ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΞΕΝΑΚΗΣ: «ΤΑ ΚΟΥΤΑΚΙΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΕΧΟΥΝ ΓΙΝΕΙ ΟΙ ΟΙΚΕΙΟΘΕΛΕΙΣ ΦΥΛΑΚΕΣ ΜΑΣ»

Ο συγγραφέας του βιβλίου «Το δώρο», Στέφανος Ξενάκης, είναι ένας άνθρωπος που δηλώνει ότι πιστεύει όσο τίποτα στην αλλαγή και στην προσωπική εξέλιξη.

Είχα διαβάσει το πρώτο βιβλίο που έγραψε ο Στέφανος Ξενάκης, «Το δώρο», μέσα σε δύο μέρες. Είναι ένα βιβλίο που διαβάζεται γρήγορα, γιατί στις σελίδες του συναντάς πράγματα γνώριμα, καταστάσεις που έχεις ζήσει, ή που ξέρεις ότι θα συναντήσεις, που θα ήθελες να σου συμβούν ή και όχι, πάντως έχουν περάσει από το μυαλό σου.

Για μένα, όλη η ουσία του βιβλίου συμπυκνώνεται στον υπότιτλο, εκεί κάτω αριστερά στο εξώφυλλο, χωρίς τυμπανοκρουσίες: «Ένα τετράδιο θαυμάτων». Αυτό είναι. Μια σειρά σύντομων, καθημερινών ιστοριών, μια σειρά θαυμάτων που συμβαίνουν σε όλους μας ανεξαιρέτως. Απλώς συχνά –πολύ συχνότερα από ό,τι θα περίμενε κανείς– τα προσπερνάμε και ούτε περνάει από το μυαλό μας ότι πρόκειται για μικρά θαύματα.

Φτάνοντας στην τελευταία σελίδα, είναι πολύ πιθανό να νιώσεις την ανάγκη να σημειώσεις και εσύ τα δικά σου «θαύματα», δημιουργώντας το δικό σου τετράδιο. Υποθέτω ότι πάνω κάτω αυτός ήταν ο στόχος του συγγραφέα.

Αφού είδε το πρώτο του βιβλίο να γίνεται best seller, ο Στέφανος Ξενάκης, έγραψε δύο ακόμα βιβλία και πλέον δίνει ομιλίες με τίτλο «13 ιστορίες που μπορεί και να σου αλλάξουν τη ζωή». Παράλληλα, εργάζεται εντατικά για το μάθημα «Ναι, μπορώ», ένα μάθημα αξιών και αυτογνωσίας, όπως το χαρακτηρίζει ο ίδιος, το οποίο φιλοδοξεί να μπει σε όλα τα σχολεία της Ελλάδας, από την πρώτη κιόλας δημοτικού.

Ο Στέφανος Ξενάκης κρατάει το πρώτο του βιβλίο, "Το δώρο", το οποίο έγινε best seller. Μaria Michalinos

Για έναν άνθρωπο που δηλώνει ότι πιστεύει όσο τίποτα στην αλλαγή και στην προσωπική εξέλιξη, που θεωρεί τη ζωή ένα δώρο το οποίο αξίζει να μην προσπεράσουμε, προσπάθησα να συγκεντρώσω τις ερωτήσεις που θα μπορούσαν να μας δώσουν έστω μια ιδέα για το πώς μπορούμε να γίνουμε η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας, βρίσκοντας την ισορροπία και την ευτυχία.

Ο Στέφανος Ξενάκης μιλάει για όσα τον βοήθησαν να εξελιχθεί προσωπικά

– Είναι ο άνθρωπος σήμερα σε κρίση;

Νομίζω ο άνθρωπος ήταν πάντα σε κρίση, από τη στιγμή που εμφανίστηκε στον πλανήτη. Αυτό, βέβαια, δεν το θεωρώ απαραίτητα κακό. Μην ξεχνάμε ότι η λέξη «κρίση» προέρχεται από το ρήμα κρίνω. Άρα, είμαστε σε κρίση γιατί μπορούμε και να κρίνουμε ότι είμαστε σε κρίση, κάτι που δεν μπορούν να κάνουν π.χ. οι χιμπαντζήδες.

Αυτό που βιώνουμε σήμερα είναι για μένα κρίση αξιακή. Οι αξίες μας οφείλουν να είναι τα θεμέλιά μας. Χτίζουμε οικογένειες, περιουσίες, καριέρες κ.λπ., έχουμε φτάσει στον πέμπτο και στον έκτο όροφο, και συχνά έχουμε τα λάθος θεμέλια ή και καθόλου. Ευτυχώς, ποτέ δεν είναι αργά.

– Πώς μπορείς να γίνεις ο πραγματικός σου εαυτός ή έστω να πλησιάσεις προς αυτή την κατεύθυνση;

Καταφέρνοντας να ακούσεις τη φωνή μέσα σου, σε έναν κόσμο τόσο υπερσυνδεδεμένο –όπως λέει η Arianna Huffington στα βιβλία της– που έχεις ξεχάσει να ακούς. Καταρχάς, πρέπει να περιορίσεις τη φασαρία για να ακούσεις την εσωτερική σου φωνή, η οποία μιλάει πάντα, απλώς μιλάει σιγανά. Θέλει τόλμη για να ξεκινήσεις σιγά σιγά να ξαναβρείς και να εμπιστευτείς τη φωνή μέσα σου.

Στη δουλειά αυτή, για μένα είναι απαραίτητοι οι ειδικοί. Ψυχοθεραπευτές, εκπαιδευτές ενηλίκων, life coaches, συγγραφείς μέσα από τα βιβλία τους. Ας μην έχουμε την ψευδαίσθηση ότι, μετά από 30 ή 40 χρόνια αποξένωσης από τη φωνή μέσα μας και τον πραγματικό μας εαυτό, μέσα σε μερικές εβδομάδες θα την ξαναβρούμε, έτσι, επειδή το θέλουμε – κι ας το θέλουμε πολύ.

– Πόσο εύκολο είναι να βρει κανείς το μονοπάτι της ζωής του;

Αυτή η φωνή μέσα μας, ο πραγματικός μας εαυτός πάντα ξέρει. Αλλά μας έχουν μάθει να μπαίνουμε στα κουτάκια της κοινωνίας, τους καθώς πρέπει ρόλους και τα ιδανικά των social –και όχι μόνο– media. Τα κουτάκια αυτά έχουν γίνει οι οικειοθελείς φυλακές μας και είναι ώρα να αποδράσουμε. Φυσικά, αυτό δεν είναι εύκολο, ειδικά όταν έχουν μεσολαβήσει δεκαετίες μακριά από το μονοπάτι της ζωής μας. Είναι, όμως, αναγκαίο.

Ο συγγραφέας Ρόμπερτ Ηλία Νατζέμυ λέει στις ομιλίες του: «Το να μην κάνεις αυτό που αγαπάς και να κάνεις αυτό που δεν αγαπάς είναι η συνταγή για αρρώστια». Γι’ αυτό, σε πείσμα της ιατρικής επιστήμης, η οποία είναι πιο εξελιγμένη από ποτέ, αρρωσταίνουμε επίσης πιο πολύ από ποτέ. Η ιατρική δεν μπορεί να σε κάνει αυτό που κατά βάθος ήθελες πάντα να είσαι. Μόνο εσύ μπορείς.

– Πώς βρήκατε εσείς το δικό σας μονοπάτι στα 50 σας;

Πάντα έκανα αυτό που θεωρούσα ότι αγαπάω. Σπούδασα διοίκηση επιχειρήσεων, ήμουν στέλεχος και μετά επιχειρηματίας στη διαφήμιση για πολλά χρόνια. Είχα πάρε δώσε με ανθρώπους που δουλεύαμε μαζί και από νωρίς αγάπησα τον άνθρωπο. Πάντα, όμως, είχα τρέλα με τη φιλοσοφία και την προσωπική ανάπτυξη. Είχα παρακολουθήσει πάρα πολλά σεμινάρια, είχα διαβάσει πολλά βιβλία.

Στα 50 μου χρόνια, λοιπόν, ήρθε η ώρα να παντρευτώ τον μεγάλο μου έρωτα. Συχνά συμβαίνει μεγαλώνοντας να ξανασμίξουμε σε πιο προχωρημένη ηλικία με το κορίτσι που αγαπούσαμε πάντα από τα σχολικά θρανία – κάτι τέτοιο έγινε και με μένα!

– Τελικά, είναι ο πόνος βοηθητικός στο να μετακινηθούμε και να εξελιχθούμε;

Ο πόνος είναι τεράστιο δώρο για να μετακινηθούμε. Αρκεί να αναλάβουμε την ευθύνη για τη ζωή μας και να σταματήσουμε να κατηγορούμε τους άλλους ή τις συνθήκες που μας πόνεσαν. Ο σκοπός του πόνου είναι «να μας βγάλει στη δράση», όπως λέει ο life coach Tony Robbins. Όχι, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να να συνεχίζουμε να πονάμε – αν το κάνουμε, μετά από κάποιο σημείο είναι σίγουρη η αρρώστια. Οι μεγάλες αποφάσεις συνήθως λαμβάνονται μετά από πόνο. Αυτό το «φτάνει πια» το ξέρουμε πολλοί από εμάς – εγώ, τουλάχιστον, το γνωρίζω καλά. Ξέρω πολλούς που έκοψαν το τσιγάρο, χώρισαν από μια λάθος σχέση, άλλαξαν καριέρα μετά από πολύ πόνο, με το «φτάνει πια». Βλέπετε, οι αλλαγές δεν γίνονται σχεδόν ποτέ με τη λογική, αλλά με το συναίσθημα.

– Πόσο βοηθάει η ψυχοθεραπεία;

Εγώ προσωπικά έχω ευεργετηθεί από τη θεραπεία και ειδικά την ομαδική. Η θεραπεία σε βοηθάει να δεις μέσα σου, σε έναν κόσμο που έχουμε φτιάξει τις πιο προηγμένες συσκευές (τηλεσκόπια, μικροσκόπια κ.λπ.) για να βλέπουμε έξω. Συγκατοικούμε μια ζωή με έναν άγνωστο, τον εαυτό μας. Έχει έρθει η ώρα να τον γνωρίσουμε.

Για μένα, η ψυχοθεραπεία, όπως κι άλλες εξελικτικές διεργασίες, θα έπρεπε να είναι μέρος της υποχρεωτικής και δωρεάν εκπαίδευσης. Τι νόημα έχει να ξέρω να απομνημονεύω Γεωγραφίες, Ιστορίες, Βιολογίες και να μην γνωρίζω εμένα;

– Τι φοβούνται οι άνθρωποι που δεν θέλουν να πάνε στον ψυχολόγο;

Το τι θα βρουν. Αυτό που συνήθως έχουμε αφήσει ατακτοποίητο κι απείραχτο όλα αυτά τα χρόνια. «Καλά είμαστε εδώ, πού να τρέχουμε;» ή «μόνο αυτό μου έλειπε». Έχουμε μπερδέψει τα επείγοντα με τα σημαντικά κι έχουμε παραμελήσει τα δεύτερα. Είναι τα θεμέλια που λέγαμε παραπάνω.

Κι όμως, όπως λέει η Βένα Καλογήρου, «Ο Δράκος έχει δύναμη μόνο στο σκοτάδι. Όχι στο φως». Μεγαλοποιούμε αυτά που πιστεύουμε ότι θα συναντήσουμε ξεκινώντας θεραπεία, γι’ αυτό και δεν την ξεκινάμε. Και φυσικά τα κουκουλώνουμε τις περισσότερες φορές. Στρουθοκαμηλίζουμε, κοινώς. Και τα άλυτα προβλήματα μεγαλώνουν. Με τεράστιο τόκο ανατοκίζονται.

ΟΙ ΑΛΛΑΓΕΣ ΔΕΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΣΧΕΔΟΝ ΠΟΤΕ ΜΕ ΤΗ ΛΟΓΙΚΗ, ΑΛΛΑ ΜΕ ΤΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ.

– Πλέον, κάνετε ομιλίες, διαλέξεις σε έφηβους και νέα παιδιά. Τι θέλετε να περάσετε σε αυτά τα παιδιά; Ποιος είναι ο στόχος σας;

Να έρθουν κοντά στον εαυτό τους, να καταλάβουν ότι με τον εαυτό τους θα (συ)ζούν όλη τους τη ζωή και πρέπει να κυνηγήσουν το δικό τους όνειρο, όχι των γονιών τους, του συστήματος, ή του συντρόφου τους. Το όνειρό σου –και μόνο αυτό– είναι που μπορεί να σε κάνει να χαμογελάς.

Επίσης, θέλω όσο περνάει κι από το δικό μου χέρι να τους πω την καλή πλευρά του παραμυθιού, σε έναν κόσμο που το κακό παραμύθι έχει παρατραγουδηθεί και παρατραγουδιέται γύρω μας. Είχε πει ο Αϊνστάιν ότι η σημαντικότερη επιλογή του κάθε ανθρώπου είναι το κατά πόσο ζει σε ένα φιλικό ή σε ένα εχθρικό σύμπαν. Νομίζω η μεγάλη πλειοψηφία των συνανθρώπων μας έχει άθελά της επιλέξει το δεύτερο.

– Μπορείτε να επιλέξετε ένα περιστατικό στο πλαίσιο των διαλέξεών σας που σας πήγε μπροστά, που ενδεχομένως άλλαξε τον τρόπο σκέψης σας;

Πριν από τρία χρόνια έδωσα μια διάλεξη σε νέους ανθρώπους, ηλικίας 20-30 ετών. Ανάμεσά τους βρίσκεται μια κοπέλα που είναι ιδιαίτερα αρνητική σε αυτά που λέω – αυτοί οι άνθρωποι την έχουν μεγαλύτερη ανάγκη τη βοήθεια, εάν φυσικά δεν τους υποχρεώνεις να τη δεχτούν. Είναι αρνητική και ολίγον ειρωνική. Στο διάλειμμα της δωρίζω ένα από τα δύο βιβλία που έχω φέρει μαζί μου και της το υπογράφω. Δεν είχα μαύρο μαρκαδόρο, αλλά πράσινο.

Μετά από έξι μήνες λαμβάνω σε προσωπικό μήνυμα στα social μια φωτογραφία από τη συγκεκριμένη πράσινη αφιέρωση, την οποία εντωμεταξύ έχω ξεχάσει. «Με θυμάστε; Το βιβλίο που μου δωρίσατε ήταν η αφορμή για τη νέα μου ζωή. Μετά το δικό σας βιβλίο, άρχισα να διαβάζω βιβλία προσωπικής ανάπτυξης, έφυγα από μια δουλειά και μια σχέση που ήξερα ότι δεν ήταν για μένα, αλλά δεν τολμούσα να το δω, και σήμερα ζω μια άλλη ζωή. Σας ευχαριστώ». Δεν περίμενα ότι αυτή η κοπέλα θα άλλαζε. Πλέον, I expect the unexpected. Τέτοια περιστατικά είναι ο λόγος που ζω.

– Ποιον θα χαρακτηρίζατε σύγχρονο ήρωα;

Ανθρώπους ανάμεσά μας. Τον σκουπιδιάρη που στη μέση της νεροποντής θα κατέβει από τη «σκουπιδιάρα» για να πιάσει το πλαστικό μπουκαλάκι που έπεσε μέσα σε ποταμούς νερών. Τον καστανά που όταν σου δίνει κάστανα σου προσφέρει και δεύτερη σακουλίτσα για να βάλεις τα τσόφλια. Την καθαρίστρια στις δημόσιες τουαλέτες που έχει ένα ντουλάπι όπου φυλάει τιμαλφή και χρήματα ανθρώπων που τα ξέχασαν. Αυτοί είναι οι δικοί μου διαχρονικοί ήρωες.

– Τι σημαίνει για σας ο όρος ισορροπία;

Πολύ υποκειμενικό για κάθε άνθρωπο. Αυτό που σε κάνει εσένα να ισορροπείς. Ισορροπία ανάμεσα στη λογική και στο συναίσθημα, ανάμεσα στους άλλους και σε σένα, ισορροπία ανάμεσα στα θέλω και στα πρέπει, ισορροπία ανάμεσα στο σήμερα και στο αύριο, ισορροπία ανάμεσα στην ύλη και στο πνεύμα. Κι εννοείται, επειδή είμαστε δυναμικά όντα, η ισορροπία είναι δυναμική, ανατρέψιμη, ευάλωτη, γι’ αυτό είναι σημαντικό να είμαστε συνειδητοί. Η συνειδητότητα είναι μεγάλη ιστορία. Μια δασκάλα μου παλιά είχε πει ότι η συνειδητότητα είναι η τέταρτη διάσταση.

– Τι θεωρείτε ότι μας βοηθάει να εξελιχθούμε ως άτομα; Είναι διαφορετικοί οι δρόμοι για τον καθένα;

Θα έλεγα ότι μας αναγκάζουν οι συνθήκες να εξελιχθούμε. Όλη η ζωή είναι μια σειρά μαθημάτων. Ένα σχολείο ζωής, αρκεί να το δούμε κι εμείς έτσι. Τα παθήματα γίνονται μαθήματα, λέει ο λαός. Εγώ διαφωνώ με αυτό.

Τα παθήματα είναι εγγυημένα. Τα μαθήματα είναι επιλογές. Όλοι θα πάθουμε. Δεν θα μάθουμε, όμως, όλοι. Φυσικά, καθένας έχει τα δικά του προσωπικά και συλλογικά μαθήματα. «Προσωποποιημένη μάθηση» λέγεται στα σύγχρονα σχολεία. Το σχολείο της ζωής ήταν ανέκαθεν προσωποποιημένο.

Η ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΗ, ΑΝΑΤΡΕΨΙΜΗ, ΕΥΑΛΩΤΗ, ΓΙ' ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΙ.

– Πώς μπορούμε να έχουμε με τους γύρω μας ξεκάθαρες σχέσεις, που να βασίζονται στην αυθεντικότητα;

Να μιλάμε και να λέμε την αλήθεια μας. Κι όσο λέμε την αλήθεια μας, τόσο πιο διατεθειμένοι γινόμαστε να ακούμε και την αλήθεια των γύρω μας. Έχουμε μάθει ή να φωνάζουμε, ή να το βουλώνουμε. Δεν υπάρχει πιο όμορφο πράγμα από το να μιλάμε. Κάποιοι θεωρούν ότι είναι χάσιμο χρόνου να μιλάς όταν ο άλλος δεν (υπ)ακούει (σε) αυτά που λες. Δεν είναι αυτός ο σκοπός του να μιλάμε. Ο σκοπός της επικοινωνίας είναι να ξέρει ο καθένας μας πού βρίσκεται σε σχέση με τον άλλο, αλλά και με τον ίδιο του τον εαυτό. Επικοινωνία ίσον θεραπεία, όπως λέει ο φίλος μου Κωνσταντίνος Περιστέρης.

– Τι μας φέρνει πιο κοντά στην ευτυχία;

Ο σκοπός της ζωής μας και η ευγνωμοσύνη για απλά, μικρά, φαινομενικά ασήμαντα πράγματα. Μόνο όταν στερηθείς κάτι αντιλαμβάνεσαι την αξία του κι αρχίζεις να το εκτιμάς. Ιδανική συνθήκη για να αντιληφθούμε ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο, η πρόσφατη πανδημία.

– Επιτυχία, αναγνώριση, επιβράβευση. Στον εαυτό μας. Γιατί φαίνεται να μας τρομάζουν αυτές οι έννοιες;

Οι μεγάλοι δάσκαλοι λένε ότι φοβόμαστε πιο πολύ την επιτυχία παρά την αποτυχία, γιατί θα μας αναγκάσει να ξεβολευτούμε και να τολμήσουμε πράγματα που ουδέποτε φανταστήκαμε ότι θα τολμούσαμε. Ως άνθρωποι δεν τις γουστάρουμε τις αλλαγές και τα ξεβολέματα, όμως. Δεν είναι εγωιστική στάση το να ξεχωρίζεις, γιατί συμπαρασύρει κι άλλους ανθρώπους να κάνουν το ίδιο. Είναι άλλο αυτοεκτίμηση κι άλλο ναρκισσισμός. Σε μια ιδιαίτερη συζήτηση με έναν γνωστό μου, ο Δαλάι Λάμα του είχε πει: «Όταν νιώθεις την ανάγκη να χαμηλώσεις τη λάμπα σου για να μην ξεχωρίζεις στο δωμάτιο που είσαι, ευγενικά μετακόμισε σε άλλο δωμάτιο».

– Πώς νιώθετε με τον καταιγισμό πληροφοριών που υπάρχει σήμερα; Πώς διαχειρίζεστε τα social media στην καθημερινότητά σας;

Έρχεται η ώρα να τα ανοίξω και η ώρα να τα κλείσω. Πιο πολύ τα έχω κλειστά πια. Δεν είμαστε έρμαια των περιστάσεων. Εμείς ορίζουμε πώς και πόσο θα μας επηρεάσουν.

– Slow living. Τι είναι για σας; Μπορεί να υπάρξει σήμερα;

Εάν καταλαβαίνω τι εννοείτε, όχι μόνο μπορεί αλλά και πρέπει να υπάρξει, για να βρω το κέντρο μου και την ηρεμία μέσα μου. Ο καθένας έχει τη δική του λίμνη. Είναι δική μας ευθύνη να πέφτουν λιγότερες πέτρες και να επιβραδύνουμε για να δούμε επιτέλους τον πάτο της ύπαρξής μας ξεκάθαρα.

– Τρία βιβλία αυτογνωσίας που ξεχωρίζετε, τρία TEDx talks και τρία πρόσωπα που σας εμπνέουν.

Από βιβλία, οπωσδήποτε η «Σχολή των Θεών», η «Αγάπη για το λιγότερο τέλειο» και το «Μπορείς».

Από TEDx Talks, θα ξεχώριζα του Γιάννη Μπουτάρη «Η γοητεία της τόλμης», της Πηνελόπης Αναστασοπούλου «Body Shaming» και, παρότι δεν είναι Tedx Talk, την ομιλία του Steve Jobs «Stay Hungry Stay foolish».

Στην Ελλάδα, με εμπνέει πολύ ο Ρόμπερτ Ηλία Νατζέμυ (έχει πολλές ομιλίες του στο ΥοuΤube), ο φίλος μου, ο Ανδρέας Κονάνος (υπάρχει επίσης πολύ υλικό στο ΥοuΤube) και φυσικά ο Αντώνης Καλογήρου, ο δάσκαλός μου. Από το εξωτερικό, με εμπνέει πολύ ο Robin Sharma, μέντορας και φίλος πια, ο Simon Sinek κι ο Satguru.