«ΤΑ ΜΥΑΛΑ ΠΟΥ ΚΟΥΒΑΛΑΣ 2»: Η ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΗ ΤΑΙΝΙΑ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΜΕ ΕΝΑ ΕΦΗΒΙΚΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ

Το πολυβραβευμένο animation «Τα μυαλά που κουβαλάς» επιστρέφει αγγίζοντας το θέμα της εφηβείας και εισάγοντας ένα νέο συναίσθημα στο μυαλό της πρωταγωνίστριας.

Η ταινία animation «Τα μυαλά που κουβαλάς» είναι κατά κοινή ομολογία μία από τις καλύτερες που έχουν δημιουργηθεί ποτέ για παιδιά, κάτι που επισφραγίζεται και με τα δεκάδες βραβεία που έλαβε τη χρονιά που κυκλοφόρησε (το 2016 στην Ελλάδα): Η Ακαδημία Κινηματογράφου της χάρισε το Όσκαρ καλύτερου animation, ενώ την πρώτη θέση έλαβε σε αμέτρητες άλλες βραβεύσεις, όπως οι Χρυσές Σφαίρες, τα BAFTA, τα βραβεία κοινού σε παγκόσμιο επίπεδο κ.ο.κ.

Όχι άδικα. Για τις ανάγκες της ταινίας ο σκηνοθέτης Pete Docter και μια ομάδα επιστημόνων (ψυχολόγων και ψυχιάτρων από τα Πανεπιστήμια του Berkeley και του San Francisco) συνεργάστηκαν για περίπου μία πενταετία προκειμένου να καταλήξουν σε έναν κοινό στόχο: να δείξουν στα παιδιά (και στους γονείς και κηδεμόνες τους) πώς λειτουργούν τα συναισθήματα στο μυαλό του ανθρώπου και πώς διαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο αυτός συμπεριφέρεται στους γύρω του.

Την ιστορία αφηγήθηκαν μέσω της 11χρονης πρωταγωνίστριας Ράιλι που βιώνει κάποιες δύσκολες καταστάσεις, ενώ ταυτόχρονα μπαίνει στην εφηβεία. Ξαφνικά στην ψυχή και το μυαλό του άλλοτε χαρούμενου μικρού κοριτσιού έρχονται τα πάνω κάτω: Η Χαρά (το συναίσθημα που άλλοτε επικρατούσε μέσα της) αποπροσανατολίζεται, η Λύπη παίρνει το «πάνω χέρι», ενώ ο Θυμός βρίσκει πιο πολλές ευκαιρίες να ξεσπάσει. Το μήνυμα γίνεται σαφές: Αυτά είναι τα συναισθήματα που επικρατούν στη ζωή ενός 11χρονου παιδιού που καλείται σιγά-σιγά να αφήσει πίσω τα παιδικά χρόνια, της ανεμελιάς και της αθωότητας, για να μπει στην εφηβεία. Και αυτό δεν είναι ούτε καλό ούτε κακό. Είναι μια πραγματικότητα που έχει κάτι να διδάξει και το παιδί μα και τους γονείς του.

© 2023 Disney/Pixar

Με αυτή την ταινία για πρώτη φορά ο παιδικός κινηματογράφος τόλμησε όχι μόνο να «μιλήσει» για τα δύσκολα συναισθήματα, αλλά και να τα «κανονικοποιήσει»: Δεν πειράζει μερικές φορές να είσαι λυπημένος, λέει στο παιδί-θεατή που παρακολουθεί μαγεμένο. Μάλιστα, μπορεί και να χρειάζεται!

Γιατί τα δύσκολα αυτά συναισθήματα, αν και αρχικά μας τρομάζουν και μας αποδιοργανώνουν, είναι τελικά που μας οδηγούν στη λογική σκέψη. Όπως είχαν αναφέρει οι ψυχολόγοι για την πρώτη εκείνη ταινία, είναι αυτά τα συναισθήματα που καθοδηγούν την αντίληψη που έχουμε για τον κόσμο, μέσα από τις αναμνήσεις μας αλλά και από την ηθική κρίση που έχουμε αναπτύξει για το τι είναι σωστό και τι λάθος. Στην προκειμένη περίπτωση, είναι η Λύπη που οδήγησε την 11χρονη να αναγνωρίσει τις αλλαγές που βίωσε και όσα έχασε, ώστε να βάλει τις βάσεις για νέα στοιχεία στην ταυτότητά της. Είναι η Λύπη που την έκανε να απομονώνεται, «χτυπώντας» καμπανάκια στους γονείς ότι… κάτι δεν πάει καλά. Χρειάζεται, λοιπόν, να αφήνουμε χώρο στη Λύπη, ειδικά στο στάδιο της προ-εφηβείας και εφηβείας, γιατί αυτή είναι που θα δώσει σε όλους να καταλάβουν τι έχασαν, αλλά και τι θα κερδίσουν στη συνέχεια.

Την ίδια ώρα, βέβαια, υπάρχουν και οι παιδικές αναμνήσεις της 11χρονης που, όπως θυμίζει η ταινία, είναι πολύτιμες για τη ζωή! Οι ευτυχισμένες αναμνήσεις «φωτίζουν» το μυαλό, «κουβαλούν» τη λύπη, «επεμβαίνουν» όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά. Και όσο πιο πολλές είναι αυτές σε ένα παιδί, τόσο καλύτερα θωρακισμένη είναι η ψυχή του.

Τα Μυαλά που Κουβαλάς 2 © 2023 Disney/Pixar

Και μετά ήρθε το Άγχος

Όλα ωραία και καλά μέχρι εδώ, όμως οι δημιουργοί του «Inside Out» (όπως είναι ο επίσημος τίτλος της ταινίας) δεν έμειναν με σταυρωμένα τα χέρια, καθώς η Ράιλι μεγαλώνει –γίνεται 13!– και μεγάλες αλλαγές συμβαίνουν μέσα της. Ξαφνικά ένα συνεργείο κατεδάφισης –πιθανώς οι ορμόνες;– εισβάλλει ανοίγοντας επαρκή χώρο για να μπορέσουν να πάρουν πρωταγωνιστική θέση νέα συναισθήματα. Επικεφαλής αυτών; Το Άγχος!

Μάλιστα, σύμφωνα με το τρέιλερ, το Άγχος δεν έρχεται μόνο. «Θέλαμε να κάνουμε μια καλή πρώτη εντύπωση!» λέει το πορτοκαλί ανθρωπάκι με τις βαλίτσες του νεοφερμένου ανά χείρας, υπονοώντας ότι φέρνει μαζί του και την …«παρέα» του. Στο τέλος του τρέιλερ διαβάζουμε: Ζήλια, Ντροπή, Βαρεμάρα…

Ανυπομονείς ήδη; Αν και αυτή δεν θα είναι η πρώτη φορά που ένα animation αγγίζει το θέμα της εφηβείας και δη όπως την αντιλαμβάνεται ένα κορίτσι (το έκανε πολύ επιτυχημένα το 2021 το «Turning Red»), οι προσδοκίες μας με «Τα μυαλά που κουβαλάς 2» είναι ήδη στα ύψη.

Το άγχος, συναίσθημα που στην πρώτη ταινία είχαμε δει ως έκφανση του Φόβου, πλέον αποκτά τη δική του, ξεχωριστή οντότητα.

Είναι, όμως, το άγχος ένα από τα κυρίαρχα συναισθήματα που βιώνει ένας έφηβος; Σύμφωνα με την καθηγήτρια ψυχολογίας-νευροψυχολογίας του Johns Hopkins All Children’s Hospital, Dr. Jennifer Katzenstein:

«Οι αγχώδεις διαταραχές αποτελούν από τις πιο συχνές ψυχικές παθήσεις στους ενήλικες, ενώ μέχρι πριν την Πανδημία αφορούσαν το 8% παιδιών και εφήβων. Τα τελευταία χρόνια το ποσοστό αυτό έχει αυξηθεί, αφού διανύουμε καιρούς πολύ χειρότερου άγχους και στρες. Και αυτό έχει μεγαλύτερη επίπτωση στους έφηβους που την ίδια ώρα βιώνουν μια σειρά από νέες στρεσογόνες καταστάσεις: νέο σχολείο, νέα εμφάνιση, ανάγκη να ταιριάξουν, πιο απαιτητικά μαθήματα και διαγωνίσματα κ.ο.κ. Στις μέρες μας, περισσότερο από ποτέ, οι έφηβοι έχουν μεγαλύτερες ανησυχίες σε ό,τι έχει να κάνει με την πολιτική κατάσταση (ακόμα και σε παγκόσμιο επίπεδο), το περιβάλλον, τις ασθένειες (λόγω πανδημίας), αλλά και τα social media. Έτσι, το άγχος γίνεται ένα από τα “κανονικά” τους συναισθήματα, όπως ο θυμός και η λύπη.

»Τα καλά νέα είναι ότι, για τους περισσότερους έφηβους, αυτό το άγχος δεν διαρκεί και φεύγει κάποια στιγμή από μόνο του. Για κάποιους, όμως, τα πράγματα είναι πιο δύσκολα και το συναίσθημα αυτό μπορεί να παρεμποδίσει ακόμα και τις καθημερινές τους δραστηριότητες. Φυσικά, δεν είναι πάντα κακό να νιώθει ένας έφηβος άγχος: Είναι το συναίσθημα που τον κρατά ασφαλή, τον αναγκάζει να σκεφτεί την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ή θα βρεθεί και μπορεί να τον παρακινήσει να κάνει το καλύτερο που μπορεί, να προετοιμαστεί για νέες προκλήσεις π.χ. να μιλήσει δημόσια ή να συμμετέχει σε έναν μεγάλο διαγωνισμό».

Αυτό είναι, κατά τη γνώμη μου, και το στοίχημα που καλείται να κερδίσει αυτό το σίκουελ: Να μάθει στα παιδιά (και τους γονείς που ελπίζω να το παρακολουθήσουν δίπλα τους) ότι το άγχος είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα που καλώς έρχεται όταν έχει κάτι να μας μάθει, και στο καλό να πάει όταν πια δεν θα μας χρησιμεύει πουθενά.

Η ταινία πρόκειται για να κυκλοφορήσει στην Αμερική το καλοκαίρι του 2024, οπότε μέχρι το τέλος του επόμενου έτους περιμένουμε να έχει έρθει και στην Ελλάδα.