ΣΕ ΤΙ ΥΠΕΡΤΕΡΟΥΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΟΙ ΑΝΔΡΕΣ ΚΑΙ ΣΕ ΤΙ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ;

Η Δρ Μαρία Γιαννιού, empowerment & leadership coach και συγγραφέας του βιβλίου «Αυτοηγεσία», είναι μια γυναίκα που αξίζει να ακούς και να εμπιστεύεσαι. Αφού λοιπόν έγραψε για την ηγεσία, αποφάσισα να τη ρωτήσω για τη θέση ημών των γυναικών, αλλά σε σχέση με τα ηγετικά προσόντα του αγαπημένου μας αντίθετου φύλου. Για να ζούμε αρμονικά σε αυτή την κοινωνία, που μας χωράει όλους.

Όταν άκουσα πρώτη φορά από τη Μαρία Γιαννιού τη λέξη «αυτοηγεσία», τοποθέτησα τον εαυτό μου μπροστά σε έναν καθρέφτη, σε στάση προσοχής. Μετά, σκεφτόμουν μόνο ό,τι αφορά σε πειθαρχία: να έχω έλεγχο των αντιδράσεών μου, έλεγχο της δουλειάς μου, έλεγχο των απαιτήσεών μου –που σημαίνει να απαιτώ και να μην δειλιάζω– και, γενικότερα, ένιωθα πως αν μπορέσεις να είσαι ηγέτης του εαυτού σου, θα μπορέσεις να γίνεις και ηγέτης των άλλων. Πώς λέμε ότι άμα δεν αγαπάς των εαυτό σου, δεν θα μπορέσεις να αγαπήσεις τους άλλους; Κάτι τέτοιο…

Μιλώντας αργότερα με την ειδικό, που είναι επίσης εκπαιδεύτρια ενηλίκων, ιδρύτρια του Lead From Within και συνιδρύτρια της Women Act, συνειδητοποίησα ότι κάπως είχα πιάσει την ουσία. Απλώς το είχα νιώσει πιο συναισθηματικά και λιγότερο «τεχνοκρατικά», όπως το θέτει εκείνη και καλύπτει πολλές διαφορετικές διαστάσεις μας. Αυτοηγεσία, λοιπόν, σημαίνει να έχεις κατανοήσει:

• ποιος είσαι (ποιες είναι οι αξίες και οι πεποιθήσεις σου),
• τι μπορείς να κάνεις (ποιες είναι οι δεξιότητές σου, τα δυνατά σου σημεία και τα λιγότερο δυνατά),
• προς τα πού επιθυμείς να κατευθυνθείς (ποιο είναι το όραμά σου) και
• ποιες επιλογές θα κάνεις συνειδητά ώστε να πετύχεις τους στόχους σου.

Στην ολότητά της, η αυτοηγεσία έχει μια εσωτερική διάσταση, που αφορά στην αυτογνωσία, την αυτοεκτίμηση και πώς μπορούμε να διαχειριστούμε αποτελεσματικά τα συναισθήματά μας, τις σκέψεις και τη δράση μας, και μια εξωτερική διάσταση, που αφορά στην επιρροή και τον αντίκτυπο που έχουμε μέσω της επικοινωνίας.

Η αυτοηγεσία και η ηγεσία είναι δύο έννοιες άρρηκτα συνδεδεμένες. Δεν μπορούμε να ηγηθούμε άλλων ανθρώπων, αν πρωτίστως δεν είμαστε σε θέση να ηγηθούμε του εαυτού μας. (Άρα, δίκιο είχα που όσες φορές ηγήθηκα, τα κατάφερα μεν σε έναν βαθμό αλλά το έχανα τελικά στην σκληρότητα που απαιτούν οι ηγετικές θέσεις. Ίσως να έπρεπε να είμαι και πιο σκληρή με εμένα, ποιος ξέρει;)

Η Μαρία Γιαννιού.

– Ποιες είναι οι βασικές διαφορές ενός άνδρα ηγέτη και μιας γυναίκας ηγέτιδας;

Φανταστείτε ότι σας καλούν σε μια μεγάλη εταιρεία, με πάνω από 400 υπαλλήλους, και σας λένε ότι για ένα μήνα θα κάνετε job shadowing στα στελέχη που διοικούν ομάδες. Αποδέχεστε με χαρά και στο μυαλό σας αρχίζει να σκιαγραφείται ένα σενάριο: οι γυναίκες managers θα δίνουν σίγουρα περισσότερη βαρύτητα στις διαπροσωπικές σχέσεις και θα έχουν μεγαλύτερη ενσυναίσθηση, ενώ οι άνδρες managers θα επιδεικνύουν τάση προς τον έλεγχο και τη διεκπεραίωση των εργασιών, και θα είναι δυναμικοί και ενίοτε αυταρχικοί. Και το shadowing ξεκινά.

Οι προσδοκίες σας βγαίνουν στην αρχή αληθινές. Αλλά δεν είναι παρά η προκατάληψη επιβεβαίωσης που σας χτύπησε την πόρτα. Η τάση, δηλαδή, να ερμηνεύσετε τις πληροφορίες που λάβατε με τρόπο που να επιβεβαιώνει τις προϋπάρχουσες πεποιθήσεις ή υποθέσεις σας. Μην ανησυχείτε, δεν είστε μόνοι. Όλοι μας παγιδευόμαστε σε αυτή την γνωστική προκατάληψη για πολλά κοινωνικά ζητήματα, ένα εκ των οποίων είναι και οι έμφυλοι ρόλοι.

Όσο όμως οι μέρες περνούν, η ματιά σας γίνεται πιο ξεκάθαρη και αντικειμενική. Βλέπετε ότι δεν είναι ανάγκη να μιλήσουμε για ανδρικό και γυναικείο στυλ ηγεσίας, αλλά προτιμότερα για εποικοδομητικό στυλ ηγεσίας (που βασίζεται στις σχέσεις, κατανοεί τις ανάγκες, δέχεται τη διαφορετικότητα, εμπνέει και κινητοποιεί, έχει όραμα κ.λπ.) και για καταστροφικό στυλ ηγεσίας (που είναι αυταρχικό, τυραννικό και τοξικό, αντιστέκεται στην αλλαγή, επικεντρώνεται στο αρνητικό κ.λπ.). Και παρατηρείτε ότι άνδρες και γυναίκες επιδεικνύουν χαρακτηριστικά και από τα δύο αυτά στυλ. Και είναι νορμάλ.

Υπάρχει κάτι, ωστόσο, που σας ξενίζει: ακόμα δεν ξέρετε πού να κατατάξετε ή πώς να διαχειριστείτε μια γυναίκα που είναι αυστηρή και έχει μάτια μόνο για τον στόχο, ή έναν άνδρα που συναισθάνεται τις ανάγκες των υφιστάμενων του, τους ακούει και δεν φοβάται να κρύψει το συναίσθημά του. Τελικά, μπορείτε –μπορούμε– να δραπετεύσετε από τις έμφυλες πεποιθήσεις σας;

– Γιατί η γυναίκα πρέπει, ακόμη, να ντύνεται «άνδρας» για να επιβάλλεται;

Θέλω να αναστοχαστούμε πάνω σε αυτό το ερώτημα, φέρνοντας στον νου μας κάποια παραδείγματα από την καθημερινή ζωή μας. Πόσες φορές έχετε «συλλάβει» τον εαυτό σας να σχολιάζει το ντύσιμο μια γυναίκας πολιτικού και όχι το περιεχόμενο όσων λέει; Πόσες φορές έχετε ασχοληθεί με το πόσο βαθύ ήταν το ντεκολτέ, πόσο ψηλά τα τακούνια, πόσο κόκκινο το κραγιόν και δεν ξέρω εγώ τι άλλο; Πόσους παρόμοιους τίτλους έχετε διαβάσει σε πρωτοσέλιδα εφημερίδων; Πόσο συχνά έχετε κατατάξει την αξία μιας γυναίκας από τα ρούχα που φοράει;

Αν είστε ειλικρινείς, δεν θα απαντήσετε «συχνά», αλλά «σχεδόν πάντα». Αυτή είναι η δύναμη των στερεοτύπων. Και η αναπαραγωγή τους δεν γίνεται μονάχα από τους άνδρες αλλά και από τις γυναίκες. Το θέμα είναι ότι όσο εξακολουθούμε άκριτα να τα διαιωνίζουμε και να μην αμφισβητούμε τις αυτόματες σκέψεις και αντιδράσεις που πυροδοτεί ένα γεγονός (λ.χ. το να δούμε μια γυναίκα με ασυνήθιστο ντύσιμο στο βήμα της Βουλής και να εστιάσουμε στην εμφάνιση), τόσο οι γυναίκες σε θέσεις ευθύνης και ηγεσίας θα πρέπει να αποδεικνύουν κάθε φορά ότι δεν είναι ελέφαντες και να πείθουν ότι μια γυναίκα με βαθύ ντεκολτέ και κόκκινο κραγιόν όχι μόνο δεν είναι συνώνυμο της σεξουαλικής ανέχειας και της αντικειμενικοποίησης, αλλά μπορεί να σε εκπλήξει (ωιμέ!) και να έχει και διδακτορικό στην αστροφυσική…

Σε ομιλία της.

– Πόσο σέβονται ή δεν σέβονται οι άλλοι μιας γυναίκα σε θέση ισχύος;

Η Άνγκελα Μέρκελ, σε μια συνέντευξή της πριν γίνει Καγκελάριος, είχε πει ότι όσο ήταν Υπουργός όλοι ασχολιόντουσαν με το τι φοράει και πώς το φοράει και όχι με το τι λέει και τι έργο κάνει. Πήρε, λοιπόν, μια ρηξικέλευθη απόφαση. Καταχώνιασε στα βάθη της ντουλάπας της όλα τα αγαπημένα της συνολάκια και ορκίστηκε ότι δημόσια θα εμφανίζεται με «στολή». Ναι, τη γνωστή «στολή» που φέρατε στο μυαλό σας. Γιατί; Για να τη σέβονται, είχε πει. Να μην ασχολούνται πια με την εμφάνισή της.

Καλώς ή κακώς, οι γυναίκες σε θέσεις ηγεσίας ακόμα τη χρειάζονται αυτήν τη στολή (η οποία –κοίτα να δεις! – μοιάζει αφάνταστα με το ανδρικό κοστούμι), γιατί τις γλιτώνει από ένα μη διαχειρίσιμο διπλό στάνταρ: αν είμαι γυναίκα σε θέση ηγεσίας και εμφανιστώ με αθλητικό παπούτσι και casual ντύσιμο, θα με κατατάξουν αμέσως ως «άσχετη» και ότι δεν καταλαβαίνω τον χώρο στον οποίο είμαι. Αν πάλι εμφανιστώ με ένα στενό τοπ και ψηλοτάκουνα, είναι πολύ πιθανό να με κατατάξουν ως «αφελή» και «χαζοχαρούμενη», κοινώς bimbo σε άπταιστα ελληνικά. Επιλέγω, άρα, να υιοθετήσω και να αντιγράψω αυτό που γνωρίζω ότι είναι κοινωνικά αποδεκτό: το ασφαλές ανδρικό κοστούμι.

Κάποιοι ίσως σκεφτείτε ότι όλα όσα λέω είναι υπερβολικά. Αλλά, θέλω να σας προλάβω και να σας καλέσω να ρωτήσετε τον εαυτό σας τα ακόλουθα: πόσες φορές σχολιάσατε το στενό παντελόνι του κύριου τάδε; Πόσες φορές ασχοληθήκατε με το ανοιχτό πουκάμισο του κύριου δείνα; Ή με το χρώμα της γραβάτας του; Ή με το παπούτσι που φορούσε; Πόσες φορές κρίνατε, κοινώς, αυτόματα έναν άνδρα ηγέτη από το τι φοράει και όχι από το τι λέει και κάνει;

– Η γονεϊκή κληρονομιά: πόσο εμπιστεύονται οι γονείς άνδρα ή γυναίκα για να τους διαδεχτεί σε μια επιχείρηση;

Αν μου κάνατε αυτήν την ερώτηση 20-30 χρόνια πριν, θα σας έλεγα ότι οι περισσότεροι επιχειρηματίες θα ήθελαν να είχαν αφήσει τη δουλειά στον γιο. Αλλά επειδή έκαναν κόρη, συμβιβάζονται και με τον γαμπρό. Αυτή η τάση, ωστόσο, έχει ευτυχώς ανατραπεί και αξιόλογες γυναίκες κληρονομούν επιχειρήσεις και τις εκτοξεύουν. Καλούνται, όμως, πάλι να αποδείξουν τα αυτονόητα: ότι αν και γυναίκες (!) είναι ικανές να διοικήσουν, να κατανοήσουν το επιχειρείν, να πάρουν ρίσκα, να λάβουν σκληρές αποφάσεις κλπ. Και, σαν να μην έφτανε αυτό, πρέπει διαρκώς να διαχειρίζονται σχόλια του τύπου «δεν είναι ικανή, απλά κληρονόμησε». Έχω γνωρίσει αρκετές γυναίκες σε αυτή τη θέση. Και όλες, όσο επιτυχημένες και αν είναι, νιώθουν ότι καλούνται να διανύσουν μεγαλύτερο δρόμο από άνδρες συναδέλφους τους και να υπερπηδήσουν πολλά περισσότερα εμπόδια.

– Σε τι υπερτερούν πραγματικά οι άνδρες και σε τι οι γυναίκες;

Σε τίποτα. Όλοι οι άνθρωποι, ανεξαρτήτως φύλου, μπορούν να γίνουν τόσο καταστροφικοί όσο και δημιουργικοί.

ΑΥΤΟΗΓΕΣΙΑ - ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΓΙΑ ΜΙΑ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΖΩΗ

Εκδόσεις Κάκτος

Αγόρασέ το

Public.gr

– Συγχρωτίζονται καλύτεροι άνδρες με άνδρες και γυναίκες με γυναίκες; Ή όταν οι άνδρες είναι δίκαιοι και εκτιμούν τη γυναίκα, τα πηγαίνουμε καλύτερα οι γυναίκες με εκείνους;

Πριν κάποια χρόνια, ένας Αμερικάνος συγγραφέας έγραψε ότι οι άνδρες είναι από τον Άρη και οι γυναίκες από την Αφροδίτη, θέλοντας να υπογραμμίσει τις ψυχολογικές, όπως ο ίδιος τονίζει, διαφορές μεταξύ των δύο φύλων. Κανένας δεν είναι ίδιος με κανέναν. Όμως, νιώθουμε πιο άνετα όταν βρισκόμαστε ανάμεσα σε ανθρώπους με τους οποίους μοιραζόμαστε κοινές εμπειρίες και παραδοχές. Αυτή η άνεση, ωστόσο, μπορεί να μετατραπεί σε παγίδα. Αν δεν ακούμε ποτέ διαφορετικές απόψεις από τις δικές μας, αν δεν ανοιγόμαστε σε διαφορετικά ερεθίσματα, τότε θα εξακολουθούμε να αναπαράγουμε άρρητα στερεότυπα. Άνδρες και γυναίκες το ίδιο. Δεν θα συμβάλλουμε με αυτόν τον τρόπο ποτέ στην πραγματική ισότητα.

– Οι γυναίκες ανταγωνίζονται περισσότερο τους άνδρες ή τις γυναίκες; Και οι άνδρες αντίστοιχα;

Αν πάμε πίσω στον τρόπο που κοινωνικοποιούμαστε ως παιδιά, θα δούμε το εξής: μέσα από διαφορετικές οδούς, άνδρες και γυναίκες μαθαίνουν τον ανταγωνισμό. Οι άνδρες στο ομαδικό παιχνίδι, διεκδικώντας την αρχηγία. Και οι γυναίκες μέσα από το παιχνίδι και τη γονεϊκή κατήχηση διεκδικώντας (δυστυχώς) τον καλύτερο γαμπρό.

Αυτές οι διαφορετικές οδοί, έχουν και διαφορετικές συνέπειες. Οι άνδρες εκπαιδεύονται από νωρίς σε ηγετικές θέσεις. Οι γυναίκες εκπαιδεύονται στο να γίνονται αρεστές, συγκαταβατικές, φροντίστριες. Άρα, το κυριότερο ζήτημα δεν είναι ποιος ανταγωνίζεται ποιον, αλλά για ποιο πράγμα αξίζει να ανταγωνιστούμε.

– Διαφέρουν οι στόχοι ή και τα δύο φύλα εξίσου αναζητούν χρήμα και δόξα;

Αυτό έχει να κάνει καθαρά με τον άνθρωπο και τον χαρακτήρα. Βέβαια, επειδή το μάτι μας –ως κοινωνία– έχει συνηθίσει να βλέπει άνδρες πιο συχνά να διεκδικούν χρήμα και δόξα, αυτομάτως σκεφτόμαστε ότι είναι πιο φυσιολογικό οι άνδρες να επιθυμούν να ξεχωρίσουν.