ΠΩΣ ΤΟ STORYTELLING ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΟΥ ΑΛΛΑΞΕΙ ΤΗ ΖΩΗ

Όλοι λέμε ιστορίες, αλλά δεν είμαστε όλοι storytellers. Τι σημαίνει «storytelling» και πώς μπορεί να επιδράσει θετικά στην ψυχολογία και την αυτοπεποίθησή μας;    

Πώς μπορούμε να συνδέσουμε αποτελεσματικά την πληροφορία με το συναίσθημα; Γιατί θυμόμαστε τις ιστορίες 22 φορές περισσότερο από τα δεδομένα και τους αριθμούς; Ποια είναι η διαδικασία με την οποία το storytelling μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην επικοινωνία, την εκπαίδευση και την καλλιέργεια της ενσυναίσθησης;

Η certified storyteller και ιδρύτρια του οργανισμού Storymentor, Δρ. Αγγελική Κοσμοπούλου, μιλά αναλυτικά για την εφαρμοσμένη εκδοχή της αφήγησης, η οποία χάριν συντομίας ονομάζεται «storytelling», και εξηγεί ότι, φέρνοντας τις ιστορίες στο φως, δίνουμε υπόσταση στον άνθρωπο.

– Υπάρχει μια σύγχυση στην Ελλάδα πάνω στο τι ακριβώς είναι το storytelling και πώς μεταφράζεται στη γλώσσα μας. Μπορείτε να ξεδιαλύνεται το μπέρδεμα που υπάρχει σε σχέση με τον όρο;

Το storytelling είναι, όπως λέω συχνά, μια εφαρμοσμένη εκδοχή της αφήγησης. Η χρήση της αφήγησης για να πετύχουμε στόχους που υπερβαίνουν την τέχνη και την ψυχαγωγία, όπως να ενημερώσουμε, να εκπαιδεύσουμε, να καλλιεργήσουμε την ενσυναίσθηση και να δημιουργήσουμε κοινό έδαφος. Επίσης, να βοηθήσουμε το κοινό να κατανοήσει μια διαφορετική άποψη ή να φανταστεί έναν κόσμο που δεν μπορούν να παρουσιάσουν παραστατικά τα δεδομένα και οι στατιστικές.

– Πολλοί χρησιμοποιούν τον τίτλο «storyteller» για να περιγράψουν την ιδιότητά τους. Εσείς ως certified storyteller και συγγραφέας του βιβλίου «Πώς να πεις μια ιστορία» μπορείτε να μας πείτε τι χρειάζεται να έχει κάνει κάποιος για να χρησιμοποιεί τον συγκεκριμένο τίτλο;

Είναι αλήθεια πως αν κάνει κανείς μια γρήγορη έρευνα στο LinkedIn θα εντυπωσιαστεί από το πόσες και πόσοι χρησιμοποιούν τον όρο «storyteller» ως επαγγελματική ιδιότητα ή ως μέρος της επαγγελματικής τους ταυτότητας. Από αυτούς, κάποιοι εργάζονται στον χώρο της διαφήμισης ή της κειμενογράφησης, άλλοι στον χώρο του κινηματογράφου και των βίντεο, κάποιοι στη δημοσιογραφία. Απ' αυτό αντιλαμβάνεστε πως η χρήση του όρου χαρακτηρίζει πρόσωπα με διαφορετική κατάρτιση και εμπειρία. Αν φύγουμε από το γνώριμο «στην Ελλάδα είσαι ό,τι δηλώσεις», θα δούμε πως αυτός ο προσδιορισμός δημιουργεί δυσκολίες στην αγορά.

Η Δρ. Αγγελική Κοσμοπούλου.

– Τι κάνει ένας ή μία storyteller και τι μπορεί κανείς να τους ζητήσει και να τους αναθέσει εύλογα;

Όλοι λέμε ιστορίες. Η αφήγηση είναι μια δεξιότητα με την οποία έχει προικιστεί η ανθρώπινη φύση. Δεν είμαστε, ωστόσο, όλοι storytellers.

Για να είσαι storyteller χρειάζεται να έχεις εκπαιδευτεί στους κώδικες της αφήγησης επί σκοπώ, οι οποίοι διαφέρουν από αυτούς της διαφήμισης, της εταιρικής επικοινωνίας, όπως και της δημοσιογραφίας. Χρειάζεται να είσαι περισσότερο «σεναριογράφος» που θα κληθεί, ωστόσο, να δείξει το αποτέλεσμα της δουλειάς του, χωρίς αυτό να ντυθεί απαραιτήτως με εικόνα.

Χρειάζεται καταρχάς να αντιλαμβάνεσαι τον στόχο που καλείται να υποστηρίξει μια ιστορία, είτε θα διαβαστεί, είτε θα παρουσιαστεί προφορικά. Έπειτα, να δημιουργείς μια αφηγηματική διαδρομή με ήρωες και ηρωίδες, προκλήσεις, ενδιαφέρουσες αλλαγές και ένα σαφές μήνυμα που θα υποστηρίξει τον επικοινωνιακό στόχο και θα κατευθύνει το κοινό να μάθει, να νιώσει και να δράσει όπως θέλεις. Αυτό προϋποθέτει και γνώση και εμπειρία.

– Είστε ιδρύτρια του StoryMentor που υποστηρίζει οργανισμούς, επιχειρήσεις και επαγγελματίες να δημιουργήσουν και να μοιραστούν τις ιστορίες τους. Με ποιο τρόπο βοηθά το μοίρασμα των ιστοριών;

Οι ιστορίες είναι ο πιο συνηθισμένος κώδικας επικοινωνίας και υπολογίζεται πως αποτελούν το 70% όσων μοιραζόμαστε με τους άλλους στη ζωή μας. Αυτά που λέμε, όπως και αυτά που ακούμε, περνούν στη συντριπτική τους πλειοψηφία μέσα από ιστορίες.

Όταν ακούμε ιστορίες, οι νοητικές λειτουργίες επιτρέπουν την κατανόηση της πληροφορίας  συνδέονται με το συναίσθημα. Αυτός ο συγχρονισμός επιτρέπει όχι μόνο να καταλαβαίνουμε, αλλά και να νιώθουμε αυτά που νιώθει ο συνομιλητής μας. Επιπλέον, θυμόμαστε καλύτερα. Θυμόμαστε τις ιστορίες 22 φορές περισσότερο από ότι τα δεδομένα και τους αριθμούς.

Αν θέλουμε, λοιπόν, αυτά που λέμε να κατανοηθούν χωρίς παρερμηνείες, αλλά και να μην ξεχαστούν, οι ιστορίες είναι ο προσφορότερος κώδικας. Χρήσιμος για την προσωπική αλλά και την επαγγελματική μας ζωή.

ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ ΤΙΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ 22 ΦΟΡΕΣ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΠΟ ΟΤΙ ΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΡΙΘΜΟΥΣ.

– Το storytelling μπορεί να εφαρμοστεί σε πολλά πεδία. Υπάρχει κάποια διαφορά στην προσέγγισή του στο ζήτημα της γυναικείας ενδυνάμωσης; Με ποιον τρόπο λειτουργεί η συγκεκριμένη τεχνική στα έμφυλα ζητήματα;

Οι μέθοδοι του storytelling είναι οι ίδιες, αυτό που αλλάζει είναι ο τρόπος της διάδρασης. Στο StoryΜentor, από το 2019, καταγράφουμε ιστορίες γυναικών και διοργανώνουμε σεμινάρια που βοηθούν τις γυναίκες να θυμηθούν και να αξιοποιήσουν οι ίδιες τις ιστορίες τους. Αυτό που αξίζει να σημειώσουμε είναι ο τρόπος με τον οποίο οι γυναίκες συχνά αντιλαμβάνονται τις ιστορίες τους. Δεν τις θεωρούν αρκετά σημαντικές και δεν τις μοιράζονται εύκολα. Διστάζουν να μιλήσουν, τόσο για τις επιτυχίες όσο και για τις αποτυχίες τους. Έτσι, χάνουν την ευκαιρία να συνδεθούν στη βάση μιας μοιρασμένης εμπειρίας.

Όμως, όταν μοιραζόμαστε τις ιστορίες μας, έχουμε την ευκαιρία να θεραπεύσουμε τις πληγές που μας άφησαν οι δύσκολες στιγμές, αλλά και να αντλήσουμε δύναμη από όσα μας κάνουν περήφανες. Λειτουργούν θεραπευτικά για εμάς τις ίδιες, αλλά δίνουν και σε άλλες γυναίκες την ευκαιρία να μάθουν, να κατανοήσουν και να εμπνευστούν.

Συχνά, μιλώντας για ζητήματα φύλου καταφεύγουμε σε γενικές πληροφορίες. Μιλάμε για «περιστατικά» και ποσοστά, ξεχνώντας πως πίσω από όλα αυτά υπάρχουν πραγματικοί άνθρωποι και οι ζωές τους. Φέρνοντας τις ιστορίες τους στο φως, δίνουμε υπόσταση στον άνθρωπο. Βοηθάμε να κατανοηθούν τα ζητήματα σε βάθος, να αναδειχθούν τα κοινά τους χαρακτηριστικά και να δημιουργηθεί ένα υπόβαθρο που προάγει λύσεις.

iStock

– Μπορείτε να μοιραστείτε κάποιες καλές πρακτικές γυναικείας ενδυνάμωσης που έχουν προκύψει από τα σεμινάρια storytelling που έχετε κάνει;

Οι καλές πρακτικές προκύπτουν από τις ίδιες τις ιστορίες. Ο κόσμος διαχρονικά λειτουργεί μέσω του παραδείγματος. Οι ιστορίες που μοιραζόμαστε, εκτός από το κοινό υπόβαθρο που είναι η βάση κάθε σχέσης, μας δείχνουν εναλλακτικές διαδρομές που μπορούμε να ακολουθήσουμε για να αλλάξουμε τις συνθήκες μας. Φωτίζουν το παράδειγμα άλλων γυναικών σαν εμάς που κατάφεραν αυτά που επιδιώκουμε ή, ενδεχομένως, ακολούθησαν δρόμους που καλό θα ήταν να αποφύγουμε.

Πιστεύω πως το μεγαλύτερο όφελος από τα σεμινάρια είναι η αναγνώριση της κοινής εμπειρίας. Μας καθησυχάζει να ξέρουμε ότι αυτό που μας απασχολεί, αυτό που μας συμβαίνει και μας δυσκολεύει, συμβαίνει και σε άλλες γυναίκες και τις προβληματίζει εξίσου. Αυτή η αναγνώριση έχει τεράστια αξία.

Η Δρ. Αγγελική Κοσμοπούλου.

– Πώς μπορεί το storytelling να εφαρμοστεί στον επαγγελματικό χώρο για την ανάπτυξη προσωπικών δεξιοτήτων και την ενίσχυση της ομαδικής συνεργασίας;

Ένα μεγάλο μέρος της ζωής μας δαπανάται στον επαγγελματικό χώρο, κι όμως συχνά εκεί κατεξοχήν διστάζουμε να παρουσιάσουμε τον εαυτό μας. Συχνά, τραβάμε μια νοητή γραμμή ανάμεσα στην προσωπικότητά μας και στην επαγγελματική μας περσόνα. Φοβόμαστε πως το να γνωρίσουν οι άνθρωποι στο επαγγελματικό μας περιβάλλον ποιοι είμαστε αληθινά θα μειώσει το κύρος μας, θα μας κάνει πιο ευάλωτους και, κατ' ελάχιστο, δεν θα ενδιαφέρει.

Όμως, οι ιστορίες μας είναι αυτές που δίνουν υπόσταση στα χαρακτηριστικά μας, αναδεικνύουν τα ταλέντα μας και προβάλλουν μοναδικά την εμπειρία και τις δεξιότητές μας. Επίσης, είναι αυτές που σφυρηλατούν το ομαδικό πνεύμα. Αξίζει, λοιπόν, να φέρουμε τις ιστορίες μας στη δουλειά και να μοιραστούμε, για να συνδεθούμε, λαμβάνοντας πάντοτε υπόψη μας τις ιδιαιτερότητες του χώρου και την προσωπικότητά μας. Στη δουλειά, δεν είμαστε το βιογραφικό μας σημείωμα. Είμαστε άνθρωποι, πλήρεις.

– Διοργανώσατε με μεγάλη επιτυχία τον περασμένο Νοέμβριο το Good Stories Summit. Για ποιον λόγο θελήσατε να φτιάξετε μια διοργάνωση όπου θα ακουστούν καλές ιστορίες και πρακτικές; Θα επαναλάβετε τη διοργάνωση;

Η εποχή μας κατακλύζεται από αρνητικά μηνύματα και δεν αφήνει χώρο για ιστορίες με έμπνευση και θετικό πρόσημο. Αυτές θελήσαμε να αναδείξουμε μέσα από το Good Stories Summit. Στην πρώτη διοργάνωση, περισσότεροι από 50 αφηγητές και αφηγήτριες από την Κοινωνία των Πολιτών, την επιχειρηματικότητα, την εκπαίδευση και τον πολιτισμό μοιράστηκαν ζωντανά τις ιστορίες τους. Είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε δράσεις και πρωτοβουλίες με θετικό αντίκτυπο, να συγκινηθούμε, να παρακινηθούμε, αλλά και να πιστέψουμε ξανά στους ανθρώπους. Η επιτυχία της πρώτης διοργάνωσης άνοιξε τον δρόμο για την επόμενη κι έτσι ετοιμαζόμαστε για το δεύτερο Good Stories Summit που θα πραγματοποιηθεί στις 8 Νοεμβρίου στο Ωδείο Αθηνών.

– Υπάρχει η γνωστή παροιμία «Τα πολλά λόγια είναι φτώχεια». Ισχύει κάτι τέτοιο στο storytelling; Είναι ευεργετική η οικονομία στον λόγο ή απλά αναπαράγει τη λογοκριτική διαδικασία που μαθαίνουμε από την παιδική μας ηλικία;

Η οικονομία στον λόγο είναι πάντοτε ευεργετική, πιστεύω. Έχει σημασία να είναι κανείς συγκεκριμένος στα λεγόμενα, να μην πλατειάζει – τόσο για λόγους κατανόησης, όσο και για λόγους στιλ. Τα πολλά λόγια μπερδεύουν, μας κάνουν να χανόμαστε σε πληροφορίες που πολλές φορές δεν έχουν νόημα. Το ίδιο συμβαίνει και στο storytelling.

Ζητούμενο είναι ένα καθαρό και μεστό αφηγηματικό «τόξο» που βάζει όλα τα στοιχεία που θέλουμε να μοιραστούμε στη σωστή σειρά, δημιουργεί ενδιαφέρον, ξυπνά το συναίσθημα και δεν κουράζει. Κάποιοι άπειροι αφηγητές προσπαθούν να πουν τα πάντα. Καταλήγουν έτσι να δίνουν πολλές λεπτομέρειες που δεν βοηθούν την ιστορία και κουράζουν το κοινό. Η εστίαση στα σημαντικά είναι αναγκαία.

– Έχετε δει ανθρώπους να βοηθιούνται ουσιαστικά από το storytelling; Να βελτιώνουν προς το καλύτερο τη ψυχολογία τους και την αυτοπεποίθησή τους;

Ναι, βέβαια, ξεκινώντας από εμένα την ίδια. Καθώς οι ιστορίες που επαναλαμβάνουμε ορίζουν τη σχέση μας με τον κόσμο και περιγράφουν τη θέση μας σε αυτόν, όταν αλλάζουμε τις ιστορίες που λέμε και χρησιμοποιούμε θετικό πρόσημο, αλλάζει η θέση μας.