήμου υποδύεται τη Σόνια, μια καθηγήτρια λογοτεχνίας σε δημόσιο λύκειο με παραβατικούς μαθητές, η οποία στοχοποιείται γιατί δεν συμμορφώνεται με τις υποδείξεις του Διευθυντή προς καθηγήτριες και μαθήτριες να μην προσέρχονται στο σχολείο φορώντας φούστα. Ένα πρωί, κατά τη διάρκεια του μαθήματος, ένα τυχαίο συμβάν θέτει σε κίνηση μια χιονοστιβάδα εξελίξεων.

Η Σόνια, σε κατάσταση ακραίας σύγχυσης –ή ακραίας διαύγειας– του μυαλού, κρατά ομήρους τους μαθητές της και τους κάνει μάθημα θεάτρου διά της βίας. Η κατάσταση ξεφεύγει από τον έλεγχό της, καταλήγοντας σε ένα μεταδραματικό φινάλε.

Με αφορμή την παράσταση Η μέρα της Φούστας, μια συνάντηση με την πρωταγωνίστριά της στο Ξενοδοχείο Astor εξελίσσεται σε μια συζήτηση για το θέατρο και όχι μόνο.

Φωτογραφία: Ανδρέας Σιμόπουλος

– Τι σε τράβηξε στη συγκεκριμένη παράσταση και τι σημαίνει ο ρόλος της Σόνιας για σένα;

Πέρα από το κείμενο, το οποίο βρίσκω εξαιρετικά ενδιαφέρον, νιώθω ότι οι θεματικές με τις οποίες καταπιάνεται με αφορούν άμεσα και προσωπικά. Ποιον δεν αφορά η βία, ο τρόπος που ο άνθρωπος διαχειρίζεται το βίαιο κομμάτι του, η σχέση μας με τους άλλους, τα όρια που θέτουμε, ο σεξισμός. Το ότι η πρόταση ήρθε από τη Ζωή Χατζηαντωνίου, καθώς και η συμμετοχή νέων ηθοποιών ήταν για μένα μια ευτυχής συγκυρία.

Όσο για τη Σόνια, νομίζω ότι μέσα από αυτήν έχω κάπως αντιληφθεί τι σημαίνει να επιτρέπουμε σε όλα τα κομμάτια του εαυτού μας να υπάρχουν: και στα καλά και σε αυτά που κατακρίνουμε. Νιώθω ότι έδωσα στον εαυτό μου μεγαλύτερη ελευθερία διαχείρισης όλων των πλευρών μου, πλευρών που έχει ο καθένας μας.

– Αναφέρθηκες στην υπόλοιπη ομάδα που αποτελείται από νέους ηθοποιούς. Αυτό επηρεάζει εσένα ως καλλιτέχνιδα ή ό,τι βλέπουμε πάνω στη σκηνή;

Για μένα είναι μεγάλο δώρο η συναναστροφή με νέα παιδιά. Θες δεν θες, η νεότητα σου δίνει ώθηση. Θαυμάζω επίσης ιδιαίτερα τον τρόπο που διαχειρίζονται τα πράγματα. Οι νέοι μιλάνε. Αισθάνομαι ότι είναι πιο θαρραλέοι. Έχω περάσει μεγάλες περιόδους της ζωής μου που δεν μιλούσα, δεν διεκδικούσα. Επιπλέον, η ορμή που φέρει η νεότητα επηρεάζει και τη δομή της παράστασης, γεμίζοντάς τη με μια εκρηκτική ενέργεια.

Ανδρέας Σιμόπουλος

– Το συγκεκριμένο έργο είναι γεμάτο αντιφάσεις. Βλέπεις ομοιότητες με τη δική σου ζωή;

Θεωρώ ότι είμαι πολύ αντιφατικός άνθρωπος σε όλους τους τομείς της ζωής μου. Κάποια στιγμή θα είμαι πολύ ανοιχτή και κάποια άλλη θα κλείνω. Ωστόσο, όλοι είμαστε έτσι. Αυτή είναι η ανθρώπινη φύση. Η Σόνια με δίδαξε να επιτρέπω στις αντιφάσεις μου να υπάρχουν. Νομίζω ότι έχουμε δώσει στη λέξη αντίφαση κακή χροιά, αλλά δεν είναι απαραίτητα κάτι κακό. Την αντιλαμβάνομαι ως κάτι δημιουργικό, ως μία σταθερά κι όχι ως δείγμα ασυνέπειας. Ο τρόπος που σκεφτόμαστε δεν είναι γραμμικός, πάει από το ένα πράγμα στο άλλο. Έτσι, βλέπω και την αντίφαση, σαν ένα... άνοιγμα χωρίς γραμμικότητα, κι αυτό δίνει μεγάλη ελευθερία.

– Το έργο ασχολείται με τον σεξισμό, που τα τελευταία χρόνια είναι διαρκώς στην επικαιρότητα.

Δεν εμπνέεται, πάντως, από την επικαιρότητα. Στην πραγματικότητα μιλά για καταστάσεις που υπάρχουν και υπήρχαν σε όλους τους χώρους και στον χώρο της τέχνης, η οποία άλλωστε είναι μέρος της κοινωνίας. Είναι αισιόδοξο το γεγονός ότι τώρα περισσότεροι άνθρωποι ασχολούνται με τα συγκεκριμένα ζητήματα, όμως εγώ ως γυναίκα τα βιώνω εδώ και 50 χρόνια. Τώρα ελπίζω κάτι να αλλάξει.

Ανδρέας Σιμόπουλος

– Η βία είναι ένα ακόμα κεντρικό θέμα του. Μπορεί, άραγε, να γίνει μια δύναμη που θα φέρει αλλαγή και ελευθερία, ή μιλάμε για έννοιες αντικρουόμενες;

Η ανθρώπινη ιστορία είναι βασισμένη σε αντικρουόμενα πράγματα. Ό,τι έχει συμβεί μέχρι σήμερα έχει γίνει με βίαιο τρόπο. Ακόμα και στην τέχνη. Δεν ασπάζομαι τη βία, αλλά αυτό συμβαίνει. Το μότο της παράστασης, άλλωστε, είναι τα λόγια του επαναστάτη διανοούμενου και αυτόχειρα Walter Benjamin: «Κάθε μνημείο πολιτισμού είναι και τεκμήριο βαρβαρότητας».

– Η παράσταση είναι αφιερωμένη στην Αχού Νταριέι, την Ιρανή φοιτήτρια που έγινε σύμβολο αντίστασης. Επιλέγεις έργα ή ρόλους με πολιτική χροιά;

Θεωρώ ότι ο τρόπος που υπάρχει ένας άνθρωπος στη δουλειά του, οποιαδήποτε κι αν είναι αυτή, δείχνει την πολιτική του θέση. Ο τρόπος που υπάρχεις μέσα σε ένα κοινωνικό σύνολο από το πρωί που ξυπνάς, το πώς διαχειρίζεσαι την καθημερινότητά σου απέναντι στα πράγματα που σε αφορούν παράγει πολιτική θέση. Για μένα δεν έχει τόση σημασία το κείμενο, όσο ο τρόπος που κάνω τη δουλειά μου.

– Έχεις υπάρξει αρκετές φορές υποψήφια για βραβεία κι έχεις τιμηθεί στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Τι ρόλο παίζει η επιτυχία και η αποτυχία στη ζωή σου;

Είναι πολύ σχετικό το τι σημαίνει επιτυχία και τι αποτυχία για τους άλλους και για σένα. Για παράδειγμα, κέρδισα το βραβείο Α' γυναικείου ρόλου για την ταινία Πανδώρα, αλλά μου αρέσω περισσότερο σε άλλες ταινίες για τις οποίες δεν έχω βραβευτεί. Επίσης, τόσο την επιτυχία, όσο και την αποτυχία τις βλέπω ως μέρος της δουλειάς. Αποτελούν κομμάτια ενός μεγαλύτερου συνόλου. Προφανώς και με επηρεάζει αν κάτι χαρακτηριστεί από τους άλλους ως αποτυχία, αλλά δεν θα με αποτρέψει από το να συνεχίσω να κάνω πράγματα.

Ανδρέας Σιμόπουλος

– Τι κινητοποίησε την Θεοδώρα να ασχοληθεί αρχικά με την υποκριτική και τι κρατάει την Τζήμου ακόμα στον χώρο;

Η σχέση μας με αυτό που κάνουμε μεταβάλλεται με την πάροδο του χρόνου και αυτή η μεταβολή την κρατάει ζωντανή. Αν και η ανάγκη που μου κάλυπτε αρχικά το θέατρο δεν έχει χαθεί, ωστόσο δεν βρίσκεται πια σε πρώτο πλάνο. Τότε, είχα μεγάλη ανάγκη να με αγαπάνε, να με αποδέχονται. Σήμερα, νομίζω πώς η δουλειά μου με κρατάει ζωντανή, μου δίνει ελπίδα, κουράγιο και μια διέξοδο υγιούς εκτόνωσης. Ταυτόχρονα, μου προσφέρει μια σπηλιά για να κρύβομαι από όσα συμβαίνουν γύρω μου, από όσα βλέπω μόλις βγω από το σπίτι, από τις ειδήσεις στα μίντια, από την ανασφάλεια, τη συγκάλυψη.

– Διάβασα ότι έχεις γεννηθεί στο Ουζμπεκιστάν και ότι ο παππούς και η γιαγιά σου ήταν πολιτικοί πρόσφυγες. Έχουν επηρεάσει οι συνθήκες αυτές τις θέσεις σου απέναντι στα πράγματα;

Σίγουρα φέρω κάτι από εκεί. Έχω βιώσει κάτι πολύ έντονο, πολύ στρατευμένο, μεγαλώνοντας με τους παππούδες μου. Αλλά τώρα ζούμε σε μια κοινωνία όπου τα πράγματα δεν είναι τόσο απόλυτα. Χρειάζεται μεγαλύτερη ευελιξία, ίσως να είσαι λίγο πιο ανοιχτός κι όχι τόσο προσηλωμένος. Άλλωστε, είναι δύσκολο να βρεις κάτι για να προσηλωθείς, κάτι που να σου δίνει νόημα. Οπότε αναγκαστικά προσγειώνεσαι. Από την άλλη, όλο μου το σώμα έχει την τάση να ψάχνει για έναν σκοπό, γιατί αυτό έχω μάθει από την οικογένειά μου. Επειδή, λοιπόν, δεν μπορώ να διοχετεύσω κάπου αλλού όλη αυτή την ενέργεια, την κατευθύνω στο θέατρο. Είμαι τυχερή που κάνω αυτή τη δουλειά.

Ανδρέας Σιμόπουλος

– Πώς θα περιέγραφες τη σημερινή Θεοδώρα Τζήμου;

Θα με χαρακτήριζα κάπως μοναχική αυτή την περίοδο. Έχω ανάγκη να κλείνομαι μέσα μου, να αφιερώσω χρόνο στον εαυτό μου, αλλά και να κρύβομαι. Νιώθω μεγαλύτερη ασφάλεια να μένω μόνη μου. Νιώθω αυτάρκης. Έχω περάσει μεγάλα διαστήματα της ζωής μου που δεν μπορούσα, δεν άντεχα τον εαυτό μου, δεν άντεχα να μένω μόνη.

– Υπάρχουν πράγματα που θα ήθελες να βελτιώσεις στον εαυτό σου;

Ανά διαστήματα τα πράγματα αυτά αλλάζουν. Κάποια προσπαθώ να τα βελτιώσω, ενώ κάποια άλλα φαντάζομαι ότι τα βελτιώνω. Τι εννοώ: Μπορεί να θες να αλλάξεις ένα πολύ δομικό χαρακτηριστικό σου και στην πράξη αυτό να μην γίνεται. Αν όμως σε φαντάζεσαι με αυτή την αλλαγή, μπορεί στο τέλος κάτι να συμβεί. Πάντως, θα ήθελα να μιλάω πιο πολύ τη στιγμή που πρέπει, να διεκδικώ περισσότερο.

Ανδρέας Σιμόπουλος

– Πώς διαχειρίζεσαι το άγχος της εποχής; Τι είναι αυτό που σε κάνει να νιώθεις καλύτερα;

Έχω πολύ καλή σχέση με το περπάτημα και τις αποδράσεις, που για μένα λειτουργούν αγχολυτικά. Βάζω μουσική και παρακολουθώ τι συμβαίνει γύρω μου σαν να βρίσκομαι σε βιντεοκλίπ. Τις προάλλες περπάτησα 16 χιλιόμετρα. Φύγαμε με μία φίλη από τα Εξάρχεια και φτάσαμε στον Πειραιά. Απόλαυσα και μια διαδρομή μέσα από την πλατεία Βάθη, όπου κατέληξα στα Άνω Πατήσια. Μου αρέσουν πολύ οι περιοχές που δεν έχουν ακόμα αναπτυχθεί ιδιαίτερα, όπως έχει γίνει με τα Εξάρχεια και το Παγκράτι. Μπορείς εκεί να ανακαλύψεις μικρούς θησαυρούς.

– Εδώ και χρόνια μένεις στα Εξάρχεια. Ποια είναι η αίσθηση που σου βγάζει το σημερινό κέντρο;

Το κέντρο πλέον με απογοητεύει. Ζω σε μια γειτονιά που έχει γεμίσει μαγαζιά φτιαγμένα να υποδέχονται τουρίστες. Τα Εξάρχεια ήταν μια γειτονιά με ανθρώπους που αγαπούσαν την περιοχή τους και ενδιαφέρονταν ουσιαστικά για αυτήν.

Η παράσταση «Η μέρα της φούστας» με τη Θεοδώρα Τζήμου παίζεται στην Άσπρη Αίθουσα του Θεάτρου ΔΙΠΥΛΟΝ. Κλείσε εισιτήρια.

Η Θεοδώρα Τζήμου φωτογραφήθηκε στο ξενοδοχείο Astor, στο Σύνταγμα. Ευχαριστούμε θερμά για τη φιλοξενία.