SYDNEY MODERN: ΕΝΑ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΕ ΑΡΜΟΝΙΑ ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Μνημειώδεις γυάλινες προσόψεις, κήποι και ταρατσόκηποι με έργα τέχνης, αλλά και μια πρώην δεξαμένη καυσίμων του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου που έγινε εκθεσιακός χώρος συνθέτουν το Sydney Modern, τη σπουδαιότερη πολιτιστική προσθήκη στην πόλη του Σίδνεϊ τα τελευταία 50 χρόνια. Ένα μουσείο που δίνει έμπνευση και για τα καθ’ ημάς.

Εν αναμονή των αποκαλυπτηρίων των σχεδίων του Νέου Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου της Αθήνας, ας δούμε πώς το κάνουν οι Αυστραλοί – ή, για την ακρίβεια, οι Γιαπωνέζοι επί αυστραλιανού εδάφους. Το αρχιτεκτονικό γραφείο SANAA, των Kazuyo Sejuma και Ryue Nishizawa, κλήθηκε να δώσει νέα πνοή στην Πινακοθήκη της Νέας Νότιας Ουαλίας, σχεδιάζοντας μια επέκταση. Μια επέκταση που, ούτε λίγο ούτε πολύ, κόστισε 216 εκατ. ευρώ, ενώ χρειάστηκαν σχεδόν οκτώ χρόνια για να ολοκληρωθεί. Το νέο έργο έχει ονομαστεί Sydney Modern.

Στα εγκαίνια του, στην εκπνοή του 2022, ήταν ολοφάνερο πως κέρδισαν το στοίχημα: 17.000 άτομα συνέρρευσαν για να θαυμάσουν από κοντά το νέο κτίριο της Πινακοθήκης, όπως και τα 8.000 τ.μ. κήπων, ταρατσόκηπων και αυλών, που διαμορφώθηκαν γύρω και πάνω του, και φιλοξενούν επίσης έργα τέχνης.

Αυτό το μουσείο αποτελεί τη σπουδαιότερη πολιτιστική προσθήκη στην πόλη του Σίδνεϊ εδώ και 50 περίπου χρόνια, από όταν δηλαδή φτιάχτηκε το τοπόσημο-σήμα κατατεθέν της πόλης, η Όπερα του Σίδνεϊ, το 1973.

Εσωτερική άποψη του Sydney Modern. Διακρίνεται το έργο του Takashi Murakami «Japan Supernatural: Vertiginous After Staring at the Empty World Too Intensely, I Found Myself Trapped in the Realm of Lurking Ghosts and Monsters» 2019 © 2019 Takashi Murakami/Kaikai Kiki Co., Ltd. All Rights Reserved. © 2022 Iwan Baan

Χτισμένο πάνω σε λόφο, το Sydney Modern δεσπόζει πάνω από το λιμάνι της πόλης, γεγονός που οι αρχιτέκτονες είχαν συμπεριλάβει στις παραμέτρους κατά τον σχεδιασμό. «Θέλαμε να σχεδιάσουμε έναν χώρο τέχνης που να είναι σε αρμονία με το περιβάλλον του, να αναπνέει μαζί με την πόλη, το πάρκο και το λιμάνι», σημειώνουν.

Το Sydney Modern από ψηλά, με την Όπερα του Σίδνεϊ να διακρίνεται πάνω δεξιά. © Iwan Baan

Με τη νέα αυτή προσθήκη, οι εκθεσιακοί χώροι της Πινακοθήκης της Νέας Νότιας Ουαλίας διπλασιάζονται. Η μόνιμη συλλογή αριθμεί περισσότερα από 30.000 έργα ευρωπαϊκής και ασιατικής τέχνης, από τον 15ο αιώνα ως σήμερα, όπως και αυστραλιανής τέχνης και τέχνης των Αβορίγινων. Μπορούμε να δούμε έργα του Βασίλι Καντίνσκι και του Γιόζεφ Μπόιζ, αλλά και σημαντικών Αβορίγινων καλλιτεχνών, όπως των Ρίτσαρντ Μπελ και Μπρουκ Άντριου. Την είσοδο της νέας πτέρυγας κοσμεί το ζωηρόχρωμο, μεγάλων διαστάσεων, γλυπτό της –όλο και περισσότερο trending ανά τον κόσμο– Γιαπωνέζας καλλιτέχνιδας Γιαγιόι Κουσάμα, με τίτλο «Λουλούδια που ανθούν στο σύμπαν».

Εξωτερική άποψη, όπου διακρίνεται το γλυπτό της Yayoi Kusama «Flowers that Bloom in the Cosmos», 2022. © Iwan Baan

Το «καμουφλαρισμένο» Sydney Modern

Το βλέμμα αναμφίβολα το κερδίζει το εντυπωσιακό αρχιτεκτονικό σχέδιο, που δεν υπερβάλλει. Μάλλον το αντίθετο, σαν να καμουφλάρεται τεμπέλικα μέσα στην πλαγιά του λόφου. Δεδομένης της ύπαρξης της Όπερας αλλά και ενός ακόμη μουσείου σύγχρονης τέχνης στην πόλη, ο Ryue Nishizawa, ο ένας εκ των δύο εταίρων του αρχιτεκτονικού γραφείου, μας εξηγεί πώς το σκέφτηκαν: «Υπάρχουν δύο τρόποι για να δημιουργηθεί ένα τοπόσημο, σε συνάρτηση με το πού θα δημιουργηθεί. Εάν βρισκόμαστε σε ένα μέρος ελεύθερο από άλλα μνημεία, ένα τοπόσημο μπορεί να εμφανιστεί με σαφές περίγραμμα, όπως ένας βράχος. Αλλά αν βρισκόμαστε σε ένα δάσος, με όλα του τα δέντρα, αυτό δεν θα λειτουργήσει. Πρέπει να δημιουργήσουμε ένα ξέφωτο, και να αφήσουμε το φως του ήλιου να εισέλθει, χωρίς συγκεκριμένο περίγραμμα”.

Αν θέλουμε, όμως, να δούμε το πιο ξεχωριστό κομμάτι αυτού του μουσείου, πρέπει να ψάξουμε υπογείως. Εκεί θα μας οδηγήσει μια υπερμοντέρνα λευκή, σπιράλ σκάλα.

Άποψη της Δεξαμενής. © Art Gallery of New South Wales, Jenni Carter

Κατεβαίνοντάς τη, βρισκόμαστε μέσα στη «Δεξαμενή», έναν αχανή χώρο 2.200 τ.μ., σπαρμένο με κολόνες, που κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο αξιοποιούνταν ως αυτό που λέει και το όνομά του: δεξαμενή καυσίμων. Πρόκειται για ένα υπόδειγμα επαναχρησιμοποίησης και ταυτόχρονα μια ανοιχτή πρόσκληση προς τους καλλιτέχνες να αναμετρηθούν με την ακατέργαστη εικόνα του.

Το έργο της Francis Upritchard «Here Comes Everybody», 2022, που δημιουργήθηκε ειδικά για το Sydney Modern. © Art Gallery of New South Wales, Christopher Snee

Το αρχιτεκτονικό γραφείο SANAA, με έδρα το Τόκιο, μετρά 28 χρόνια δράσης, έχοντας κοσμήσει ουκ ολίγα σημεία του πλανήτη με μεγάλα έργα. Το Νέο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στο Λόουερ Μανχάταν, στη Νέα Υόρκη, είναι από τα χαρακτηριστικότερα και πιο σημαντικά έργα τους. Επί ιαπωνικού εδάφους ξεχωρίζουν το Μουσείο Όμικρον στο Ναγκάνο, και το Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης του 21ου αιώνα, στην Καναζάουα.

Οι ιδρυτές του αρχιτεκτονικού γραφείου SANAA, Ryue Nishizawa και Kazuyo Sejima. © Hugh Stewart

Το 2010 βραβεύτηκαν με το Διεθνές Βραβείο Αρχιτεκτονικής Pritzker –το επονομαζόμενο και «Νόμπελ της αρχιτεκτονικής»–, το οποίο απονέμεται σε αρχιτέκτονες που διακρίνονται για την «πρωτοπορία στην αρχιτεκτονική σκέψη».