ΠΟΙΟΣ ΗΘΟΠΟΙΟΣ ΕΧΕΙ ΑΠΟΔΩΣΕΙ ΠΙΟ ΕΓΚΥΡΑ ΤΟΝ ΨΥΧΟΠΑΘΗ ΣΕ ΤΑΙΝΙΑ;

Γνωστοί ηθοποιοί έχουν κατακτήσει βραβεία Όσκαρ υποδυόμενους ψυχοπαθείς ήρωες. Όσο ανατριχιαστικές κι αν ήταν οι ερμηνείες τους, η επιστήμη δεν συμφωνεί πάντα με την ακρίβεια της κινηματογραφικής απεικόνισης.

Το 2013, ένας Βέλγος καθηγητής ψυχιατρικής είχε τη φανταστική ιδέα να συγκεντρώσει στοιχεία για την πιο ρεαλιστική απεικόνιση ψυχοπαθούς στη μεγάλη οθόνη. Ο Δρ Samuel Leistedt έχει ειδίκευση στις συμπεριφορικές και τις κοινωνικές επιστήμες.

Η βιβλιογραφία του αφορά συλλογή και ανάλυση δεδομένων πληροφοριών για την κατανόηση της τρομοκρατίας και την ανάπτυξη στρατηγικών για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, για την παιδική ηλικία σεξουαλικών παραβατών, τις απάτες και τα δίκτυα, τη νευρική ανορεξία και όλα όσα συνδέονται με τη ψυχοσύνθεση μας ως ανθρώπων.

Ο Δρ Leistedt και συνεργάτες του ανέλυσαν 400 ταινίες τρόμου, θρίλερ, ακόμη και δράματα, που προβλήθηκαν από το 1915 έως το 2010. Για την ακρίβεια, μελέτησαν 126 φανταστικούς ψυχοπαθείς χαρακτήρες (21 γυναίκες και 105 άντρες), που επιλέχθηκαν με βάση τον ρεαλισμό και την κλινική ακρίβεια των προφίλ τους.

Ο στόχος ήταν να βρεθούν χαρακτήρες που εμφάνιζαν συνδυασμό χαρακτηριστικών τα οποία συνήθως συνδέονται με την ψυχοπάθεια, όπως η χειραγώγηση, η έλλειψη τύψεων και η σκληρή αδιαφορία για τα συναισθήματα.

Αποκλείστηκαν χαρακτήρες με υπερφυσικές ικανότητες, υπεράνθρωπη δύναμη ή μη ανθρώπινες οντότητες. Όταν βγήκε η τελική λίστα, οι ταινίες αναλύθηκαν και από ανώτερους ιατροδικαστές, ψυχιάτρους και κριτικούς κινηματογράφου.

Η μελέτη κατέληξε στο ότι «οι ρεαλιστικοί φανταστικοί ψυχοπαθείς παραμένουν μειοψηφία, αλλά είναι πολύ σημαντικοί για διδακτικούς σκοπούς σε ακαδημαϊκό πλαίσιο». Ποιοι έκαναν λοιπόν τη δουλειά καλύτερα; Ποιος ήταν ο πιο ρεαλιστικός ψυχοπαθής;

Πιο αληθοφανής ψυχοπαθής ο Javier Bardem

Υποδυόμενος τον Anton Chigurh στην ταινία «Καμιά Πατρίδα για τους μελλοθάνατους» (No Country for Old Men, 2007), ο Javier Bardem έπεισε για τη ψυχρή, υπολογιστική φύσης του ήρωα και την απομάκρυνσή του από τα συναισθήματα, όπως ξεχύνεται σε ένα killing spree στην έρημο του δυτικού Τέξας.

© Photo12/Alamy/Visualhellas.gr

Ο Leistedt έχει πει ότι αυτή είναι η αγαπημένη του απεικόνιση ψυχοπαθούς, γιατί «κάνει τη δουλειά του και μπορεί να κοιμηθεί χωρίς κανένα πρόβλημα. Στο ιατρείο μου έχω γνωρίσει μερικούς ανθρώπους σαν αυτόν. Είχα πάρει συνέντευξη από δύο επαγγελματίες δολοφόνους και ήταν όπως ο Chigurh: ψυχροί, έξυπνοι, χωρίς ενοχές, χωρίς άγχος, χωρίς κατάθλιψη».

Η διάγνωση του Chigurh ήταν πρωτοπαθής, κλασικός/ιδιοπαθής ψυχοπαθής.

Τρομακτικοί αλλά όχι ρεαλιστικοί ψυχοπαθείς

Στην κατηγορία «τρομακτικός αλλά όχι ρεαλιστικός ψυχοπαθής» ξεχώρισε ο Richard Widmark που υποδύθηκε τον Tommy Udo στην ταινία «Το φιλί του θανάτου» (Kiss of Death, 1947).

Οι ειδικοί έκριναν πως πρόκειται για εξαιρετικό παράδειγμα πρώιμης απεικόνισης ενός «τρελού» ως ψυχοπαθούς. Ο χαρακτήρας έγινε διάσημος για το ανατριχιαστικό γέλιο του, με τον αστικό μύθο να θέλει τον ηθοποιό που τον υποδύθηκε να ηχογραφεί επανειλημμένα το γέλιο αυτό σε δίσκους.

Ακολούθησε ο Anthony Perkins ως Norman Bates από το «Ψυχώ» (Psycho, 1960). Ο ήρωας συνδέθηκε με τους ψυχοπαθείς που σκοτώνουν λόγω σεξουαλικών κινήτρων.

© Shamley Productions/Collection Christophel via AFP

Ο Leistedt διευκρίνισε ότι η ψύχωση είναι εντελώς διαφορετική διάγνωση από την ψυχοπάθεια και συχνά περιλαμβάνει αυταπάτες και παραισθήσεις.

Την τριάδα συμπληρώνει ο Anthony Hopkins ως Dr. Hannibal Lecter στη «Σιωπή των αμνών» (The Silence of the Lambs, 1991).

© ORION PICTURES/Collection Christophel via AFP

Οι επιστήμονες διευκρίνισαν πως η σχεδόν υπεράνθρωπη ευφυΐα και η πονηριά του Lecter δεν είναι τυπικά σημάδια μεταξύ των ανθρώπων, πόσο μάλλον των ψυχοπαθών.

«Αυτός ο ήρεμος, ελεγχόμενος τύπος χαρακτήρα έχει εκλεπτυσμένα γούστα και τρόπους, εξαιρετική ικανότητα στον φόνο και μια μάταιη και σχεδόν γατίσια συμπεριφορά. Αυτά τα χαρακτηριστικά, ειδικά σε συνδυασμό, γενικά δεν υπάρχουν σε πραγματικούς ψυχοπαθείς».