ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ: ΤΙ ΝΟΗΜΑ ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΕΡΓΑΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΣΗΜΕΡΑ

Ανεξίτηλο ίχνος στην εποποιία των εργαζομένων, η Πρωτομαγιά υπενθυμίζει αδιαλείπτως ότι τίποτε δεν χαρίζεται. Αρκεί να μην μαραθεί στη συνείδηση των εργαζομένων.

Οι συνθήκες εργασίας ήταν άθλιες: δουλειά απ’ τα χαράματα μέχρι το βράδυ, εργάτες ανασφάλιστοι, μεροκάματο που το όριζε ο εργοδότης όπως ήθελε. Ε, ήρθε η στιγμή που οι κολασμένοι της Άγριας Δύσης ξεσηκώθηκαν. Και γέμισε ο τόπος αποφασισμένους απεργούς, με κύριο αίτημα το οκτάωρο.

Ήταν Πρωτομαγιά του 1886, όταν άρχισε η απεργία. Λίγες μέρες αργότερα, στο Σικάγο, όταν μια βόμβα που εκτοξεύτηκε από τους απεργούς τραυμάτισε θανάσιμα έναν αστυνομικό (πολλοί μιλούν για προβοκάτσια), εξαπολύθηκε άγρια επίθεση από τις αστυνομικές δυνάμεις.

Ανεξακρίβωτος αριθμός νεκρών εργατών, πολλοί τραυματίες, συλλήψεις, δίκες και καταδίκες εις θάνατον. Οι ποινές βαριές για τους συλληφθέντες απεργούς: Οι August Spies, Michael Schwab, Samuel Fielden, Albert R. Parsons, Adolph Fischer, George Engel, και Louis Lingg καταδικάστηκαν σε θάνατο, ενώ η ποινή των δύο από αυτούς μετετράπη σε ισόβια έπειτα από διεθνείς πιέσεις. Οι υπόλοιποι οδηγήθηκαν  στην αγχόνη, στις 11 Νοεμβρίου του 1887.

«Θα έρθει η μέρα που η σιωπή μας θα είναι πιο δυνατή από τις φωνές που σήμερα πνίγετε με τον θάνατο», φώναξε ο Spies. Ο Fischer και ο Engel, μετανάστες από την Γερμανία, άφησαν την τελευταία τους πνοή με το σύνθημα «Hoch die Anarchie» (Ζήτω η αναρχία), ενώ ο Parsons μετά δυσκολίας κατάφερε να πει: «Αφήστε να ακουστεί η φωνή του λαού». Ο δήμιος είχε σφίξει πάρα πολύ το σκοινί γύρω από τον λαιμό του. Ο θάνατος αργός και αγωνιώδης…

Γκραβούρα που απεικονίζει τη στιγμή που διαδηλωτές επιτίθενται σε άμαξα της αστυνομίας, στις αναταραχές στο Σικάγο, τον Μάιο του 1886. iStock

Έτσι καθιερώθηκε το οκτάωρο και βελτιώθηκαν σταδιακά οι συνθήκες εργασίας. Με αγώνες και αίμα. Με την αποφασιστικότητα και τον ηρωισμό ανθρώπων οι οποίοι θυσιάστηκαν για να σπάσουν οι δυναστικές αλυσίδες που καθήλωναν τους εργάτες στα υγρά υπόγεια της δύσκολης επιβίωσης.

Με αγώνες και αίμα. Με σιδερένια θέληση, με λυτρωτικές εξεγέρσεις και με την επίγνωση ότι τίποτε δεν χαρίζεται. Έκτοτε, αυτό διαρκώς επιβεβαιώνεται: όλες οι κατακτήσεις των εργαζομένων οφείλονται στις εκρήξεις του δίκιου τους και στη μαζικότητα του αγώνα τους.

Τι σημαίνει σήμερα η Πρωτομαγιά

Τα χρόνια πέρασαν, οι συνδικαλιστές απέκτησαν δύναμη και η βελτίωση καταφανής, χωρίς να λείψουν οι υπερβολές και η κομματική χειραγώγηση των εργατικών κινητοποιήσεων.

Βαθμηδόν, σημειώθηκε ύφεση. Οι αγώνες δεν είχαν πνοή. Το εργατικό κίνημα άρχισε να εκφυλίζεται. Και οι συνδικαλιστές να χάνουν το φωτοστέφανο του παθιασμένου αγωνιστή.

Ειδικά σήμερα, με την ιλιγγιώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας που αλλάζει δραστικά την εργασιακή συνθήκη, απαιτείται ανακαίνιση του συνδικαλιστικού οικοδομήματος. Ευελιξία, επεξεργασία εις βάθος του νέου εργασιακού τοπίου και ευφάνταστες μορφές διεκδικήσεων και αγώνων.

Αλλιώς, οι κινητοποιήσεις θα παραμένουν υπόθεση μιας δράκας συνδικαλιστών, κομματικών επί το πλείστον, μακριά από τις ανάγκες και την αγωνία της χειμαζόμενης κοινωνίας.

Ανεξίτηλο ίχνος στην εποποιία των εργαζομένων η Πρωτομαγιά, που καθιερώθηκε ως ημέρα αργίας το 1889, από τη Β΄ Διεθνή. Και υπενθυμίζει αδιαλείπτως ότι τίποτε δεν χαρίζεται. Αρκεί να μην καταντήσει ημέρα τυπικής εγερσιακής λογόρροιας και μαραθεί στη συνείδηση των εργαζομένων.

Υ.Γ. 1: Οι μαχητικοί εργατικοί αγώνες για την αργία της Κυριακής και το οκτάωρο άρχισαν στη χώρα μας κατά τις δύο πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα. Τελικά, μετά από τμηματικές κατακτήσεις και διευθετήσεις, το οκτάωρο καθιερώθηκε οριστικά από την μεταξική δικτατορία.

Υ.Γ. 2: Στην Ελλάδα του 1936, δυναμικές απεργίες από τους καπνεργάτες. Την Πρωτομαγιά του ίδιου έτους, στη Θεσσαλονίκη, η αστυνομία με μανία επιτίθεται στους διαδηλωτές. Δεκαέξι νεκροί, πολλοί τραυματίες. Η φωτογραφία μιας μάνας που θρηνεί το νεκρό παιδί της συγκινεί και εμπνέει τον Γιάννη Ρίτσο για να γράψει τον συγκλονιστικό «Επιτάφιο».